Napisz genezę podanych jezior Czad Malau Tanganika Kiwu Edwarda Alberta wszystkie afryka

Pierwotny basen Tanganiki utrzymał swój charakter do ok. 2mln lat temu kiedy miał miejsce intensywny proces rozsuwania się płyt tektonicznych i połączony z nim wulkanizm w prowincji geologicznej Kivu, czego rezultatem było powstanie jeziora Kivu i północnej części Tanganiki. W tym samym czasie na południu doszło do zmian tektonicznych w obrębie ryftu jeziora Tanganika, co spowodowało powstanie środkowego basenu tanganikańskiego. W tym okresie wykształciła się też ostateczna forma i morfologia tego jeziora, która przetrwała do dzisiaj. Od tamtego czasu geologia Tanganiki zmieniała się jedynie nieznacznie, nie oznacza to jednak, że inne parametry tego jeziora pozostawały stabilne. Ze względu na globalne zmiany klimatyczne, które również dotyczyły Afryki, dochodziło do obniżania i podwyższania się poziomu wody w korelacji z ogólnoświatowymi wahaniami temperatury. Klimat i jego wpływ na jezioro TanganikaJak wiemy w ciągu ostatnich kilku milionów lat dochodziło do sukcesywnego spadku temperatury (epoki lodowcowe). Nie był to proces ciągły i liniowy ale skokowy; chłodniejsze okresy były poprzecinane cieplejszymi, a w tych zimniejszych dochodziło do rozprzestrzeniania się lądolodów z biegunów na niższe szerokości geograficzne. Oczywiście zlodowacenie nigdy nie dotknęło równika ani obszarów położonych w jego pobliżu, w tym Tanganiki, jednakże globalne ochłodzenie miało wielki wpływ nawet na obszary którego bezpośrednio nie dotyczyły. W okresach zimniejszych parowanie z powierzchni wody i ziemi jest znacznie mniejsze co w efekcie daje wolniejszą cyrkulację wody i obniża ilość opadów, a do tego woda w dużych ilościach jest wiązana w lodowce i lądolody. Dochodzi zatem do osuszania i ochładzania klimatu, które prowadzi do obniżania się poziomów wód śródlądowych. Proces ten dotyczył również Tanganiki. Dzięki badaniom geologicznym udało się określić, że między 150 a 50 tys. lat poziom wody w jeziorze opadł na tyle, że woda zbierała się jedynie w tych trzech najgłębszych basenach, o których pisałem wcześniej. W wyniku tego Tanganika została podzielona na trzy odrębne zbiorniki. Taka niezależność sprzyjała ewolucji świata żywego i przez izolacje genetyczną doprowadziła pewnie do powstania wielu nowych przystosowań. Czy do takiego podziału Tanganiki dochodziło wcześnie? Niestety nie udało mi się uzyskać odpowiedzi na to pytanie w dostępnej dla mnie literaturze, ale oczywiście nie jest to do końca wykluczone. Jednak od ostatnich 2 800 lat poziom wody utrzymuje się na mniej więcej stałym poziomie i oscyluje jedynie w granicach 10m.Jezioro Czad: Od schyłku I tysiąclecia n.e. w dolnym biegu rzeki Szari i Logone (południowy Czad) istniała kultura Sao, której pozostałością jest prawdopodobnie lud Kotoko. Stopniowo najdawniejsza ludność czarna mieszała się z nowymi grupami osadników (od VIII w. napływ ludności arabsko-berberskiej). W IX w. na północny wschód od jeziora Czad powstało państwo Kanem, którego szczyt rozwoju przypadł na XII–XIII w. Od przełomu I i II tysiąclecia Kanem znalazło się w zasięgu wpływów islamu, który stopniowo stał się religią państwową. W XVI w. pozycję Kanem przejęło państwo Bornu. Niemal nieprzerwana ciągłość istnienia silnych ośrodków państw. nad jeziorem Czad wynikała z faktu, iż był to najważniejszy południowy węzeł szlaków transsaharyjskich w środkowej części pustyni.Na wschodzie Czadu w XIV w. uformowało się państwo Wadaj, które w XVIII w. było dominującą siłą w tym regionie, natomiast w centralnej części kraju, na wschód od jeziora Czad, powstało muzułmańskie państwo Bagirmi. Północna część kraju, wskutek