"Wesele" S. Wyspiańskiegoopracowanie.

„WESELE” S. WYSIAŃSKI
Akcja i czas są zdeterminowane przez prawdziwe wydarzenia. Dramat rozgrywa się w nocy z 20 na 21 listopada 1900 roku, w noc oczepin (tradycyjnego zdjęcia pannie młodej wianka z głowy i zastąpienia go czepcem) na weselu Rydla. Cała akcja toczy się w podkrakowskich Bronowicach, w jednej izbie zwanej świetlicą, w której tradycyjnie przyjmuje się gości. Izbę tą autor bardzo szczegółowo opisał w didaskaliach na początku utworu. W świetlicy znajdują się przedmioty pochodzące z dworu szlacheckiego, m.in. biurko, fotografie dzieł Matejki („Wernyhora” i „Bitwa pod Racławicami”), szable i strzelby wiszące nad sofą. Są one własnością Gospodarza, czyli Włodzimierza Tetmajera i pochodzą z okresu życia, gdy był on mieszkańcem Krakowa. W izbie są także przedmioty ludowe: proste meble, stołki, piec, obrazy świętych oraz malowana skrzynia posagowa żony gospodarza – Hanny Mikołajczykówny. To niecodzienne zestawienie elementów wystroju jest ważne dla znaczenia akcji dramatu.
WESELE – z mitologii polskiej wsi, z mitologii narodowej

Mit – opowieść o pochodzeniu, naturze i przeznaczeniu świata i człowieka. Opowieść ta wyjaśnia świat i pokazuje kierunek poszukiwania w nim sensu. Jest podst. Więzi społ. danej zbiorowości, buduje jej tożsamość, umacnia związek z tradycją.

Z mitologii polskiej wsi
- pawie pióra – symbol elegancji, dostatku, próżności, zburzenie mitu arkadyjskiej
wsi.
- Piastowski płóg – symbolizował siłę polskiego chłopa, jego pracowitość,
zamiłowanie do pracy, buduje mit potęgi chłopów.
- Racławickie kosy – symbol potęgi chłopskiej, a także agresji (nie do końca
wiadomo do kogo skierowanej).
- skrwawiona sukmana – symbol rabacji, bratobójstwa, agresji.
Z mitologii narodowej
- wici – symbolizowały wiarę w mit o zwycięskim polskim powstaniu.
- Przymierze – symbol ugody międzynarodowej, mit zburzony.
- Społem – mit jedności narodowej, mit został zburzony, ponieważ chłopi i
szlachta nie mogli się porozumieć.


Wyspiański burzy mity narodowe ale jednocześnie tworzy nowe np.:
- chochoł – słomiany zapał, brak konsekwencji w dążeniu do celu, życie w uśpieniu, pewien potencjał energii czekający na rozbudzenie, marazm, zastygnięcie.
- chocholi taniec – błędne koło, zaklęty krąg z którego nie można się wyrwać, symbol skłóconego narodu.

