Nadmierne owłosienie- przyczyny i metody usuwania.

Nadmiernym owłosieniem nazywamy patologiczny wzrost włosów uogólniony lub ograniczony tylko do pewnych okolic w miejscach gdzie fizjologicznych występuje jedynie meszek włosowy. Stwierdza się wówczas zmiany jakościowe włosa polegające na jego zgrubieniu i wydłużeniu fazy anagenu.
Uogólnione nadmierne owłosienie
jest rzadką chorobą. W zależności od przyczyny rozróżniamy postaci:
? wrodzoną - dochodzi do przerostu włosów mieszkowych, tak że stają się one długie i gęste
? nabytą - nadmierne owłosienie pojawia się zwykle na skutek zaburzeń wydzielania hormonów i zaburzeń w obrębie układu nerwowego.
Ograniczone nadmierne owłosienie
jest dość często spotykane. W zależności od przyczyny wyróżniamy postaci:
? wrodzoną - zwykle w okolicy lędźwiowej i miedzyłopatkowej (zwykle towarzyszy rozmaitym wadom wrodzonym np. rozszczepowi kręgosłupa)
? nabytą - pojawiającą się zwykle na skutek zaburzeń wydzielania hormonów, nadmiernej wrażliwości mieszków włosowych na androgeny rzadziej w związku z przyjmowaniem niektórych leków (wyróżniamy tu: hypertrichozę nadmierny porost włosów, oraz hirsutyzm nadmierne owłosienie skóry twarzy, tułowia i kończyn kobiet i dzieci typu owłosienia męskiego, zawsze związane z zaburzeniami hormonalnymi)
Hypertrichozę ograniczona u kobiet dotyczy zwykle skóry twarzy, brodawek sutkowych, okolicy łonowej, oraz podudzi. Pojawia się ono zwykle około 25 - 30 r. ż. W wielu przypadkach nie udaje się stwierdzić zaburzeń hormonalnych. Przypuszcza się wiec, że przyczyną nadmiernego wzrostu włosów jest wzmożona aktywność enzymu 5-alfa-reduktazy lub nadmierna wrażliwość mieszków włosowych na androgeny nadnerczowe. W niektórych tylko przypadkach hypertrychoza ograniczona pojawia się na skutek działania czynników drażniących (mechanicznych, chemicznych, fizycznych czy rozmaitych stanów zapalnych).
Metody nietrwałego usuwania zbędnego owłosienia
Rozjaśnianie- nie prowadzi ono oczywiście do utraty niechcianego owłosienia , ale czyni go mniej widocznym. Wykorzystuje się do tego celu kremy i roztwory zawierające nadtlenek wodoru, który aktywnie rozjaśnia zmiękcza i utlenia włosy.
Golenie- jest jedną z najstarszych i tanich metod usuwania zbędnego owłosienia. Nieakceptowana jednak przez wiele pacjentek ze względu na stosunkowo szybki odrost włosów, uczucie szorstkości wygolonych powierzchni i podrażnienia skóry. Część osób twierdzi ponadto, że golenie wzmaga tempo odrostu i grubość włosów, choć nie potwierdzono tej tezy badaniami naukowymi.
Depilacja tradycyjna- prowadzona jest najczęściej pęsetą lub elektrycznymi depilatorami. Główna wadą tej metody jest dyskomfort odczuwany podczas zabiegu. Zabiegi wykonywane depilatorami elektryczymi powodują ponadto szybszy odrost włosów (prawdopodobnie w związku z przepływem niewielkiego prądu miedzy tarczami a skórą).
Depilacja mechaniczna- jest obecnie stosowana niezmiernie rzadko, ze względu na częste podrażnienia skóry. Wykorzystuje się tu takie środki ścierne jak paski czy rękawice papieru ściernego albo pumeks. Materiały te przesuwane ruchami okrężnymi po owłosionej skórze ścierają włosy z jej powierzchni. Skuteczność tej metody jest porównywalna do golenia.
Depilacja chemiczna- chemiczne środki do depilacji działają na włosy poprzez uszkadzanie wiązań dwusiarczkowych. Ponieważ łodyga włosa jest bogatsza niż naskórek w aminokwasy zawierające siarkę doprowadza to do oddzielenia się włosa od mieszka włosowego. Częstym działaniem niepożądanym depilacji tą metodą są podrażnienia lub odczyny alergiczne na składniki kremów.
Depilacja woskiem- zabiegi te polegaja na nakładaniu na skórę owłosioną płynnego wosku lub półpłynnego zimnego wosku , który po zestaleniu odrywa się szybkim ruchem w stronę przeciwną do kierunku wzrostu włosów. Jednak warunkiem skuteczności tej metody jest odpowiednia długość włosów. Stosując tę metodę uważać należy jedynie na to by nie poparzyć skory zbyt gorącym woskiem. Dostępne zimne woski są równie skuteczne, jednak są one droższe i nie mogą być używane powtórnie. Skuteczność tych zabiegów jest lepsza niż wcześniej opisane metody a efekt utrzymuje się przez około 4-6 tygodni.
