1.W średniowiecznej literaturze i sztuce Motyw Matki Boskiej i religii jest bardzo częsty. W jednych utworach ukazywany jest Aspekt boski, w innych natomiast ludzki. Szczególnie mocno utrwaliły się dwa motywy: Deesis i Stabat Mater Dolorosa. Odnajdziemy je w najsłynniejszych przykładach polskiej liryki maryjnej: „Bogurodzicy” i „Lamencie świętokrzyskim”. „Bogurodzica”, najstarszy drukowany polski tekst poetycki, jest najbardziej znaną pieśnią religijną polskiego średniowiecza. Początkowo dwie zwrotki, Potem już dwadzieścia dwie. U początków jej istnienia traktowana była jako Carmen patrium (pieśń ojczyźniana). Pieśń ta wyraża prośby ludu do Maryji. W pierwszej zwrotce Podmiot liryczny zwraca się do Maryji jako do wspaniałej, idealnej i boskiej matki zbawiciela. Ludzie kierując tą modlitwę do niej mają nadzieje, że wstawi się ona do swojego syna i uprosi potrzebne łaski. Ludzie proszą o spełnienie ich ludzkich pragnień, chcą mieć dostatnie życie na ziemi, ale ośmielają się prosić jednocześnie o przebywanie w raju. Zawierzają Matce Boskiej swoje prośby, bo wiedzą, że ich wysłucha. W tym utworze występuje Motyw Deesis, czyli pośrednictwo Maryji między Bogiem a ludźmi. Otacza się Maryję szczególną czcią i traktuje jako wybraną przez Boga i wszechmogącą. „Lament świętokrzyski”, znany też pod nazwą „Posłuchajcie Bracia miła” oraz „Żale Matki Boskiej pod krzyżem”, reprezentuje Gatunek średniowiecznej poezji – Plankt (płacz). Jest to Utwór wyrażający żal po zmarłym i wzywanie wszystkich do współcierpienia. Wiersz jest monologiem Matki Boskiej stojącej pod krzyżem umierającego syna. Prosi ona ludzi o zrozumienie i współczucie. Szuka miłości i wsparcia u innych. Nie ma tu boskiego aspektu jej osoby. To Maryja prosi ludzi i żali się. Poprzez czytanie ekspresyjnych metafor dowiadujemy się, jak bardzo cierpiała. Mimo, że Utwór przedstawia ostatnie chwile z życia Jezusa, najważniejszą postacią jest tu matka. Czytamy o jej rozpaczy i miłości do syna. Mówi, że byłaby gotowa podzielić Cierpienie razem z nim, byle tylko mu ulżyć. Żaden Człowiek nigdy nie przeżyje nic potężniejszego Niż Maryja i Chrystus. Różnice w obu tych utworach są bardzo widoczne. „Bogurodzica” to prośba ludu do Maryji, jako pośredniczki między nim a Bogiem. Ukazuje Maryję jako kobietę wybraną przez Boga, sławioną, wyróżnioną, powołaną do świętości i oddaną ludziom. Otacza się ją szczególną czcią, bo tylko ona łączyła Niebo i ziemię. Była opiekunką i matką wszystkich ludzi. „Lament świętokrzyski” pomija jej boskość. Pokazuje tylko ludzki Wymiar jej bólu, podkreśla człowieczeństwo i ziemskie przeżycia. Była świadoma pozycji Boga, nie ośmielała się do niego porównywać. To ona szuka poparcia i uznania, potrzebuje pomocy. Oba te utwory zasadniczo różnią się również motywami. Unaoczniają charakterystyczne dla średniowiecza dwuaspektowe ujęcie postaci Matki Boskiej jako matki Boga i matki człowieka, Matki Boskiej i jednej z wielu matek.