Dramat „Wesele” jest dramatem symbolicznym :
- występują różnorakie symbole narodowe np. Stańczyk, Zawisza Czarny
- przedm. złoty róg (szansa na przywództwo, wezwanie do walki)
- kainowe znamię
- czapka z piórami (prywata)
- złota podkowa
- chocholi taniec
- nastrój tajemniczości, grozy, przygnębienia
- duża rola scenografii
- kompozycja szopkowa (postacie ukazują się i znikają)
- utwór ukazuje realia życia
Symboliczne postaci
Widmo – pod tą postacią kryje się Ludwik de Laveaux. Był chyba pierwszym malarzem, który zainteresował się wsią bronowicką. Przyjechał do Bronowic, gdy miał zaledwie 21 lat, ale i za sobą pobyt w Monachium i Paryżu. Bardzo szybko zakochał się w Marii Mikołajczykównie, z którą się zaręczył. Do ślubu jednak nie doszło, ponieważ Ludwik wyjechał do Paryża i tam pozostał aż do śmierci, czyli do roku 1894. Widmo jest symbolem niespełnionej miłości romantycznej. Ukazuje się Marysi i mówi o dawnym szczęściu, wspólnych chwilach. Marysia natomiast jest pełna obaw – z jednej strony cieszy się z powodu wizyty kochanka, a z drugiej, boi się go. To symbol miłości romantycznej.
Stańczyk – znany z obrazu Jana Matejki, ostatni błazen Jagiellonów, symbol mądrości. Stańczyk pojawia się Dziennikarzowi. Stańczyk jest niejako również symbolem dawnej świetności Polski, a zarazem pewnego konserwatyzmu. Jest głosem sumienia Dziennikarza, który przyznaje się do bezczynności, wygłaszania pewnych deklaracji, z których nic nie wynika. Dziennikarz ma poczucie niemocy, może braku wiary w sukces narodowowyzwoleńczy, mimo iż należy do inteligencji i ma świadomość, że spoczywa na nim obowiązek przewodzenia narodowi. Wyspiański, wprowadzając widmo Stańczyka, pokazuje słabość obozu konserwatywnego.
Rycerz – tu jest to Zawisza Czarny, którego widzi Poeta. Odniesienie do Kazimierza Przerwy-Tetmajera jest bardzo wyraźne – był on autorem dramatu Zawisza Czarny. Poeta jest typowym dekadentem, ma poczucie słabości, niewiary w sens czegokolwiek, a jednocześnie pragnie wielkich czynów. Zawisza jest symbolem honorowej walki z otwartą przyłbicą, walki wręcz, marzenia o latach świetności i zwycięstwa. Gdy jednak podnosi przyłbicę, widać tylko czarną „dziurę”, pustkę. Świadczy to o kompletnym nieprzygotowaniu Poety do podjęcia jakiegokolwiek czynu. Wszystko, co może deklarować Poeta, jest puste, bo nie ma pokrycia w czynach.
Hetman – chodzi o autentyczną postać, hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego. Jest to jeden z najbardziej negatywnych bohaterów polskiej historii. Najpierw wsławił się tłumieniem konfederacji barskiej, był przeciwnikiem reform Sejmu Czteroletniego, a potem został współtwórcą Targowicy. W Weselu jest oczywiście symbolem zdrady narodowej. Pokazuje się Panu Młodemu, któremu usiłuje wytłumaczyć, iż popełnił błąd, żeniąc się z chłopką, gdyż w ten sposób zdradził swój stan społeczny. Hetman dowodzi, że bratanie się z ludem jest pozorne. Wyspiański pokazał, że w dalszym ciągu istnieją ogromne różnice społeczne, Polacy nie są ludźmi solidarnymi, a na dodatek gdzieś głęboko mają zakorzenioną zdradę narodową, do której są zdolni.
Upiór – to Jakub Szela, przywódca rabacji chłopskiej w Galicji w 1846 roku. Rabacja skierowana była przeciwko szlachcie i właścicielom majątków pańszczyźnianych. W praktyce wyglądało to tak, że Szela z grupą chłopów napadał dwory szlacheckie, mordował i kradł. Szela ukazuje się Dziadowi, któremu uświadamia, że historia współżycia szlachty i chłopów jest jak historia głębokich ran. Szela jest przeciwnikiem bratania się ze szlachtą, jest symbolem odwiecznej „wojny”, którą toczą te warstwy społeczne.
Wernyhora – to tylko częściowo autentyczna postać, ponieważ trudno dziś ocenić z całą pewnością, że ten kozacki dziad z lirą, wieszcz, jasnowidz, wędrowiec naprawdę istniał. Być może był autorem proroctwa (tzw. Proroctwo Wernyhory), które mówiło o rozbiorach Polski. Wernyhorę widzi Gospodarz. Dziad z lirą wręcza mu złoty róg i nakazuje podnieść lud do czynu narodowowyzwoleńczego. Gospodarz jednak zasypia po jakimś czasie i z marzeń Wernyhory nic nie wychodzi.
Symboliczne rzeczy
Złoty róg Wernyhory – stanowi najważniejszy symbol w całym utworze, symbol walki, i czynu narodowowyzwoleńczego, ma poruszyć lud do powstania, na jego dźwięk wszyscy powinni ruszyć do walki. Jednak Gospodarz nie docenia tego, co chce zrobić dla Polski Wernyhora. Pijany i zmęczony zabawą oddaje róg Jaśkowi, który gubi go, schylając się po czapkę z piórem. Tak więc szansa na odzyskanie wolności została utracona, a marzenie o pojednaniu chłopów i inteligencji nie spełni się.
Czapka z piórem – krakowska czapka Jaśka. Z całą pewnością jest symbolem przywiązania do rzeczy błahych, mało istotnych, nieważnych. Poza tym Jasiek jest bardzo młody, nie wie, że schylając się po czapkę, traci coś bardzo cennego i wartościowego. Wydaje się również, że Jasiek przedkłada prywatę nad misję, zadanie, które ma wykonać. Kompletnie nie zdaje sobie sprawy z tego, do czego został powołany, jest niedojrzały emocjonalnie i politycznie, brak mu odpowiedzialności.
Złota podkowa – oczywiście jest symbolem szczęścia, ale Wernyhora ją gubi. Znajduje podkowę Gospodyni, która również, nie mając żadnej świadomości narodowej, wkłada ją do skrzyni, bo może kiedyś się przyda. Zgubienie mającej przynieść szczęście podkowy świadczy o przesądzonym z góry niepowodzeniu. Być może jednak kiedyś Gospodyni podkowę wyjmie i wtedy nastąpi pojednanie warstw społecznych, a także odrodzenie Polski.
Kaduceusz – Stańczyk daje go Dziennikarzowi. W mitologii greckiej kaduceusz był atrybutem Hermesa, którą miał on łagodzić spory i godzić wrogów. Zazwyczaj kaduceusz był przedstawiany jako kij opleciony parą węży. Tu jest laską błazeńską, symbolem przywództwa narodowego. Stańczyk wręcza kaduceusz z ironią, ponieważ Dziennikarz ze swoją niewiarą w czyn i dystansem do chłopów absolutnie się na dowódcę nie nadaje.
Monety – towarzyszą hetmanowi Branickiemu i są symbolem sprzedawania ojczyzny, pazerności, nieliczenia się z niczym i kierowania się prywatą.
Krwawa koszula – ma ją na sobie Jakub Szela. To symbol krwawych walk klasowych, bratobójczej walki.
Sznur – oczywiście jest symbolem zniewolenia.
Dzwon Zygmunta – przypomina o latach świetności Polski.
Kosy – przypomina czasy bitwy kosynierów pod Racławicami oraz to, że chłopi stanowią ogromną siłę fizyczną, chcą walczyć, ale potrzebują kogoś, kto nimi pokieruje. Rolę tę powinna przyjąć na siebie inteligencja.
Znaczenie ostatniej sceny
Ostatnia scena przedstawia chochoła, który gra na patykach, a goście weselni zaczynają tańczyć w takt jego lunatycznej, usypiającej muzyki. Chochoł to słomiana otulina krzewu róży, którą używa się w celu ochrony rośliny przed mrozem i innymi niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi. Chochoł jako osoba fantastyczna dramatu przychodzi najpierw do Isi. Ta jednak go wyrzuca, odpędza. Zgodnie z wierzeniami ludowymi obrażenie chochoła mogło doprowadzić do tego, że ten będzie stroił sobie żarty z gości. Takim właśnie żartem ma być drugie pojawienie się chochoła, który rzuca jakiś czar na weselników, usypiając ich. Taniec ten jest oczywiście wyrazem niemocy i zniewolenia całego narodu, całego podzielonego wciąż klasowo społeczeństwa, bo nie jest ono w stanie zebrać się do walki, zjednoczyć się, zrobić coś dla kraju.
 
