Wykorzystanie techniki list kontrolnych do analizy dwóch stanowisk pracy

PRACA ZALICZENIOWA - ZARZĄDZANIE KADRAMI

Wykonali:

Lista kontrolna to narzędzie wspomagające ocenę przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy. Jest to instrument pracy zarówno inspektora Państwowej Inspekcji Pracy, jak i pracodawcy oraz wspierających go profesjonalnych doradców.

Przestrzeganie przepisów prawa pracy, a w szczególności zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, jest jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy.
Problem ochrony pracownika w procesie pracy ma nie tylko aspekt humanitarny, ale również ekonomiczny. Każda złotówka wydana na poprawę warunków pracy przynosi w efekcie zysk pracodawcy i dlatego ważne jest, aby właściciele zakładów (pracodawcy) znali i stosowali przepisy oraz wiedzieli, gdzie występują rozbieżności między stanem prawnym, a faktycznym.


Czynniki zagrożeń zawodowych przy wykonywaniu robót budowlanych


„Człowiek w środowisku pracy może być narażony na oddziaływanie różnorodnych czynników zagrażających jego zdrowiu i życiu.
Z punktu widzenia ich oddziaływania na organizm człowieka czynniki te dzieli się na: niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe.
Zależnie od stężenia lub natężenia, czynniki uciążliwe mogą stać się szkodliwymi (zagrażającymi zdrowiu) lub niebezpiecznymi (zagrażającymi życiu).
W aspekcie ich natury, czynniki środowiska pracy dzieli się, zgodnie z obowiązującą w normach klasyfikacją, na czynniki fizyczne, chemiczne, biologiczne i psychofizyczne.
Praca w warunkach ekspozycji na oddziaływanie wymienionych czynników stwarza możliwość wystąpienia niekorzystnych skutków dla zdrowia i życia człowieka, a prawdopodobieństwo i zakres wystąpienia tych następstw określa się jako ryzyko zawodowe…” [„Ocena ryzyka zawodowego” – podstawy metodyczne, pod red. W. M. Zawieski]

Ryzyko zawodowe, związane z wykonywaną pracą wynika więc z narażenia pracownika na działanie czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych występujących na stanowisku pracy.

Czynnik niebezpieczny to czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź do zejścia śmiertelnego.

Czynnik szkodliwy oznacza czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia człowieka.

Czynnik uciążliwy nie stanowi wprawdzie zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, lecz utrudnia pracę lub przyczynia się w inny istotny sposób do obniżenia jego zdolności do wykonywania pracy lub innej działalności bądź wpływa na zmniejszenie wydajności.

W zależności od poziomu oddziaływania lub innych warunków czynnik uciążliwy może stać się szkodliwym, a szkodliwy - niebezpiecznym.

Wykonywanie robót budowlanych wiąże się z narażeniem pracowników na oddziaływanie większości powyższych czynników, stwarza wiele potencjalnych możliwości występowania groźnych wypadków przy pracy i wymaga zachowywania na co dzień szczególnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, regulowanych na ogół stosownymi aktami prawnymi.

Do czynników niebezpiecznych powodujących najczęściej urazy, należą przede wszystkim czynniki mechaniczne, takie jak:

• ruchome, a głównie wirujące, części maszyn i innych urządzeń oraz narzędzia
• poruszające się środki transportu
• ostre wystające elementy
• spadające elementy
• śliskie, nierówne powierzchnie
• ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępy).

Do czynników niebezpiecznych należy również zaliczyć prąd elektryczny oraz wybuch urządzeń ciśnieniowych (butli, kotłów, zbiorników), przewodów i instalacji gazowej, mieszanin gazu z powietrzem. Zagrożenie wybuchem może być związane z nieprawidłową obsługą urządzeń i nieszczelnością przewodów i połączeń, a także niesprawnością aparatury kontrolno-pomiarowej i urządzeń zabezpieczających.

Podstawowe wymagania i środki ochrony zbiorowej przed potencjalnymi zagrożeniami, które mogą powodować czynniki mechaniczne oraz prąd elektryczny, omówiono w działach dotyczących maszyn i urządzeń oraz poszczególnych robót budowlanych.

Do szkodliwych czynników, które mogą występować na budowie należą czynniki fizyczne - hałas, drgania mechaniczne, niska temperatura, wysoka wilgotność powietrza oraz nieprawidłowe oświetlenie, a także czynniki chemiczne - środki do impregnacji drewna, rozpuszczalniki, dymy asfaltów oraz pyły, w tym rakotwórczy dla człowieka azbest.

