Szkodliwy wpływ nikotyny, kofeiny, kakao

Zanim przejdę do tematu w odpowiedniej formie chcę tylko wspomnieć czym są alkaloidy? Są to związki biologiczne czynne występujące w różnych gatunkach roślin , zawierające atom azotu , czyli substancje głównie stałe , trudno rozpuszczalne w wodzie , o charakterze zasadowym. Z kwasami tworzą sole dobrze rozpuszczalne w wodzie. Do najbardziej znanych grup alkaloidów należą; alkaloidy fenantropowe i izochinolionowe np: opium , alkaloidy tropinowe np: pokrzyku wilczej jagody i alkaloidy Rauwolfa serpentyna. Tematem mojej pracy jest wpływ alkaloidów na organizm człowieka.
Nikotyna
Trwałość w powietrzu brunatnieje pod wpływem powietrza
Temperatura
topnienia
-10 stopni C
Temperatura
wrzenia
246 stopni C
Rozpuszczalność a) rozpuszcza się w wodzie bez ograniczeń przy temperaturze poniżej 64 stopni C i powyżej 205 stopni C
b) łatwo rozpuszcza się w eterze i alkoholu.
Jednym z alkaloidów jest nikotyna znajdująca w liściach oraz korzeniach tytoniu. Nikotynę zapisujemy następującym wzorem chemicznym C10 H14 N2. Nikotynę otrzymuje się przez destylację tytoniu prowadzoną z mlekiem wapiennym , a następnie ekstrakcję eterem. Substancja bardzo trująca , powodująca podrażnienie ośrodkowego układu nerwowego stasuje się ją głównie w medycynie czy garbarstwie , a także do produkcji środków owadobójczych , występuje w palonych mieszaninach tytoniowych. W tabeli zamieszczonej poniżej zostały zestawione właściwości nikotyny.