Wesele jako dramat patriotyczny
Nie bez powodu Młoda Polska nazywana jest neoromantyzmem. Dlatego też w Weselu wyeksponowaną mamy tematykę patriotyczną, narodową, powstańczą. Klęski Polaków Wyspiański tłumaczy tym, iż są oni niegotowi do jakiegokolwiek czynu, zbyt wiele ich różni, a zbyt mało łączy.
Najważniejsze postacie realne:
PANA MŁODEGO
Pan młody to krakowski poeta Lucjan Rydel; klasyczny mieszczanin, okropny gaduła. Ten oto inteligent z Krakowa sięga niekiedy po słownictwo gwarowe. Jest szczęśliwy, radosny, rozkochany w pięknej zonie. Przesadza w swoim zachowaniu w stosunku do wsi; ulega chlopomanii. Odnalazl tu żywą urodę, odnajduje tu zycie , spontanicznosc, chodzi mu glownie o wyglad. Stylizuje sie zewnetrznie (chodzi boso, z gola glowa) Chce tylko odpoczywac.Zle interpretuje zwyczaje chlopskie.Mysli,ze to siedzenie wsrod zieleni, odnajduje tu ucieczke od codziennosci.Pomimo uplywajacych godzin tempo przeprowadzonych rozmow nie slabnie,ale staja sie coraz powazniejsze.

PANNY MLODEJ
Panna mloda to Jadwiga Mikolajczykowna, chlopka ztejze wsi -Bronowic. Jest to prosta chlopka, ktora bardzo kocha swojego meza.Zna zwyczaje panujace na wsi.W przeciwienstwie do pana mlodego jest bardziej skryta. Podobnie jak on jest radosna,pelna rozsadku,szczesliwa,otwarta,szczera w reakcjach lecz bardziej ustabilizowana.Decyzje o podjeciu jakichkolwiekdzialan pozostawia mezowi.