Pomiary czynników chemicznych i fizycznych wykonują laboratoria:

• Inspekcji Sanitarnej
• jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy
• Centralnego Instytutu Ochrony Pracy
• laboratoria akredytowane zgodnie z przepisami o badaniach i certyfikacji lub upoważnione przez wojewódzkiego inspektora sanitarnego

Do czynników uciążliwych, występujących przy robotach budowlanych można zaliczyć: podnoszenie i przenoszenie ciężarów, wymuszoną pozycję ciała oraz stres.
Praca, w której podnoszenie i przenoszenie ciężarów jest stałą czynnością, może być przyczyną nadmiernego zmęczenia fizycznego, przeciążenia mięśni, stawów, a przede wszystkim kręgosłupa. Skutkami mogą być: wycieńczenie organizmu, zmniejszenie wydolności fizycznej, zwiększenie podatności na wypadki, powstawanie urazów ścięgien i kręgosłupa.
Środkiem prowadzącym do zapobiegania niekorzystnym skutkom dźwigania jest przestrzeganie norm dźwigania ciężarów z uwzględnieniem różnic w wydolności indywidualnej lub poszczególnych grup pracowników (młodociani, kobiety). W zapobieganiu skutkom nadmiernego wysiłku ważne jest określenie prawidłowych sposobów podnoszenia i przenoszenia ciężarów na poszczególnych stanowiskach pracy oraz szkolenie pracowników w zakresie bezpiecznej techniki dźwigania. Należy dążyć do ograniczenia i wyeliminowania ręcznego przenoszenia ciężarów, np. przez stosowanie urządzeń transportowych (wózków, podnośników).
Wymuszona pozycja ciała podczas wykonywania pracy powoduje szybkie zmęczenie fizyczne, zmniejszenie wydajności pracy, obniżenie tempa i jakości pracy. Niekorzystnym elementem tej uciążliwości jest możliwość przyzwyczajenia się do złej pozycji przy pracy, co po latach może doprowadzić do utrwalonych zmian organicznych, np. trwałego garbienia się, nierównomiernego rozrostu pewnych grup mięśniowych, skrzywienia kręgosłupa. W skrajnych przypadkach wymuszona pozycja przy pracy uniemożliwia wykonywanie tej pracy przez dłuższy czas (np. praca z podniesionymi rękami).
Zapobieganie skutkom wymuszonej pozycji ciała to przede wszystkim kontrola stanowisk pracy i ich optymalizacja za pomocą środków technicznych i organizacyjnych, prowadzona z aktywnym uczestnictwem samych pracowników.

Stres może powodować zmęczenie i zmniejszenie wydolności umysłowej i psychicznej, zmniejszenie odporności na choroby, zmniejszenie sprawności wzroku, słuchu oraz precyzji czynności manualnych. W konsekwencji prowadzi do zwiększenia ilości błędów popełnianych w pracy, mylnych decyzji, złej oceny stanu bezpieczeństwa oraz braku motywacji do pracy. Przyczyny powstawania stresu to: zła organizacja pracy, zbyt szybkie i wymuszone tempo pracy, zwłaszcza monotonnej, zbyt duża ilość pracy oraz złe stosunki międzyludzkie.
Środki prowadzące do zmniejszenia stresu w pracy to: stałe doskonalenie organizacji pracy, włączanie pracowników do optymalizacji własnych stanowisk pracy, wyrabianie postawy zaangażowania i pozytywnych motywacji do pracy, umiejętności pracy zespołowej oraz podnoszenie kwalifikacji kierowników w zakresie metod kształtowania stosunków międzyludzkich.



Lista kontrolna
Bhp na placu budowy




Budownictwo jest gałęzią gospodarki o znaczącym wpływie na wszystkie pozostałe, a poprzez stwarzane zagrożenia i wynikające z nich skutki oraz wielkość zatrudnienia oddziałującą bezpośrednio na całe społeczeństwo. Transformacja ekonomiczno - gospodarcza, nowe technologie i materiały, dotąd nie stosowane systemy organizacyjne podmiotów związanych z budownictwem, stanowią w wymienionych aspektach wyzwania, z którymi styka się każdy. Poza niewątpliwymi efektami rozwojowymi gospodarki, jakie niesie budownictwo, nie można pomijać jego skutków negatywnych, w tym wynikających z liczby wypadków, jakie zdarzają się podczas prac budowlanych, a zwłaszcza wypadków najtragiczniejszych w skutkach – śmiertelnych.

