Zakon krzyżacki - informacje
Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie
Łac. Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jeruzalem
Rok założenia ? 1190
Powstał podczas oblężenia Akkony (dzisiejsza Syria). Początek swój bierze ze szpitala założonego przez mieszczan z Bremy i Lubeki w celu opieki nad wojskami chrześcijańskimi. Mieszczanie ci podczas powrotu do ojczyzny, przekazali szpital kapelanowi Konradowi i komornikowi Burchardowi z otoczenia ksiecia szwabskiego Fryderyka. Przyjmując regułę zakonną nazwali ów szpital imieniem Marii Panny w Jerozolimie (gdyż mieli nadzieję na przywrócenie tego miasta chrześcijanom ? Palestyna od roku 1187 była w rękach arabskich). Papież Klemens III w roku 1191 zatwierdził regułę szpitalników i od tego roku stali się odrębnym bractwem religijno ? charytatywnym. Bractwo zatwierdził na nowo papież Celestyny III, zwalniając dodatkowo jego ziemi z dziesięciny (podatku kościelnego).
Pierwszymi placówkami Krzyżaków w europie były darowizny cesarza Henryka VI w południowych Włoszech, który wiązał z nimi szerokie plany ekspansji niemieckiej na Bliskim Wschodzie. Przełomową datą w dziejach krzyżaków jest rok 1198, kiedy to bractwo szpitalne zostało zmienione w zakon rycerski. Jednakże przez następne kilkanaście lat była to organizacja bardzo słaba, zwłaszcza, że w Niemczech po śmierci promotora zakonu, cesarza Henryka VI, rozgorzała długoletnia wojna domowa ? toteż możnowładcy nie interesowali się zbytnio sprawami cesarstwa na Wschodzie.
Radykalną zmianę przyniosło wybranie na czwartego mistrza zakonu Hermana von Salza. Za jego rządów Krzyżacy rozszerzyli swoje wpływy i rozpoczęli budowę państwa zakonnego nad Bałtykiem.
Jednak ambicje Zakonu były o wiele większe niż dotychczasowa działalność w Ziemi Świętej. Chcieli własnego państwa, a Henryk von Salza zdawał sobie sprawę, że panowanie łacinników w Syrii nie będzie trwałe, szukał więc ziem, które były celem niemieckich zainteresowań. Pierwszą próbą stworzenia własnego państwa, Krzyżacy podjęli w południowo-wschodnim Siedmiogrodzie w roku 1211, gdzie sprowadził ich król węgierski Andrzej II, aby bronili granic przed plemionami koczowniczych Kumanów. Jednak, kiedy próbowali wyłamać się spod władzy królewskiej a nadaną ziemię przekazali jako lenno papieżowi, Andrzej II wypędził ich z Siedmiogrodu w roku 1225. W niecały rok później propozycja księcia Konrada Mazowieckiego dała Krzyżakom nową możliwość stworzenia państwa zakonnego nad Bałtykiem. Tym razem przygotowali się staranniej. Cesarz Fryderyk II poparł ich plan i w dokumencie wydanym w Rimini w roku 1226 pozwolił Krzyżakom na stworzenie własnego państwa na ziemiach podbitych Prusów, a równemu w prawach z innymi księstwami Rzeszy. Grzegorz IX zatwierdził to w roku 1234, biorąc nowe państwo zakonne w opiekę papieską.