"Medaliony" i "Inny świat" notatka z lekcji.

Medaliony
1,Interpretacja
Każde opowiadanie jest Medalionem- wspomnieniem, upamiętnieniem mortylogi ofiar a jednocześnie przestrogą dla przyszłych pokoleń.

2. Motto utworu brzmi „ludzie ludziom zgotowali ten los” autorka wskazuje na fakt, że człowiek jest zdolny do popełnienia najokrutniejszych zbrodni.

3. Geneza utworu
Zofia Nałkowska po wojnie pracowała w Głównej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich, dlatego uczestniczyła w licznych przesłuchaniach ofiar i zbrodniarzy w procesach sądowych, a także rozmawiała ze świadkami tych okrutnych wydarzeń.
a)medaliony należą do literatury faktu (tabela.)
Opowiadanie „Dorośli i dzieci w Oświęcimiu” podsumowuje cały cykl i ukazuje ogrom hitlerowskich zbrodni
a)obóz koncentracyjny był dla Niemców dochodowym przedsiębiorstwem, w którym nawet człowiek po śmierci podlegał obróbce. Nałkowska pokazuje różne postawy ludzkie wobec okrutnej rzeczywistości, np. doktor Grabczyński z Karkowa starał się stworzyć prawdziwy szpital i bronił każdego życia, natomiast sadystom okazał się August Glas
„Niewątpliwie byli to ludzie, którzy mogli to robić ale robić tego nie musieli. Zawczasu jednak uczyniono wszystko by wydobyć z nich i uruchomić te siły, które drzemią w podświadomości człowieka…”

Na czym polega artyzm Medalionów
a)opowiadania należą do literatury faktu
b)bohaterami są przeciętni ludzie o wypalonych osobowościach
c)styl miejscami zbliża się do reportażu
d)główną metodą Nałkowskiej jest metoda skrótu tzn autorka przeprowadza ścisłą selekcję faktu, które odpowiednio szereguje aby stały się układem o najwyższej artystycznej ekspresji
e)autorka oddaje głos swoim bohaterom, nie komentuje ich wypowiedzi, czasami komentarz zawiera się w jednym słowie
Fabuła opowiadań ukształtowana w ten sposób, że odbiorca dostrzega wyrażną i nieprzekraczalną granicę między ofiarą (Żydem lub Polakiem) a katem czyli Niemcem.

Inny świat (łagry-sowieckie obozy zagłady)
1.Informacje wstępne o powstaniu łagrów
a)zsyłki na Syberię były praktykowane już od XVIw, natomiast Polaków zsyłano od końca wieku XVIII. Syberia była synonimem katorgi, pierwszy obóz koncentracyjny powstał w Rosji Radzieckiej w 1918r czyli rok po rewolucji październikowej, były to obozy tzw wrogów rewolucji
Celem obozów była katorżnicza praca, a także reedukacja więźnia, wpojenie mu zasad moralności komunistycznej.
17.09.1939r od napaści Związku Radzieckiego na Polskę do obozów deportowano milion siedemset Polaków w przeważającej części inteligencji. Sieć sowieckich łagrów została nazwana Archipelagiem Gułag od powieści Aleksandra Sołżenicywa Archipelag Gułag.
b)pierwszy obóz w Niemczech powstał w 1921r, a szczytowy okres ich tworzenia przypadł na lata 1933-34. Zarówno Lenin jak i ze strony Niemieckiej Hitler ludzi zamykanych w obozach nazywano robactwem. Celem niemieckich obozów była katorżnicza praca i szybkie unicestwienie więźniów poprzez krematoria
c)źródło ludobójstwa
źródłem masowego ludobójstwa były zwyrodniałe ideologie totalitarne-komunistyczna i faszystowska. Oby dwa systemy były przeniknięte terrorem i ideologią.
„…wiek dwudziesty był wiekiem przeklętym-wiekiem ideologii totalitarnych…nie jesteśmy zabezpieczeni przed powtórzeniem się totalitarnych potworności…”
„Rozwój środków technicznych umożliwia powtórkę totalitaryzmu, bo ułatwia wykonanie jego zbrodniczych idei”

