Pieniądz jest to miernik wartości wszystkich towarów, spełniający w procesie kupna-sprzedaży funkcję środka wymiany
pieniądz zwalnia od zobowiązań finansowych powstałych z tytułu zaciągniętego kredytu, należnego podatku lub nałożonej kary pieniężnej; , a także środkiem oszczędności. Pieniądz pojawił się 4-6 tys. lat temu jako wynik rozwoju wymiany towarowej; początkowo funkcję pieniądza pełnił towar najczęściej zbywany (np. sól, skóry, futra, zwierzęta gospodarskie), nieco później bryły kruszców (również współcześnie, w warunkach dużej destabilizacji stosunków pieniężnych, pewne towary lub kruszce, np. tytoń, spirytus, złoto, pełnią rolę pieniądza); tego rodzaju surogaty są czasem określane mianem „płacideł”. W połowie III w. p.n.e., najpierw w Egipcie, a wkrótce potem w Chinach zaczęto używać pieniądza w formie metalowych sztab, w razie potrzeby ciętych na mniejsze części. W VII w. p.n.e. pojawiła się w Lidii moneta (ze złota, srebra, później miedzi), rozpowszechniona w VI-V w. p.n.e. w Grecji i na Bliskim Wschodzie, od przełomu IV i III w. p.n.e. bita w Rzymie, od V w. — w państwach germańskich. W Polsce od ok. 980, na większą skalę od ok. 1070 bito srebrne denary, ok. 1367 — pierwsze grosze i ponownie (na stałe) od 1526-28, wtedy też pojawiła się moneta złota (dukaty, później talary). Pieniądz papierowy najwcześniej, bo już w IX w., znany był w Chinach. W końcu XVII w. banknoty pojawiły się w Anglii; w Polsce pierwsze banknotyemitowały władze powstania kościuszkowskiego (1794).