Lista kontrolna


1. Czy plac budowy jest zagospodarowany we właściwy sposób?

Zagospodarowanie placu budowy należy wykonać przed rozpoczęciem robót budowlanych. Na zagospodarowanie składają się następujące elementy:
· ogrodzenie terenu (wysokości minimum 1,5 m z bramą wjazdową i furtką), zabezpieczające przed dostępem osób nieupoważnionych i wyznaczenie stref niebezpiecznych przez wygrodzenie balustradami. Szerokość strefy, w której istnieje zagrożenie upadku przedmiotów z góry, powinna wynosić nie mniej niż 1/10 wysokości obiektu, z którego mogą spadać przedmioty, ale (poza przypadkiem zwartej zabudowy miejskiej) nie mniej niż 6 m;
· drogi odpowiednio przystosowane do poruszających się po nich środków transportu i przejścia dla pieszych. Drogi i przejścia powinny być oświetlone i zabezpieczone przed zagrożeniem spadania przedmiotów z góry;
· doprowadzenie mediów (wody i energii elektrycznej) i odprowadzenie ścieków;
· pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne (szatnia, jadalnia, umywalnia, suszarnia i ustęp), które powinny spełniać normatywy podane w ogólnych przepisach bhp;
składowiska materiałów i wyrobów budowlanych, które powinny być właściwie usytuowane w stosunku do innych elementów zagospodarowania placu budowy oraz przebiegających linii energetycznych. Rozmieszczenie składowanych materiałów, wysokość składowania i sposób pobierania materiałów powinien być zgodny z przepisami;


2. Czy pracownicy są odpowiednio przygotowani do wykonywania pracy?
· pracownicy nadzoru technicznego na budowie (kierownik budowy, kierownicy robót) powinni posiadać uprawnienia do sprawowania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie;
· każdy pracownik powinien posiadać aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku i być odpowiednio przeszkolony;
· pracownik obsługujący maszyny i urządzenia, które wymagają specjalnych kwalifikacji, powinien legitymować się świadectwem potwierdzającym posiadanie takich kwalifikacji;
pracownicy powinni być przez pracodawcę wyposażeni w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej i stosować je podczas wykonywania pracy.

3. Czy została opracowana prawidłowa organizacja robót?
· praktycznie każda budowa powinna być prowadzona zgodnie z planem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Obowiązek opracowania planu BIOZ lub zapewnienia opracowania go ciąży na kierowniku budowy, a w szczególnych przypadkach na inwestorze;
· jeżeli na tym samym placu budowy jednocześnie działa dwóch lub więcej wykonawców, to winien być ustanowiony koordynator ds. bhp. Obowiązek pełnienia funkcji koordynatora nałożony został na kierownika budowy;
· dla wszystkich stanowisk pracy na budowie należy opracować ocenę ryzyka zawodowego i o ryzyku tym poinformować pracowników. Należy też konsultować z nimi działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy na budowie;
· przy organizowaniu pracy należy uwzględniać wymagania, jakie winny być spełnione przy zatrudnianiu młodocianych;
należy przestrzegać przepisów regulujących zasady wykonywania ręcznych prac transportowych.


4. Czy stanowiska pracy są prawidłowo przygotowane do pracy?
· stałe stanowiska pracy na otwartej przestrzeni, a w szczególności stanowiska operatorów maszyn i sprzętu, należy zabezpieczyć przed wpływami atmosferycznymi i przedmiotami – za pomocą daszków, a w okresie zimowym osłonić, zapewniając dobrą widoczność operatorowi;
· nie wolno sytuować stanowisk pracy pod czynnymi napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi bliżej niż w odległościach 3, 5, 10, 15 m dla linii o napięciu nieprzekraczającym odpowiednio 1, 15, 30, 110kV oraz 30 m dla linii powyżej 110kV;
· osoby na stanowiskach pracy na wysokości (1 m powyżej poziomu podłogi lub ziemi) powinny być zabezpieczone przed upadkiem z wysokości przy pomocy środka ochrony zbiorowej, jakim są głównie balustrady składające się z poręczy ochronnej na wysokości 1,1 m, deski krawężnikowej o wysokości 15 cm i wypełnienia pomiędzy poręczą a deską. Środki ochrony indywidualnej należy stosować wtedy, gdy stosowanie środków zbiorowych jest niemożliwe lub nieuzasadnione;
otwory technologiczne w stropach, otwory w ścianach zewnętrznych i krawędzie otwartych powierzchni, w pobliżu których znajdują się stanowiska pracy, winny być zabezpieczone balustradami opisanymi powyżej.