pustynnienia, była znacznie mniej atrakcyjna dla osadnictwa i nie uformowały się tam ośrodki władzy państwowej. W XIX w. państwa czadyjskie okres rozkwitu miały już za sobą i występowały tam liczne konflikty wewnętrzne. Wykorzystując słabość ich aparatu państwowego, podporządkował je sobie wódz Rabih az-Zubajr i zbudował państwo obejmujące niemal cały południowy Czad, opierając swoją pozycję na transsaharyjskim handlu niewolnikami.W 1900 Czad stał się kolonią francuską, 1910 włączony do Francuskiej Afryki Równikowej. Podczas II wojny światowej był jedną z baz operacyjnych Wolnej Francji. W 1958 uzyskał status autonomicznej republiki, członka Wspólnoty Francuskiej, a od 1960 niepodległość i członkostwo ONZ.Początkowo, za prezydenta F.N. Tombalbaye, politycznie i gospodarczo dominowało plemię Sara. Trwające od 1963 antyrządowe wystąpienia, 1965 przerodziły się w zbrojny konflikt między muzułmańską Północą a chrześcijańsko-animistycznym Południem. Od 1966 działaniami Północy kierował Front Wyzwolenia Narodowego Czadu (Frolinat). Francja udzielała pomocy w tłumieniu ruchów partyzanckich, od początku lat 70. nasilonych (z pomocą Libii). W 1975 doszło do wojskowego zamachu stanu — szefem państwa i rządu został gen. F. Malloum; od 1978 prowadzący nieudane próby polityki pojednania narodowego. Po rozbiciu Frolinat (rywalizacja między H. Habré i G. Oueddei), powstały inne ugrupowania partyzanckie. W 1979 11 ugrupowań utworzyło koalicyjny Rząd Jedności Narodowej (z Oueddei na czele). Od 1982, w wyniku ofensywy wojskowej wspartej przez USA i Francję, rządy sprawował Habré. Ale trwające nadal walki spowodowały podział Czadu na 2 strefy wpływów wzdłuż 15 równoleżnika i dalsze umiędzynarodowienie konfliktu (mediacje OJA i ONZ). Dzięki pojednawczej polityce Habré wzmocnił swoją pozycję i 1989, po zawarciu układu pokojowego z Libią, został wybrany na prezydenta w wyborach powszechnych. W XII 1990 po wojskowym zamachu stanu I. Déby’ego, władzę przejęła Tymczasowa Rada Państwa. Na mocy Karty Narodowej z II 1991 powołano rząd (szefem rządu i prezydentem został Déby) oraz Radę Republiki (zamiast Rady Państwa). Trwały konflikty etniczne między ludnością arabską a chrześcijańsko-animistycznym Południem, także walki między oddziałami rządowymi a zwolennikami obalonego H. Habré. W 1992 Déby zezwolił na działalność partii politycznych. Nową konstytucję zaaprobowano w referendum narodowym 1996. Wybory prezydenckie 1996, 2001 i 2006 wygrał Déby. Mimo formalnego wprowadzenia ustroju demokratycznego sytuacja polityczna Czadu pozostaje niestabilna. Znaczna część kraju kontrolowana jest przez rebeliantów, którzy m.in. II 2008 podjęli nieudaną próbę zdobycia Ndżameny. Tanganika : Geneza istnienia wielu jezior jest bardzo zróżnicowana - przytłaczająca większość jezior w Polsce ma charakter polodowcowy, czyli powstała w wyniku bezpośredniej albo pośredniej działalności lodowców. Tanganika jest natomiast niesłychanie rzadkim rodzajem jeziora, a mianowicie jeziorem tektonicznym powstałym w skutek działania ruchów skorupy ziemskiej. Co to oznacza? Nie wgłębiając się w szczegóły budowy geologicznej Ziemi, możemy porównać naszą planetę do pomarańczy. Wyobraźmy sobie, że skórka pomarańczy jest skorupą Ziemi, czyli tym co widzimy jako skały, góry, równiny i co sięga kilometry poniżej naszych stóp, a co przede wszystkim ma konsystencję stałą. Pod tą stała skorupą Ziemi, pod tą skórką pomarańczy, mamy jak gdyby morze półpłynnej substancji, która ma konsystencję mazi, a która w naszym porównaniu jest soczystym owocem. Teraz wyobraźmy sobie, że skórka pomarańczy jest pocięta na wiele kawałków, które swobodnie mogą się przemieszczać po oceanie