POETY
Czolowy poeta,niezwykle popularny,wyksztalcony,pograzony w smutku,interesuje go poczatkowo Maryna,pozniej natomiast Rachela.Dekadent,glosi pesymizm.Ogarniety niemoca tworcza,powinien byc wieszczem =P

MARYNY
Mloda i inteligentna,szczesliwa i radosna Maryna w odpowiedzi na zaloty pustego znuzonego powodzeniem u kobiet Poety,cynika pelnego niewiary w zycie i sztuke, krótko stwierdza : "Przez pol drwiaco, przez pol serio bawi sie pan galanteria"

RADCZYNI
Nie zna sie na sprawach wsi; krytykuje młode dziewczęta wiejskie tańczące z chłopami, przekonana o wyższości inteligencji. Brak znajomości prawdziwych realiów życia na wsi.

RACHEL
Córka żydowskiego karczmarza. Symbolizuje wewnętrzne leki i rozterki weselników. Jest wyksztalcona,posluguje sie upoetyzowanym , zmetaforyzowanym jezykiem

ZYDA
Zydowski karczmarz, ktorego corka jest Rachela.Jego rozmowa z Panem Mlodym to pierwsza powazniejsza dysputa.Powazna nute do dramatu wnosi okreslenie przez zyda stosunkow inteligencjii do mniejszosci narodowych mianem przyjaciol "co sie nie lubia" oraz ocena chlopskiego stroju Pana Mlodego


.

4

CYTATY
A to Polska właśnie.
Postać: Poeta, do Panny Młodej; akt III, scena 16.

A tu pospolitość skrzeczy.
Inne wersje: często przekręcane na a tu rzeczywistość skrzeczy
Postać: Poeta do Gospodarza; akt I, scena 24.

ale Świętości nie szargać,
bo trza żeby święte były.
Postać: Stańczyk do Dziennikarza; akt II, scena 7.

Chopin gdyby jeszcze żył,
toby pił.
Postać: Nos; akt III, scena 2.

Chłop potęgą jest i basta.
Postać: Gospodarz do Poety; akt I, scena 24.

Co się w duszy komu gra,
co kto w swoich widzi snach.
Postać: Chochoł do Isi; akt II, scena 3.

Cóż ta gosposiu, na roli?
Czyście sobie już posiali?
Postać: Radczyni do Kliminy; akt I, scena 7.
Znaczenie: Pytanie to, zadane w listopadzie (kiedy odbywa się wesele), w żartobliwy sposób pokazuje nieznajomość realiów wiejskich przez inteligencję.

Cóż tam, panie, w polityce?
Chińcyki trzymają się mocno!?
Postać: Czepiec, do Dziennikarza; akt I, scena 1 (pierwsze słowa dramatu)

Ja muzykę zacznę sam,
tęgo gram, tęgo gram
Postać: Chochoł; akt III, scena 37.

Jak się żenić, to się żenić!
Postać: Pan Młody do Radczyni; akt I, scena 21.

Kto mnie wołał,
czego chciał?
Postać: Chochoł do Isi; akt II, scena 3.

Miałeś, chamie, złoty róg,
miałeś, chamie, czapkę z piór:
czapki wicher niesie,
róg huka po lesie,
ostał ci się ino sznur,
ostał ci się ino sznur.
Postać: Chochoł; akt III, scena 38. (ostatnie słowa dramatu)
Znaczenie: złoty róg symbolizuje utracone szanse

Niech na całym świecie wojna,
byle polska wieś zaciszna,
byle polska wieś spokojna.
Postać: Dziennikarz do Czepca; akt I, scena 1.

No, tylko my jesteśmy
tacy przyjaciele, co się nie lubią.
Postać: Żyd do Pana Młodego; akt I, scena 17.

od miesiąca chodzę boso,
od razu się czuję zdrowo,
chadzam boso, z gołą głową;
pod spód więcej nic nie wdziewam,
od razu się lepiej miewam.
Postać: Pan Młody; akt I, scena 19.

Ostał mi się ino sznur.
Postać: Jasiek; akt III, sceny 34 i 36.

Polska to jest wielka rzecz:
Postać: Poeta do Pana Młodego; akt II, scena 10.

Sami swoi, polska szopa,
i ja z chłopa, i wy z chłopa.
Postać: Ksiądz do Pana Młodego; akt I, scena 8.

Słowa, słowa, słowa, słowa.
Postać: Poeta do Maryny; akt I, scena 10 i Maryna do Poety; akt I, scena 15.

Trza być w butach na weselu.
Postać: Panna Młoda, do Pana Młodego; akt I, scena 12.

Wyście sobie, a my sobie,
każden sobie rzepkę skrobie.
Postać: Radczyni do Kliminy; akt I, scena 4.

Z biegiem lat, z biegiem dni.
Postać: Dziennikarz do Radczyni; akt III, scena 12.


to sa Sciagi z WESELA S. Wyspianskiego :D mam nadzieje ze sie komus przydadza :D pozdro palla :D