Metody "trwałego" usuwania zbędnego owłosienia
Elektroliza i elektrokoagulacja polegają na umieszczeniu w mieszku włosowym cienkich igieł spełniających rolę elektrod. Przepływający prąd pomiędzy elektrodą i skórą uszkadza naczynia brodawki, powodując powstanie mikroblizny w okolicy opuszki mieszka włosowego. W ten sposób uszkodzone włosy są łatwo usuwane pęsetą. Zabiegi są w niewielkim stopniu bolesne.
W metodzie elektrolizy wykorzystuje się prąd stały o niskim napięciu i natężeniu, który przepływając przez tkankę wywołuje reakcję chemiczną, w wyniku której dochodzi do wytworzenia wodorotlenków i uszkodzenia opuszki mieszka włosowego. Zabieg ten jest jednak bardzo czasochłonny, gdyż do usunięcia jednego włosa potrzeba ok. 1 minuty.
Technika elektrokoagulacji (diatermii) wykorzystuje prąd zmienny o wysokiej częstotliwości i niskim napięciu. Prąd o takiej charakterystyce wywołuje znaczny miejscowy wzrost temperatury, niszcząc strukturę opuszki mieszka włosowego. Stad właśnie zabieg ten określa się czasem mianem termolizy.
Mikroliza- dość modne w ostatnim czasie stały się zabiegi mikrolizy. Zabiegi te są prowadzone przy użyciu prądu o niskim woltarzu i natężeniu. Elektrodą zaś jest nie jak w przypadku elektrolizy igła, a specjalny żel rozprowadzany na powierzchni skóry. Zabiegi są miernie bolesne a zastosowanie żelu umożliwia szybkie wykonanie zabiegu na dużych powierzchniach. Ze względu na brak fachowego piśmiennictwa o skuteczności tej metody, trwałości jej efektów i bezpieczeństwa stosowania należy ostrożnie podchodzić do gwarancji udzielanych przez producenta i zakłady kosmetyczne oferujące tą metodę.
Lasery- dzięki laserom możliwe stało się usuwanie owłosienia z dużych powierzchni skóry, w krótszym czasie i mniej boleśnie niż w przypadku elektrolizy i diatermii. Rozwój techniki laserowej umożliwił konstruowanie aparatów o wysokiej selektywności i swoistości emitowanego światła. Wiązka laserowa jest dzięki odpowiedniej długości fali absorbowana tylko przez ciemne struktury włosa, powodując tzw. Zjawisko fototermolizy. Polega ona na tym że światło laserowe dociera do wybranego mieszka włosowego gdzie jest absorbowane przez ziarna melaniny. Kumulująca się energia cieplna uszkadza nie tylko samą melaninę, ale przenosi się także na komórki rozrodcze włosa trwale je uszkadzając. Stosowane dodatkowo schłodzone żele lub chłodzące końcówki zmniejszają ryzyko uszkodzenia termicznego naskórka. Tą metodą najefektywniej usuwa się włosy u osób z jasną, nieopaloną skórą (I lub II fototypem) i z ciemnymi włosami. U pacjentów z ciemniejszą skórą i jasnych włosach zabiegi te nie dają już tak dobrych efektów, a ponieważ skóra zawierająca dużo melaniny intensywnie absorbuje energię wiązki laserowej, są oni bardziej podatni na oparzenia w trakcie zabiegu i wystąpienie przebarwień po laseroterapii.
Nielaserowe źródła światła- do usuwania zbędnego owłosienia wykorzystuje się także pulsujące światło nielaserowe. Ponieważ urządzenia emitujące ten rodzaj światła wykorzystują różne długości fali elektromagnetycznej uszkadza ono wybiórczo mieszki włosowe nie absorbując się nadmiernie w ciemnej skórze. Ośrodki posługujące się tymi urządzeniami donoszą o zadowalających efektach leczenia, porównywalnych ze stosowaniem światła laserowego.
W ostatnich latach do usuwania nadmiernego owłosienia wykorzystuje się także metodę fotodynamiczną z miejscowym stosowaniem ALA (kwasu delta-aminolewulinowego). Polega ona na naświetlaniu skóry posmarowanej uprzednio żelem zawierającym ALA, który wbudowuje się wybiórczo w mieszki włosowe. Pod wpływem światła czerwonego ALA wytwarza wolne tlen uszkadzając komórki macierzy włosa.
Podsumowanie- wszystkie przedstawione powyżej metody niestety nie gwarantują całkowitego usunięcia zbędnego owłosienia. Zarówno elektrokoagulacja, elektroliza jak i laseroterapia umożliwiają trwałe usunięcie owłosienia w ok. 30-40% po kilkakrotnych prawidłowo przeprowadzonych zabiegach. Odrost pozostałych włosów pojawia się ok. 6-9 miesięcy po ostatnim zabiegach. Jednak odrastające włosy są najczęściej cieńsze i krótsze. Powszechnie panujący pogląd o skuteczności usuwania włosów przy użyciu laserów czy mikrolizy jest na pewno przesadzony, choć niewątpliwą zaletą tych zabiegów jest ich nieinwazyjność, zmniejszająca możliwość przeniesienia infekcji.