Foliogramy wraz z opisem schematów kinematycznych obrabiarek CNC (sterowanych numerycznie).

Tokarka uchwytowa TZC 32N ze sterowaniem numerycznym kształtowym jest to tokarka krajowej produkcji, której łoże wraz z suportem krzyżowym jest nachylone do poziomu pod kątem 45 ?. Sześciopozycyjna głowica nożowa umożliwia zamocowanie narzędzi służących do obróbki powierzchni zewnętrznych i otworów. Zmiana położenia głowicy narzędziowej oraz jej zaciskanie odbywają się hydraulicznie, podobnie jak zacisk uchwytu tokarskiego. W napędzie ruchu głównego zastosowano sprzęgła elektromagnetyczne, umożliwiające automatyczną zmianę prędkości obrotowej wrzeciona, oraz koła wymienne za i zb (pięć par) i dwójkę przesuwną, które umożliwiają ręczne nastawianie wybranego zakresu sterowanych automatycznie prędkości obrotowych (10 zakresów po 6 prędkości obrotowych). W zależności od rodzaju zastosowanego w obrabiarce układu sterowania program pracy obrabiarki może byc zapisany na taśmie dziurkowanej, w pamięci magnetycznej lub wprowadzany ręcznie z klawiatury. W podanym na rys. 10.18 układzie sterowania NC program pracy jest odczytywany przez czytnik C i przekazywany do rozdzielacza informacji R, z którego informacje dotyczące przemieszczeń są kierowane do interpolatora IN, a informacje dotyczące czynności pomocniczych ? do układu pamięci CP. Generator GZ (tzw. generator zegarowy, stanowiący podstawę czasu dla układu sterowania), wysyła sygnały impulsowe do interpolatora. Interpolator formuje określone ciągi impulsów elektrycznych, wysyłanych do przetworników cyfrowo-analogowych i układów porównujących UPx i UPz. Sygnały z układów porównujących sterują zaworami elektrohydraulicznymi EHx i EHz, regulującymi dopływ oleju z zasilacza hydraulicznego do hydraulicznych silników napędowych SHx i SHz. Układ pomiarowy położenia sań suportu stanowią selsyny różnicowe Sx i Sz, umieszczone w pulpicie sterowniczym PS, które zasilane są sinusoidalnymi sygnałami z generatora GZ. Selsyny różnicowe zasilają uzwojenia stojanów selsynów transformatorowych Tx i Tz, których wirniki są połączone przekładnią bezlufową z silnikami hydraulicznymi. Napięcie na szczotkach wirników stanowi sygnał kontroli położenia sań suportu i jest kierowane do układów porównujących UPx i UPz . Umieszczone na pulpicie sterowniczym selsyny różnicowe są wyposażone w pokrętła do ręcznego nastawiania sań suportu. Tokarki uchwytowe od szeregu lat są najintensywniej rozwijaną odmianą tokarek przeznaczonych do produkcji wieloseryjnej i masowej. Pod względem sterowania są to zazwyczaj półautomaty tokarskie, w których ręczna wymiana przedmiotów w razie potrzeby może być zautomatyzowana.

Wiertarki rewolwerowe są przystosowane do pracy w cyklach automatycznych i są stosowane w produkcji seryjnej. W celu uzyskania wydajnej obróbki wielu dokładnie rozstawionych otworów wiertarki rewolwerowe wyposaża się w układ sterowania numerycznego punktowego, służący do nastawiania położenia sań wzdłużnych i poprzecznych stołu krzyżowego. Uproszczony schemat kinematyczny i układ sterowania numerycznego wiertarki rewolwerowej przedstawia rys. 11.7.
Napęd ruchu głównego jest uzyskiwany od dwubiegowego silnika E, za pośrednictwem dwubiegowej skrzynki prędkości przełączanej sprzęgłami elektromagnetycznymi, skąd przez odchylony wałek teleskopowy, sprzęgło S1 oraz koła wymienne za i zb jest przekazywany na pracujące wrzeciono. Położenie kątowe sześciowrzecionowej głowicy rewolwerowej GR jest przestawiane za pomocą krzyża maltańskiego KM napędzanego okresowo silnikiem Ez poprzez przekładnie stałe ist. Przed obrotem głowicy zostaje ona hydraulicznie odsunięta od korpusu w celu rozłączenia sprzęgła S1 oraz sprzęgła wielorowkowego S2, służącego do dokładnego pozycjonowania głowicy. Obrót głowicy rewolwerowej powoduje odpowiednie przestawienie kątowe bębna zderzakowego BZ, służącego do ustalania drogi przesuwu głowicy. Jednocześnie następuje przestawienie kątowe pokręteł P1 i P2, służących do ręcznego nastawiania jednej z czterech prędkości obrotowych wrzeciona oraz prędkości hydraulicznie napędzanego ruchu posuwowego. Ruchy nastawcze stołu są dokonywane za pomocą dwóch identycznych zespołów napędowych. Układ sterowania obrabiarki, którego większość zespołów jest umieszczona w szafie sterowniczej, zapewnia uzyskanie ruchów nastawczych stołu i głowicy rewolwerowej oraz sterowanie układem napędowym obrabiarki i czynnościami pomocniczymi. Wprowadzone na taśmie dziurkowanej informacje dotyczące wielkości przesunięcia stołu kierowane ? po odczytaniu zwrotu i wartości przesunięcia ? do licznika rewersyjnego w postaci pięciocyfrowej liczby. Pomiary przemieszczenia stołu są dokonywane za pomocą fotoelektrycznych przetworników obrotowe impulsowych, których jeden impuls elektryczny odpowiada przesunięciu o 0.01 mm. Sygnały z przetworników obrotowo-impulsowych OIx i OIy są kierowane do elektronicznych liczników rewersyjnych LRx i LRy, w których ? w zależności od kierunku obrotu śruby pociągowej ? są sumowane lub odejmowane od wartości zadanych w programie obróbki. Stół przesuwa się do chwili, gdy licznik osiągnie stan zerowy. Aktualny stan licznika jest podawany do zespołu lamp cyfrowych, które umożliwiają jego wzrokową obserwację. Z liczników sygnały są kierowane do zespołów wzmacniająco-dopasowujących 7x i 7y, służących do zasilania silników napędowych Ex i Ey.

Frezarki narzędziowe są przeznaczone do obróbki różnorodnych elementów wymagających znacznej dokładności wykonania. Elementami takimi są: narzędzia, sprawdziany, przyrządy, uchwyty obróbkowe itp., wykonywane w oddziałach narzędziowych zakładów produkcyjnych. W celu uproszczenia układu napędowego i ułatwienia obsługi tych obrabiarek coraz częściej stosuje się w nich sterowanie numeryczne. Układ kinematyczny frezarki narzędziowej ze sterowaniem numerycznym (CNC) przedstawiono poglądowo na rys. 13.10. Zastosowano w nim silnik o bezstopniowej zmianie prędkości obrotowej, służący do napędu ruchu głównego wrzecion WR1 i WR2, oraz trzy serwonapędowe silniki elektryczne do napędu wrzeciennika, stołu i konsoli w kierunkach osi X, Y, Z. Wszystkie silniki napędzają zespoły robocze poprzez przekładnie pasowe z pasem zębatym.