Palenie tytoniu to nie tylko farmakologiczne uzależnienie od nikotyny , ale przede wszystkim nawyk o charakterze behawioralnym , psychologicznym i społecznym. Palenie tytoniu , niestety nadal pozostaje olbrzymim problemem społecznym w Polsce. Co 10 sekund na świecie umiera ktoś na chorobę wywołaną paleniem tytoniu. Liczne badania światowe wykazały związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy paleniem tytoniu , a rozwojem chorób. Wynik ten nie jest zaskakujący w świetle wiedzy na temat składu dymu tytoniowego. Ponadto należy pamiętać , że palenie zwiększa zachorowalność i umieralność związaną z wrzodem trawiennym. Palenie dodatkowo , zwiększa ryzyko poronień , przedwczesnych porodów i zgonów niemowląt. Dzieci zmuszone do wdychania dymu tytoniowego częściej zapadają na choroby infekcyjne układu oddechowego np.: zapalenie płuc , oskrzeli , górnych dróg oddechowych. Poza tym palenie tytoniu przez rodziców w istotny sposób zwiększa ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej u dziecka , a także przewlekłego zapalenia ucha środkowego , które jest główną przyczyną głuchoty w wieku dziecięcym. Należy przy tym pamiętać , iż negatywne skutki tego nałogu nie są ograniczone jedynie do samych palaczy. Uzależnienie od papierosów rodzi się niepostrzeżenie. W Polsce ok. 10 mln. osób pali regularnie , połowa z nich dłużej niż 20 lat. Ma to bezpośredni związek z umieralnością spowodowaną negatywnymi skutkami palenia tytoniu. 100 tyś. rocznie w tym połowa z nich w wieku 35-69 lat umiera. Powszechność i dostępność tytoniu daje młodzieży i dzieciom okazję do jego palenia. Jest to jedyny legalnie sprzedawany środek rakotwórczy w Polsce i na świecie.
W dymie tytoniowym znajduje się ponad 4000 różnych substancji , wiele o działaniu toksycznym mutagennym uszkadzającym DNA , teratogennym uszkadzającym płód , kancerogennym powodującym rozwój nowotworów. Do najważniejszych składników dymu tytoniowego należą:
- nikotyna – przyswajana jest tylko w 10% przez organizm ludzki , szybko metabolizowana i usuwana przez nerki. Przeciętna zawartość nikotyny to od 1-13 mg / papieros. Podana dożylnie dawka nikotyny zawarta w jednym papierosie może zabić dorosłego człowieka.
- substancje smołowate – podrażniają tkankę płuc i mogą prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych oraz nowotworów. Do najważniejszych należą: węglowodory aromatyczne ( np.: benzopiren) , nitrozaminy ( np.: N-nitrozonornikotyna) , metale ciężkie , pierwiastki promieniotwórcze (np.: Cd , Po)
- tlenek węgla – powoduje zmniejszenie tolerancji wysiłku , wzrost agregacji płytek krwi , co może być związane z rozwojem miażdżycy , zmieszenie wagi ciała dzieci matek palących.
- substancje drażniące – które działają głównie w drogach oddechowych.
Pochodną nikotyny jest nornikotyna.
Kakao
Kolejnym alkaloidem pochodzenia roślinnego jest kakao. Jest to produkt otrzymywany z wyprażonych , odtłuszczonych i zmielonych nasion kakaowca. Prócz alkaloidu teobrominy ( 1,4-2 %) kakao zawiera stosunkowo dużo substancji odżywczych:
- 13-17 % białka ,
- 48-55 % tłuszczu ,
- 4,5-7 % węglowodorów ,
-3,5-5,5 % soli mineralnych.
Pobudzające działanie teobrominy jest w napoju niewielkie. Dodając cukru i mleka z kakao otrzymuje się czekoladę. Tłuszcz wyciśnięty z nasion kakao , masło kakaowe , służy do wyrobu czopków i do celów kosmetycznych.
Następnym alkaloidem pochodzenia roślinnego jest kawa. Palone ziarna kawy zawierają wodę , garbniki oraz kofeinę. Najważniejszą substancją czynną odpowiedzialną za działanie kawy jest właśnie kofeina. W jednej filiżance kawy w zależności od gatunku znajduje się ok. 70-140 mg kofeiny. W umiarkowanych ilościach działa pobudzająco na krążenie krwi i na ośrodkowy układ nerwowy oraz zmniejsza uczucie zmęczenia. Nadmierne używanie kawy prowadzi do swego rodzaju nałogu , kofeinizmu. Skład chemiczny surowej kawy wacha się w szerokich granicach , w zależności od gatunku przeciętnie zawiera:
- 1-2 % kofeiny ,
- 8 % kwasu chlorogenowego ,
- 13% substancji białkowych ,
- 12 % tłuszczu , 8 % cukrów ,
- 12 % wody , 24 % błonnika
- 4 % soli mineralnych.
Podczas upalania w temperaturze 200 stopni C -220 stopni C , kawa traci połowę wody , cukier karmelizuje się , kwas chlorogenowy rozkłada się i powstają substancje aromatyczne , tzw.: kaffeol. Długotrwałe spożywanie w dużych ilościach kofeiny z kawy uzależnia organizm podobnie jak nikotyna.
Nagłe odstawienie kawy wyzwala efekt fizycznego uzależnienia , który objawia się silnym bólem głowy , otępieniem i depresją ustępującą w chwili wypicia kawy. Objawy przedawkowania kofeiny to:
- przyśpieszone bicie serca,
- podwyższone ciśnienie krwi,
- drżące ręce,
- niepokój,
- bezsenność.
Herbata
Jeszcze innym alkaloidem godnym uwagi jest herbata. Większość gatunków herbaty poddawana jest procesom fermentacji , w trakcie której liście brunatnieją , wskutek rozkładu chlorofinu. Liście herbaty zawierają:
- kofeinę 2-3 %,
- teofilinę,
- ksantyny,
- olejki eteryczne,
- taninę 10-12 % ( garbniki).
Zawarta w liściach kofeina działa pobudzająco na korę mózgową. Herbata stanowi obok kawy jeden z najpopularniejszych napojów. W lecznictwie mocną herbatę stosowano jako odtrutkę w zatruciach solami , metalami ciężkimi. Ponadto stwierdzono , że tanina zawarta w garbnikach zabija witaminę C w mleku dodanym do herbaty. Herbata działa rozgrzewająco przez przyśpieszenie przemian energetycznych. U osób przyzwyczajonych do codziennego picia herbaty reakcje takie są słabo widoczne. Częste picie mocnego naparu może być szkodliwe , gdyż zawarte w niej garbniki mocno działają na błonę śluzową , ograniczają wchłanianie składników pokarmowych , zwłaszcza białek , wiążą Ca , Mg , Fe , Zn , Cu i inne ważne dla organizmu biopierwiastki. Garbniki niszczą również zawartą w treści pokarmowej witaminę B1. W herbacie mogą występować inne niepożądane zanieczyszczenia , ponieważ proces produkcji nie przewiduje mycia lub innego oczyszczania liści z zanieczyszczeń atmosferycznych lub pozostałości środków ochrony roślin. Często występuje nadmiar Cu pozostałej po stosowaniu środków grzybobójczych.
Kawa
Podsumowując kofeina podobnie jak chinina jest alkaloidem pochodzenia roślinnego , występuje w nasionach kawy , liściach herbaty. Filiżanka mocnej herbaty lub kawy zawiera ilość kofeiny , która wpływa korzystnie na organizm człowieka. Otrzymywana jest przez ekstrakcję z kawy , guarany , herbaty , orzeszków kola , a także w sposób syntetyczny z kwasu moczowego czy mocznika.
Poniższa tabela przedstawia właściwości kofeiny.

Postać krystaliczna białe igły z jedwabistym połyskiem , albo proszek drobnokrystaliczny , krystalizuje się z jedną cząsteczką wody.
Temperatura topnienia 234 stopni C – 237 stopni C
Inne właściwości fizyczne bez zapachu , posiada gorzki smak , ulega sublirnacji.
Rozpuszczalność rozpuszcza się w wodzi o pokojowej temperaturze ( 1: 80 ) , we wrzącej ( 1: 2 ) , alkoholu ( 1: 50 ) chloroformie ( 1: 9 ) praktycznie nie rozpuszcza się w eterze.


Kofeina na wpływ pobudzający w stosunku do kory mózgowej , dlatego też zmniejsza zmęczenie fizyczne i psychiczne , przywraca świadomość ułatwia procesy myślowe , poprawia oddech , ciśnienie krwi oraz czynność serca. Takie właściwości kofeiny pozwalają na wykorzystanie jej jako pobudzającego centralny układ nerwowy przy zatruciach narkotykami , alkoholem , zaburzeniach układu krążenia oraz oddychania.
Substancje chemiczne są i będą zawsze obecne w życiu człowieka , jednak istotne jest to , by nie były stosowane w nadmiarze , a w racjonalny i bezpieczny sposób, Każda substancja w zwiększonej ilości jest niebezpieczna i należy o tym pamiętać.