Główni przedstawiciele pedagogiki opiekuńczej

Pedagogika należy do jednych z najważniejszych nauk. Porusza często trudne problemy i sprawy , które często stają się przedmiotem tabu. Mówi się „cudze chwalicie , swojego nie znacie”. Dlatego też owej pracy chciałbym przedstawić wizerunek Polskich pedagogów w pracy opiekuńczo wychowawczej , którzy w mniejszym lub większym zapisali się w historii Polskiej edukacji . Historia naszego państwa jest przebogata . Taka też jest historia edukacji , w której możemy znaleźć nazwiska wielu sławnych pedagogów do których możemy zaliczyć : teoretyków opieki nad dzieckiem i twórców polityki opiekuńczej Czesława Babickiego, Marię Grzegorzewską. W swojej pracy chcemy także przedstawić wychowawców z innych krajów których doświadczenie wywarło wpływ na rozwój opieki nad dzieckiem w Polsce między innymi Jan Henryk Pastalozzi . Należało by również wspomnieć o wychowawcach pracujących bezpośrednio z dziećmi w różnych formach opieki , do takich osób możemy zaliczyć Janusza Korczaka.

Działalność Józefa Czesława Babickiego przypada na okres zaborów i Polski Międzywojennej, a więc na różne od współczesnych warunki społeczno -polityczne. Lecz już wówczas zaczynały się dobitne głosy różnych grup społecznych i indywidualnych osób o podstawie prawa młodego pokolenia do godziwych warunków rozwoju, wychowania i opieki. Józef Czesław Babicki, który niemal całe swoje 72 lentnie życie poświęciła walce o prawa dziecka do szczęścia i wszechstronnego rozwoju.
Pracując jako wychowawca w zakładach opiekuńczych dla dzieci ( 1915-1925), na podstawie swoich doświadczeń i obserwacji zainicjował i stworzył tzw. rodzinkowy system opieki wychowawczej, będący zalążkiem współczesnych rodzinnych domów dziecka. Zatrudniony od 1928 w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, zreorganizował system opieki nad dziećmi. Był także współzałożycielem i działaczem związku zawodowego wychowawców. Działalność opiekuńczo -wychowawczą prowadził także w czasie II wojny światowej .
Babicki opracował następujący system opiekuńczo -wychowawczy:
I.Wychowawca miał posiadać co najmniej średnie wykształcenie i skończony pomyślnie kurs przygotowawczy. Sam Babicki zajmował się przygotowaniem i prowadzeniem takich kursów.
II.Grupa wychowanków ( za idealną wg Babickiego) to grupa o liczbie 9-10 dzieci. Uważał, że maksymalna liczba dzieci na jednego wychowawcę nie może przekraczać 20. Ponadto był przeciwnikiem zakładów poprawczych. Uważał. Że dzieci wyjątkowo agresywne powinny być umieszczane dłużej w grupie dzieci nie sprawiających problemów, tak by przez naśladowanie uczyły się właściwego zachowania.
III. Związek wychowanków z lokalną społecznością miał służyć temu, aby dzieci po wyjściu z zakładu poprawczego nie miały problemu z wejściem w społeczeństwo i znalezieniem pracy. Za bardzo ważną rzecz uważał kontakt wychowanka ze szkołą.
IV. Prywatność dziecka- dziecko powinno posiadać przede wszystkim własne przybory szkolne. Dążył do tego aby każde dziecko miało kasetkę. W której mogłoby schować coś wyłącznie swojego.
V.Samorząd dzieci- miał służyć jak najlepszej pracy w grupie. W tym miejscu i nie tylko poglądy Babickiego przypominały poglądy Janusza Korczaka.
VI. Etapy rozwoju dziecka- Babicki dzielił rozwój psychiki dziecka na 4 etapy :
a) etap nabywania wiedzy moralnej ( do 6 r.ż)
b) etap kształtowania samooceny ( 6-13 lat)
c) etap kształtowania dobrej woli ( 13-16 lat)
d) etap kształtowania silnej woli ( do 20 r.ż)
Wychowawca powinien umieć rozróżnić etapy u poszczególnych wychowanków i dostosować swój sposób pracy z każdym dzieckiem do odpowiedniego etapu rozwojowego.

Kolejną postacią o której warto wspomnieć jest Maria Grzegorzewska pedagog, psycholog 1922 stworzyła Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej i była jego dyrektorką do 1960.1930 zorganizowała Państwowy Instytut Nauczycielski w Warszawie, którym kierowała w czasie okupacji prowadziła tajne nauczanie
od 1957 prof. UW, stworzyła polską szkołę pedagogiki specjalnej, inicjując badania w tym zakresie w swej pracy teoretycznej i praktycznej zajmowała się zagadnieniami rewalidacji osób dotkniętych kalectwem i różnorakimi wadami rozwojowymi.
Była twórczynią stosowanej powszechnie metody rewalidacji poprzez pracę w specjalnych ośrodkach. W sposób szczególny zajmowała się psychologią i opieką wychowawczą nad niewidomymi. Wiele czasu i energii poświęcała kształceniu kadry pedagogicznej. Pedagog w służbie dzieci niepełnosprawnych, wymienia pełną charakterystykę nauczycielskiej osobowości
M. Grzegorzewska określa pedagoga jako budowniczego świata i jego przyszłości: "Im lepszy będzie nauczyciel, tym lepszy będzie świat i życie każdego człowieka". Autorka twierdzi, że w ramach miłości do człowieka, jako podstawowej cechy pedagoga zawiera się postulat głębokiej znajomości wychowanka, poznanie warunków jego życia, by móc zastosować najbardziej właściwe oddziaływania.