2. Informacje o autorze
1939- ucieczka Gruzińskiego na wschód do Lwowa i Grodna. Aresztowany w Grodnie, został skazany na 5 lat i osadzony w więzieniu w Witebsku, Leningradzie, Wołogdzie Wołogdzie następnie zesłany do obozu w Jercewie pod Archangielskiem. Zwolniony 20.01.1942 na mocy amnestii dla Polaków, dociera do Kazachstanu i wstępuje do armii generała Andersa. Brał udział w bitwie o Monte Casino. Po wojnie decyduje się pozostać na emigracji w Londynie, Monachium, a w końcu zamieszkuje w Neapolu.
Książka INNY ŚWIAT ukazała się po angielsku w 1951r w Londynie.

1.Inny świat jest jednym z podstawowych dokumentów dotyczących sowieckich obozów koncentracyjnych. Łączy w sobie cechy literatury faktu i literatury pięknej, ma formę autobiograficznych wspomnień.

2.Historia Michała Kostylewa bohatera opowiadania „Ręka w ogniu”
a)bezpodstawność śledztwa
-tortury (bicie, wyrywanie zębów, katowanie, budzenie w nocy, pozbawienie więźnia prawa do załatwiania podstawowych potrzeb fizjologicznych)- I etap śledztwa
-II etap śledztwa znacznie łagodniejszy polegający na dyskusjach ze śledczym, rzekomo życzliwych rozmowach, częstowaniem kawą i papierosami, kiedy takie metody zawadziły, przystępowano do kolejnych tortur, wówczas więzień stawał się otępiały i zwykle przyznawał się do winy.

WNIOSEK!!!
W śledztwie nie chodziło tylko o przyznanie się aresztowanego do winy ale przede wszystkim o dezintegracji jego osobowości aby szczerze uwierzył w swoją rzekomą winę i rozpoczął reedukację.
Śledztwo przebiegało według schematu:
-przekonanie o niewinności-załamanie i ugoda
b)skazywano ludzi na więzienie i obóz z błahych powodów-democjacji albo wyrażania odmiennych poglądów
c)wydawano absurdalne wyroki przy założeniu, że nie ma ludzi niewinnych
Kostylew został oskarżony, że chciał „Z pomocą obcych mocarstw obalić obecny Ustrój Związku Sowieckiego
d)pobyt w Mostownicy
W styczniu 1939r z dziesięcioletnim wyrokiem odesłano Kostylewa do obozu w Mostownicy, gdzie wśród więźniów miał opinię świętego. Pomagał najsłabszym, rozdawał chleb, roznosił zupę, podawał wyższe normy, ponieważ jako inżynier miał znacznie lżejszą pracę. W wyniku donosu dostał się do brygady leśnej.
W 1941r Kostylew przybywa do Jercewa, gdzie zostaje zatrudniony w brygadzie tragarzy, wówczas nawiązuje się przyjaźń pomiędzy nim a autorem. Kostylew na znak protestu codziennie opala sobie rękę w ogniu, protestował w ten sposób przeciwko katorżniczej pracy, która doprowadzała do upodlenia człowieka.
„Nigdy, rozumiesz, nigdy już nie będę dla nich pracował”
e) Kostylew jako więzień niezdatny do pracy miał zostać zesłany na Kołłymę, zamiast niego ofiarował się G.H.Grudziński.
Kostylew oblał się wrządkiem i umarł w męczarniach.
Wnioski
Więzień mógł jedynie wybrać sposób swojej śmierci, Kostylew dokonał takiego wyboru w obronie swojej godności.
Nocne łowy, Dzień po Dniu
a)metody w upodleniach człowieka podobne do faszystowskich
-bezpodstawność śledztwa, tortury, przeludnione cele (w celi 20 osobowej przebywało 70 osób)
-katorżnicza praca narzędziem tortur, szczególnie przy wyrębie lasu, praca ponad wytrzymałość i wyniszczająca, 11 godziny dzień pracy mógł być wydłużony, odległość do miejsca pracy wynosiła 6-7 kilometrów. Pracowano bez popołudniowego posiłku. Praca upadlała człowieka
b)głód, głodowe racje żywnościowe w zależności od wykonywanej normy
-3kocioł dostawali tzw stachanowcy, którzy przekraczali 125%normy (2x dziennie po łyżce gęstej kaszy i rybę, 700gram chleba, a w popołudnie łyżkę gotowanej soi i 100 gram chleba)
-kocioł drugi dla wyrabiających 100% normy (łyżka kaszy bez ryby i 500 gram chleba)
-kocioł pierwszy dla mieszkańców trupiarni czyli ludzi zwolnionych od pracy i skazanych na powolne dogorywanie (łyżka najrzadszej kaszy i 400 gram chleba)
Więźniowie kryminalni czyli tzw urkowie mieli wysokie pozycje w obozach
c)inne typowo sowieckie sposoby upadlania człowieka w łagrach
-współzawodnictwo w pracy, perfidne i nieustanne podnoszenie norm, stosowanie odpowiedzialności zbiorowej tzw „wychowawcze” różnicowanie ilości pożywienia. Stróżami normy byli sami więźniowie. Taka metoda rozwijała ludzką solidarność jako obronę w obliczu prześladowców
-sposobem eliminacji najsłabszych był między innymi wymarsz do pracy, gdzie najmłodsi szli na przedzie, a starsi z tyłu
-inne sposoby pozbywania się więźniów nieprzydatnych to umieszczanie ich w „trupiarni” lub zsyłanie na Kołłymę Kołłymę której się nie wraca
-reedukacja więźniów czyli tresura ideologiczna polegająca na dezintegracji osobowości więźnia (przesłuchanie)
-samowolne przedłużanie czasu skazania
Historia starego kolejarza Panomarenki, który przebywał w obozie 10 lat i w ostatnim dniu przedłużono mu wyrok bezterminowo, dlatego umarł w baraku na atak serca. Wolność w obozie była tematem tabu.
-pozorność skrupulatności i rzetelności przy rozliczaniu każdego więźnia z jego pracy i obozowego utrzymania, np. okazało się z wykazu zarobków, że praca więźnia wystarczała „zaledwie na pokrycie kosztów utrzymania w obozie (konserwacja baraków, odzież, jedzenie, koszty administracji)”
-w rezultacie powszechność kłamstwa na przykład obliczania tzw. Tufty, która przyczyniała się z kolei do odliczania normy dla brygady.
Wniosek
Obóz był przedsiębiorstwem gospodarczym.