półpłynnej mazi. Poruszającymi się fragmentami skórki pomarańczy, czyli skorupy ziemskiej są tzw. płyty tektoniczne, których ruch wymuszany jest przez ciepło dochodzące z wnętrza Ziemi powstałe w początkach formowania się naszego układu słonecznego. Używając wielkiego skrótu myślowego, można powiedzieć, że w momencie, gdy płyty tektoniczne stykają się, powstają wypiętrzenia skał skorupy ziemskiej, które widzimy na powierzchni jako np. góry. Natomiast w momencie oddalania się płyt od siebie dochodzi do powstania różnego rodzaju zapadlisk, obrazowo mówiąc dziur w Ziemi, które tworzą się między oddalającymi się płytami. W ten właśnie sposób powstał Wielki Rów Afrykański będący takim „wgłębieniem” w skorupie ziemskiej .Wraz z powolnym rozsuwaniem się płyt, dochodziło do pogłębiania się rowu i w wyniku działania siły grawitacji zbierania się w nim wody, która utworzyła system Wielkich Jezior Afrykańskich w tym Tanganikę.Większość stref w których zachodzi rozsuwanie się krawędzi płyt tektonicznych jest związana z oceanami. Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego oceany są w tym procesie wyróżnione? Pozornie mogłoby się wydawać, że strefy ryftingu, czyli miejsca, w których rozsuwają się płyty tektoniczne, z jakiś bliżej nie wyjaśnionych przypadkowych przyczyn upatrzyły sobie za miejsce swojego istnienia oceany. Geolodzy jednak zauważyli, że strefy ryftingu występują w centralnej części oceanów. To zasugerowało badaczom, że ich rozsuwanie może mieć swój związek z powstawaniem oceanów. Hipotezę tą potwierdziły dalsze badania geologiczne, które wykazały, że w strefach ryftingu, w miejscu rozsuwania się płyt tektonicznych siłą ciepła powstałego we wnętrzu Ziemi, magma, czyli upłynniona masa skalna dostaje się przez szczeliny skorupy oceanicznej na powierzchnie i tam zastyga. Jest to proces ciągły, dlatego w momencie gdy nowa magma napływa pod starą już zastygłą dochodzi do rozsuwania się powstałych mas skalnych na boki i w uwolnionym miejscu tężeje nowa porcja magmy tworząc skałę. W ten właśnie sposób strefy ryftingu umiejscowione w środku oceanu poszerzają go z każdej ze stron prowadząc do jego powiększenia. Tak m.in. powstał Atlantyk, rozdzielający obie Ameryki od Europy i Afryki. Jak dokładnie przebiegał ten proces? Ok. 250 mln lat temu istniał na naszej planecie jeden wielki superkontynent nazywany Pangeą, który pod koniec paleozoiku zaczął się rozpadać. Pangeę tworzyły współcześnie znane nam kontynenty, które łączyły się w jeden wielki ląd. W późnym paleozoiku rozpoczął się proces tworzenia strefy ryftingu w mniej więcej centralnej części tego kontynentu. Podzielił on Pangeę na dwie części, północną – Laurazję obejmującą obecną Amerykę Pł., Europę i Azję oraz południową – Gondwanę (Ameryka Południowa , Afryka, Indie, Australia, Antarktyda, Nowa Zelandia i południowo-wschodnia część Azji). Dzięki ciągłemu napływowi magmy z warstw ziemi leżących niżej dochodziło do oddalania się obu tych kontynentów od siebie, a pomiędzy nimi powstawał Ocean Atlantycki. Dalsze tworzenie się Atlantyku następowało przez rozpad Gondwany i Laurazji.Wracając do Afryki...W przypadku Wielkich Rowów Afrykańskich mamy właśnie do czynienia z początkiem tworzenia się nowej strefy ryftingu, która w tym przypadku umiejscowiona jest we wschodniej Afryce. Jest ona w bardzo początkowej fazie tworzenia. Przed ok. 20mln lat, czyli we wczesnym miocenie nie istniało Morze Czerwone ani Zatoka Adeńska, a Afryka połączona była z Półwyspem Arabskim. Dzięki dopływowi ciepła z wnętrza ziemi w tzw. plamie gorąca znajdującej się pod Affarem doszło do wypuklenia się skorupy ziemskiej i wzmożonej działalności wulkanicznej, która w tym przypadku