Następną postacią którą pragniemy zaprezentować jest Pastelozzi
działalność jego miała przełomowe znaczenie dla upowszechniania szkolnictwa elementarnego. Żadnych studiów nie ukończył był Szwajcarem wcześnie osieroconym wychowywanym przez służącą. Rozczytywał się w literaturze oświeceniowej, był zwolennikiem rewolucji francuskiej
Nauczyciel romantyk, dążył do poprawy położenia ludzkości wiejskiej
1775 r w swym domu otworzył zakład wychowawczy chciał tam stworzyć atmosferę rodzinną opisał to w dziele „wieczory samotnika”
„Leonard i Gertruda”1781-1787 ? przedstawił w nim szkołę która była przedłużeniem domu rodzinnego, dzieci zapoznawały się z pracami domowymi i uczyły się przedmiotów ogólnych; czytać pisać i rachować język niemiecki i francuski.1798 rząd Republiki Helweckiej powierzył mu prowadzenie zakładu wychowawczego sierot w Stanz. Później obią on posadę nauczyciela i kierownika domu sierocego w Burgdorf, w mieście tym w 1800 założył własną szkołę czyli seminarium nauczycielskie oraz szkołę ćwiczeń nauczycielskich przekształcono ją później w szkołę średnią,metodykę nauczani przedstawił w memoriale „Metoda” a następnie w dziele pedagogicznym pt: „Jak Gertruda uczy swoje dzieci”
Głównym założeniem jego pedagogiki była zasada że wychowanie powinno być dostosowane do naturalnego rozwoju człowieka zwracał uwagę na socjalizację dziecka, nie wyrzekał się całkowicie kar cielesnych .Duże znaczenie przypisywał wychowaniu religijno -moralnemu szkoła powinna być przedłużeniem wychowania rodzinnego celem nauczania jest samodzielność myślenia, przyswojenia dziecku umiejętności rozróżniania zaobserwowanych przedmiotów ich liczb, kształtu i nazwy. Elementami składowymi jest więc liczba kształt i słowo. Program nauczania obok pisania czytania i rachunków także: geometrię rysunek geografię przyrodę gimnastykę muzykę prace na roli i w gospodarstwie domowym. Zgodnie z zasadą że kształcenie umysłowe religijno- moralne i fizyczne powinno się wzajemnie uzupełniać.

Warto również wspomnieć o Januszu Korczaku znany również jako "Stary Doktor". Pochodził z rodziny zamożnego adwokata pochodzenia żydowskiego, która od dawna wrosła w polską kulturę i tradycję. Całe życie Korczaka związane było z Warszawą.W 1903r. Korczak po skończeniu medycyny na Uniwersytecie Warszawskim rozpoczął pracę jako lekarz-pediatra w szpitalu dziecięcym w Warszawie. Wkrótce zyskał rozgłos jako lekarz darmowej klienteli. Swą wiedzę pogłębiał w klinikach Berlina, Londynu i Paryża.
W 1905r. musiał wyjechać na wojnę rosyjsko-japońską jako lekarz wojskowy. Po wojnie wrócił do swego szpitala. Pracował znowu wśród małych pacjentów biednych i bogatych. Nie chciał zrobić kariery w praktyce prywatnej, ale zapragnął być lekarzem i wychowawcą dzieci. Miał około 30 lat, gdy ostatecznie zrezygnował z założenia własnej rodziny. Wiele trzeba było się wyrzec i wiele poświęcić, by w tak szczególny sposób odnaleźć powołanie w swoim życiu.

Korczak włączył się do działalności Towarzystwa "Pomoc dla Sierot". Włączył się do starań o budowę domu, przystosowanego do potrzeb sierocińca. Do nowego budynku przy ulicy Krochmalnej 92 przeniesiono dzieci w 1912r. ze starego poklasztornego budynku przy ulicy Franciszkańskiej. Korczak objął funkcję dyrektora Domu Sierot i stał się jego mieszkańcem, zajmując izbę na poddaszu nad dziecięcymi sypialniami. Swą samotność związał z najbardziej osamotnionymi dziećmi, z sierotami. Miał wtedy 34 lata. Dom Sierot stał się warsztatem samodzielnej pracy i badań Korczaka. Tam wypracował swój system wychowawczy, a wieczorami i nocami pisał dzieła pedagogiczne i powieści.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Janusz Korczak wspólnie z Marią Falską zorganizował zakład opiekuńczy dla dzieci i sierot z ubogich przedmieść Warszawy, dla dzieci działaczy robotniczych aresztowanych, więzionych i prześladowanych.