5. Czy urządzenia i instalacje energetyczne są wykonane i użytkowane
5. Czy urządzenia i instalacje energetyczne są wykonane i użytkowane w sposób bezpieczny i zgodny z przepisami?

· wszelkie czynności związane z instalacjami i urządzeniami elektrycznymi mogą być wykonywane tylko przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia;
· urządzenia i instalacje powinny mieć zapewnioną ochronę przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim, potwierdzoną wynikami pomiarów;
· budowlane rozdzielnice prądu powinny być prawidłowo rozmieszczone (maksymalnie 50 m od odbiornika) i zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych;
· przewody zasilające powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi, a przyłączenia do rozdzielnic wykonane w sposób zapewniający bezpieczeństwo;
· należy prowadzić okresowe kontrole stanu stacjonarnych urządzeń elektrycznych (raz na miesiąc) i stanu oporności tych urządzeń (dwa razy w roku).
6. Czy maszyny i urządzenia są użytkowane w sposób bezpieczny i zgodny z przepisami?
· maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być montowane i eksploatowane zgodnie ze wskazaniami producenta i posiadać certyfikat na znak bezpieczeństwa lub deklarację zgodności. Powinny też być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia i urządzenia ochronne;
· maszyny i narzędzia ręczne powinny być utrzymywane w stanie pełnej sprawności technicznej i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem przez osoby przeszkolone w tym zakresie, a w szczególnych przypadkach przez osoby posiadające udokumentowane kwalifikacje;
· maszyny i urządzenia podlegające dozorowi technicznemu mogą być użytkowane tylko po uzyskaniu świadectwa dopuszczającego je do ruchu;
· narzędzia ręczne i drabiny muszą być we właściwym stanie technicznym;
· dla wszystkich maszyn i urządzeń powinny być opracowane i udostępnione do stałego korzystania instrukcje bezpiecznej obsługi i konserwacji;
maszyny powinny być oznaczone odpowiednimi znakami i barwami bezpieczeństwa.

7. Czy roboty ziemne i w wykopach są wykonywane w sposób zgodny z przepisami?
· roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, który określa m.in. położenie podziemnych instalacji i urządzeń. Bezpieczną odległość od tych instalacji (odległość, w jakiej mogą być wykonywane prace naziemne) powinien ustalić kierownik budowy;
· miejsca niebezpieczne przy wykopach należy ogrodzić (balustradami wys. 1,1 m w odległości 1 m od krawędzi wykopu) i oznaczyć napisami ostrzegawczymi, a w porze nocnej i po zmroku zaopatrzyć w światła ostrzegawcze;
· ściany wykopów należy zabezpieczyć przez wykonanie obudowy lub skarp o bezpiecznym kącie nachylenia;
· przy głębokości wykopu większej niż 1 m należy wykonać bezpieczne zejścia i wyjścia, rozmieszczone nie rzadziej niż co 20 m;
· urobek wydobywany z wykopu należy składować w odległości min. 60 cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu, jeżeli ściany nie są obudowane;
koparka powinna być ustawiona nie bliżej niż 60 cm od krawędzi wykopu lub poza strefą klina odłamu gruntu. Pomiędzy koparką a wykopem przebywanie osób jest zabronione.