znamionowała powstawanie nowej strefy ryftingu .W wyniku tego doszło do powstania trzech linii tzw. dolin ryftowych, czyli zapadlisk tektonicznych spowodowanych rozsuwaniem się mas skorupy ziemskiej. Jedna linia wyznacza obecnie rejon Morza Czerwonego, druga Zatokę Adeńską, a trzecia wbija się we wschodnią Afrykę i tworzy system Wielkich Rowów Afrykańskich. Dzięki plamie cieplnej pod Affarem, Afryka oddzieliła się od Półwyspu Arabskiego a w dolinie ryftowej powstały Morze Czerwone i Zatoka Adeńska, które wraz z rozwojem tych dolin znalazły połączenie z oceanem. Nas interesuje najbardziej ta trzecia linia, w wyniku której powstał system Wielkich Rowów Afrykańskich, a także jeziora z nim związane, w tym Tanganika.Kiedyś szacowano wiek jeziora Tanganika na ponad 20 a nawet 30 mln lat, jednak dzisiaj wiemy, że jest to nieprawdą, ponieważ wiele niezależnych od siebie datowań określiło wiek Wielkiego Rowu Afrykańskiego na co najwyżej 20 mln lat. Zatem niemożliwe jest aby jezioro Tanganika powstało przed tym okresem. Kiedy więc doszło do utworzenia się tego jeziora? Możemy się tego dowiedzieć badając wiek osadów, które zostały zdeponowane na dnie jeziora. Najstarsze osady jakie tam znaleziono mają 12mln lat. Dzięki temu wiemy, że historia geologiczna jeziora Tanganika nie jest aż tak długa, jednakże należy pamiętać, że większość współcześnie występujących jezior powstała ok. 10 tys. lat temu, zatem Tanganika należy i tak do najstarszych jezior świata. Niestety, ze względu na silne procesy erozyjne towarzyszące powstawaniu dolin ryftowych nie jest możliwe pełne odtworzenie historii geologicznej Tanganiki od jej powstania do czasów współczesnych. Wiemy z całą pewnością, że Tanganika nie zawsze wyglądała tak jak teraz. Chociażby jej wielkie fizyczne gabaryty takie jak długość sięgająca dzisiaj ponad 600km były znacznie mniejsze.Obecnie jezioro Tanganika składa się z trzech basenów połączonych ze sobą. Wyróżniamy basen północny, środkowy i południowy, z tym, że północny i południowy odznaczają się najbardziej. Basen południowy jest najstarszą, a zarazem najgłębszą częścią jeziora Tanganika, który przez miliony lat był niezależnym zbiornikiem i stanowił jego pierwszą część. Dla historii Tanganiki jest on bardzo ważny bo to właśnie w jego obrębie doszło do kolonizacji jeziora przez organizmy żywe z systemu rzecznego rzeki Kongo, który to system powstał znacznie wcześniej(…), oraz do pierwszych zmian ewolucyjnych, które doprowadziły do ogromnej różnorodności biologicznej obserwowanej obecnie.Jak on wyglądał? Przykładowo współczesne badania wskazują, że to prajezioro tanganikańskie ok. 5 do 3,6 mln lat temu miało długość 400km i moim zdaniem niewiele różniło się chemizmem swoich wód od dzisiejszej Tanganiki. (…)Pomijając osady jeziorne, podłoże skalne, na którym istniało, było takie jak obserwowane obecnie, czyli złożone w przeważającej części z prekambryjskich skał granitowych oraz zasadowych skał magmowych bogatych w magnez, żelazo i glin, co determinowało i nadal determinuje wysokie stężenie tych pierwiastków w wodzie jeziora Tanganika. Takie podłoże jest wynikiem położenia Wielkich Rowów Afrykańskich na bardzo starych skałach tworzących pierwsze kontynenty na Ziemi, które we wschodniej Afryce występują na powierzchni. Natomiast zasadowe skały magmowe są efektem zasadowego charakteru wulkanizmu dolin ryftowych, który jest związany z doprowadzeniem na powierzchnię ciężkiej magmy pochodzącej z płaszcza ziemskiego. Skały otaczające Tanganikę oraz tworzące jej dno to przeważnie granity, skały metamorficzne platformy prekambryjskiej, bazalty oraz skały powstałe w wyniku ich erozji i oczywiście osady jeziorne i rzeczne.