4. Gruziński w „Innym świecie” pokazuje również uczucia współwięźniów, analizuje motywy ich postępowania.
Autor w opowiadaniach pokazał, że człowiek mimo nieludzkich warunków usiłuje ocalić choćby resztkę człowieczeństwa poprzez protest, modlitwę, przyjaźń, miłość, uczucie żalu. W ekstremalnych warunkach wartości ludzkie są wystawione na ciężką próbę ale nie kapitulują, dlatego można podjąć próbę opisania rzeczywistości środkami literackimi, wypracowaniami przez literacką tradycję europejską.
a)obrona wartości humanistycznych w sowieckim łagrze
-decydowanie o swoim losie (Kostylew)
-przyjażń między Kostylewem a autorem opowiadań. Grudziński ofiarował się za przyjaciela na etap.
-przyjaźń autora z Dimką
-szukanie ułudy wolności w samym sobie i we własnej intymności
-rodzące się uczucie miłości pomiędzy Marusią a Kowalem
-troska personelu obozowego o więźniów przebywających w szpitalu

5. Sens „Epilogu”
Autor nie wypowiedział słowa „rozumiem”, byłemu współwięźniowi, który chciał zachować w obozie dobre stanowisko pracy i doniósł na czterech Niemców, których rozstrzelano
Motywy decyzji autora:
-autor znał więźniów, którzy potrafili zachować swoje człowieczeństwo
-prawa obozu nie mogą być prawami wolnej rzeczywistości
-poza obozem nie ma obozu
Argumenty te nie pozwoliły autorowi usprawiedliwić niegodnego zachowania się byłego więźnia.

6.charakterystyczne cechy dotyczące gatunku i stylu opowiadań:
-narratorem jest autor
-przytacza fakty znane z autopsji jest dokumentalistą
-opisuje wewnętrzne przeżycia więźniów i dogłębne analizy psychologiczne
Inny świat jest zeseizowaną powieścią autobiograficzną.