8. Czy rusztowania są prawidłowo zmontowane i eksploatowane?
· montaż rusztowań może być prowadzony tylko przez osoby posiadające odpowiednie i udokumentowane kwalifikacje. Osoby te w trakcie montażu powinny stosować środki ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości;
· rusztowanie może być dopuszczone do użytkowania dopiero po przeprowadzeniu odbioru udokumentowanego odpowiednim wpisem do dziennika budowy i powinno być użytkowane zgodnie z przeznaczeniem;
· rusztowanie powinno być ustawione na ustabilizowanym gruncie, wyprofilowanym w sposób umożliwiający odpływ wód opadowych;
· rusztowanie systemowe powinno być budowane wg dokumentacji technicznej producenta lub w przypadku rozwiązań nietypowych w oparciu o projekt indywidualny;
· rusztowanie powinno posiadać prawidłowe kotwienie, szczelne pomosty o odpowiedniej wytrzymałości, piony komunikacyjne zapewniające bezpieczne wchodzenie i schodzenie, balustrady składające się z poręczy ochronnej, która w przypadku rusztowań systemowych może być umieszczona na wysokości 1 m. Jeżeli rusztowanie jest odległe od ściany więcej niż 20 cm balustrady powinny być wykonane po obu stronach pomostu;
ponadto rusztowanie powinno posiadać ochronę odgromową i tablicę informującą m.in. o dopuszczalnej nośności pomostów oraz być poddawane konserwacji i sprawdzeniu – każdorazowo po silnym wietrze, opadach atmosferycznych i przerwach w pracy dłuższych niż 10 dni.
9. Czy żurawie budowlane są użytkowane zgodnie z obowiązującymi przepisami?
· dla każdego żurawia powinna być założona książka dyżurów, w której operator odnotowuje wszelkie uwagi o stanie żurawia oraz książka kontroli, do której wpisuje się wyniki wszystkich badań konstrukcji żurawia;
· powinien być prowadzony rejestr czasu pracy operatora, na podstawie którego to rejestru można będzie sprawdzić, czy nie został przez pracownika przekroczony maksymalny czas pracy, wynoszący 8 godzin na dobę;
· operator żurawia powinien być odpowiednio przeszkolony i legitymować się zdanym egzaminem komisyjnym. Jest on odpowiedzialny za obsługę żurawia i utrzymywanie go w należytym stanie;
· teren pracy żurawia powinien być dobrze oświetlony, torowisko żurawia powinno być utrzymywane we właściwym stanie technicznym, a elementy stwarzające zagrożenie dla osób w jego sąsiedztwie powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa. Szczególną uwagę należy zwrócić na ułożenie przewodu zasilającego w energię elektryczną, aby nie był on narażony na uszkodzenia mechaniczne i nie stwarzał zagrożenia porażenia prądem. Na żurawiu należy umieścić tablicę informującą o jego udźwigu;
koniecznie należy ustalić zasady porozumiewania się operatora żurawia z hakowymi (osobami zaczepiającymi lub odczepiającymi przenoszony ciężar) i nie dopuszczać do przebywania innych osób w strefie pracy żurawia.
Ryzyko zawodowe

Ryzyko zawodowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.
Obowiązki pracodawcy związane z:
· informowaniem pracowników o ryzyku zawodowym oceną i dokumentowaniem ryzyka zawodowego występującego przy określonych pracach
· stosowaniem niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko
Pracodawca w szczególności jest obowiązany:

1) zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości – m.in. przez
· przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
· monitorowanie czynników rakotwórczych
· nadzór nad wykonywaniem ręcznych prac transportowych

2) zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących takich zagrożeń
Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.
W sytuacji gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych, nie jest wystarczające, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagrożeń.
Ręczne prace transportowe:

Ręczne prace transportowe obejmują każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez: unoszenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie.
Wypadki przy pracy
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.
Postępowanie w razie wypadku
1) podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie
2) zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym
3) zapewnić ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku
4) zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom
Weryfikacja informacji:
Zaleca się sprawdzanie informacji podanych przez poszczególnych pracowników w rozmowie z ich menedżerami lub liderami zespołów. Ludzie mogą mieć różne poglądy na temat danego stanowiska i powinno się je uzgodnić. Analiza stanowiska pracy często wykazuje istnienie takich problemów, a także różnych form problemów organizacyjnych. Informacje te mogą stać się pożytecznym wynikiem ubocznym procesu analizy stanowiska pracy.

Celem opisu stanowisk jest dostosowanie struktury organizacyjnej do faktycznych potrzeb danej firmy. Ponadto opisy stanowiska pracy są podstawowym narzędziem w procesie selekcji i wyboru kandydatów na poszczególne stanowiska pracy. Analiza stanowisk pracy pozwala na eliminację działań i czynności niepotrzebnych oraz wpływa na precyzowanie zakresów obowiązków dla pracowników. Efektem bezpośrednim opisu stanowisk jest sporządzenie katalogu stanowisk pracy w firmie, zawierającego opisy stanowisk od prostych stanowisk wykonawczych do stanowisk najwyższego szczebla.


Całość w załączniku