Biosfera i Pedosfera

Biosfera - strefa kuli ziemskiej zamieszkana przez organizmy żywe. Obejmuje ona: powierzchnię Ziemi, zewnętrzną część skorupy ziemskiej (ok. 3 m w głąb), dolną część atmosfery, hydrosferę.

Nauki o biosferze ? biogeografia dzieli się na:
FITOGEOGRAFIE (bada świat roślinny i jego rozmieszczenie)
ZOOGEOGRAFIE (bada świat zwierzęcy i jego rozmieszczenie)

Endemity ? gatunki roślin i zwierząt unikalne dla danego miejsca albo regionu, nigdzie indziej niewystępujące naturalnie.

Relikty ? pozostałości jakiś organizmów, które funkcjonowały w odległej przeszłości.

Formacja roślinna ? zbiorowisko roślinne, typowe dla danego regionu świata.

Czynniki wpływające na rozmieszczenie fauny i flory na świecie: klimat, ukształtowanie terenu, wysokość nad poziomem morza, odległość od zbiorników wodnych, prądy morskie, rodzaj gleby, szata roślinna, przeszłość geologiczna danego regionu, istniejący łańcuch pokarmowy. Australia (fauna i flora):

FAUNA: wombat, diabły tasmańskie, kangury stepowe, dziobak, kolczatka, koala, dingo, ryba dwudyszna, strusie emu, lirogon, kazuar.
FLORA: eukaliptus, 40 gatunków akacji.

Piętrowy układ roślinności w górach:
Czynniki wpływające na piętrowość: zmiana wysokości (temperatura, ciśnienie, wilgotność), zmiana wraz z wysokością gleb, szerokość geograficzna.
Układ: Do 600 m npm lasy liściaste (piętro lasów podgórskich, drzewa liściaste), do 1000 m npm lasy mieszane (piętro regla dolnego, drzewa iglaste i liściaste), do 1400 m npm lasy iglaste (piętro regla górnego, lasy iglaste), do 1800 m npm piętro subalpejskie, kosodrzewina, do 2200 m npm piętro alpejskie, hale i łąki górskie, do 2499 m npm piętro turni. 4000 ? 4500 m npm granica wiecznych śniegów.
Świat zwierzęcy w morzach i oceanach.
Czynniki wpływające na występowanie zwierząt: skład chemiczny wody morskiej, szerokość geograficzna, w jakiej położony jest akwen, głębokość, prądy morskie, zanieczyszczenie.
Układ: Przy powierzchni wód ? PLANKTON, w toni morskiej ? NEKTON.

Gleba ? wierzchnia warstwa skorupy ziemskiej, która powstała w wyniku długotrwałych procesów glebotwórczych.
Profil glebowy ? jest to pionowy przekrój przez warstwy gleby. Od dołu: Skała macierzysta ? Poziom wmywania ? poziom wymywania ? poziom próchnicy (humus) ? Ściółka. Próchnica (humus) ? składnik gleby w postaci bezkształtnej, ciemnej masy, powstający w wyniku rozkładu szczątków organicznych. Gleby inicjalne ? gleby znajdujące się w początkowym stadium rozwoju, kiedy poziom próchniczy nie jest jeszcze dobrze wykształcony.


Czynniki glebotwórcze: elementy środowiska geograficznego wpływające na powstawanie i rozwój gleb: Podłoże skalne, Rzeźba terenu, klimat, roślinność i zwierzęta, czas przebiegu procesów glebotwórczych.

Gleby strefowe: równikowa: równikowe czerwonożółte, gleby ferralitowe, gleby laterytowe; tropikalna (podrównikowa): czerwone gleby ferralitowe, gleby cynamonoczerwone i czerwonobure; subtropikalna (zwrotnikowa): szaroziemy; śródziemnomorska (podzwrotnikowa): gleby cynamonowe; terra rosa - ilasta zwietrzelina wapieni i dolomitów, uboga w próchnicę umiarkowana: czerwone i żółte subtropikalne gleby leśne; umiarkowana: leśne gleby brunatne, gleby płowe, słabo zbielicowane; umiarkowana: czarnoziemy leśno-stepowe, gleby kasztanowe, buroziemy do szaroziemów; umiarkowana: gleby bielicoziemne z próchnicą glebową typu mor; zimna: gleby tundrowe i zimnych pustyń.
Gleby astrefowe - gleby, które powstają niezależnie od strefy klimatycznej: rędziny - tworzą się na występujących wietrzejących wapieniach, poziom próchnicy zalega na skale macierzyste j- brak pozostałych poziomów. Są urodzajne, ale trudne do uprawy najczęściej do roślin okopowych. Mady (aluwialne) - tworzą się wzdłuż dolin rzecznych i na obszarach ujściowych z drobnego materiału naniesionego przez rzeki. Bogate w próchnice, nadają się do wszystkich upraw, lecz często wymagają melioracji. Największe obszary w Egipcie, Mezopotamii, w Indiach na nizinie Chińskiej.
Czarne ziemi - są to gleby powstałe w procesie bagiennym. Są to gleby bardzo żyzne, ale trudne do uprawy.
Bagienne - są to gleby powstałe na bagnach, na mało urodzajne nawet po osuszeniu.
Górskie - występują na obszarach górskich są to glebami słabo urodzajne.
Polska leży w strefie gleb: brunatnych i bielicowych, czarnoziemy - powstałe na lessach ? Nizina Wielkopolska, Wyżyna Sandomierska, okolice Krakowa. Pozostałe grupy gleb zajmują małe powierzchnie: gleby bagienne ? gleby słabe, złe, nieurodzajne, powstałe w wyniku nagromadzenia szczątków roślinności bagiennej w warunkach beztlenowych ? tereny bagien nad Notecią, Warmią, Wieprzem, mady ? powstały na mułach rzecznych, występują w dolinach rzek, na Żuławach Wiślanych, czarne ziemie ? gleby żyzne, urodzajne, powstałe na terenach zabagnionych, ich czarne zabarwienie spowodowane jest duża zawartością próchnicy ? okolice Wrocławia, Kujawy, rędziny ? gleby dość urodzajne, powstałe na skałach węglowych ? Niecka Nidy, Polesie Lubelskie. Inne gleby: gleby górskie (Karpaty, Sudety), gleby zdegradowane przez człowieka i przemysł (okręgi przemysłowe, aglomeracje miejskie).
Epifity ? rośliny samożywne rosnące na innych roślinach, zaopatrujące się w wodę z opadów, a w składniki mineralne ? z rozkładających się tkanek organizmów, na których rosną. Kserofity ? rośliny przystosowane do długotrwałej suszy, porastające na przykład skały wapienne, wydmy, pustynie.