Prawoznawstwo ściąga

1. Co to jest przepis prawa?
2.Co to jest wartość logiczna przepisów prawa?
3.System statyczny a dynamiczny?
4. Wymień rodzaje faktów prawnych.
5. Co rozumiemy pod pojęciem skutki prawne.
6. co to jest obowiązek prawny?
7. Sankcje prawne i ich rodzaje?
8. Co to jest uprawnienie?
9. Co to są kompetencje?
10. Adresaci przepisów prawa.
11. Wymień rodzaje przepisów prawa?
12. Podaj różnicę miedzy przepisem prawnym a normą prawną?
13. Co to są generalne akty prawne?
14. Wyjaśnij budowę generalnego aktu prawnego?
15. Określ hierarchię generalnych aktów prawnych?
16. Podaj źródła prawa?
17. Co to jest stanowienie?
18. Przedstaw procedurę ustawodawczą?
19. Czym charakteryzuje się prawo zwyczajowe a czym precedensowe?
20. Co to jest umowa?
21. Wyjaśnij pojęcie obowiązywania?
22. Wymień zakres obowiązywania?
23. Scharakteryzuj reguły kolizyjne?
24. Co to są kolizje reguł kolizyjnych?
25. Różnice między zakładem i korporacją?
26. Jaki jest tryb powstawania osób prawnych?
27. Co to jest zdolność prawna i jak ją rozumieć?
28. Definicja zdolności do czynności prawnych i jej rodzaje (osoby fiz. i prawne)?
29. Wyjaśnij termin: stosowanie prawa?
30. Wymień i omów etapy procesu stosowania prawa?
31. Wyjaśnij na czy polega wnioskowanie „per analogium”?
32. Wyjaśnij na czym polega wnioskowanie „a foriori”?
33. Jakie mamy ideologie stosowania prawa?
34. Określ pojęcie wykładni prawa?
35. Wymień i omów podst. rodzaje wykładni?
36. Omów wykładnię językową?
37. Omów wykładnię pozajęzykową?
38. Co to jest moc wiążąca wykładni?
39. Scharakteryzuj wykładnię o mocy powszechnie obowiązującej?
40. Scharakteryzuj wykładnię o ograniczonej mocy wiążącej?
41. Scharakteryzuj wykładnię nie mającą mocy wiążącej?
42. Teorie wykładni?

1. Co to jest przepis prawa?
Przepis prawa – to zdaniokształtny zwrot językowy wskazujący bądź narzucający sposób postępowania (a więc będący regułą postępowania), formalnie wyodrębniony w tekście prawnym jako artykuł, paragraf, ustęp, lub jako zdaniokształtny fragment artykułu, paragrafu lub ustepu.
Budowa przepisu prawa:
1)Poprzednik– wymienia wskazuje lub określa okoliczności, z którymi należy wiązać skutki prawne.
2) Następnik - ustala skutki pr. jakie powinny być wiązane z okolicznościami wymienionymi w poprzedniku.
3) Funktor normotwórczy- łączy poprzednik i następnik.

2.Co to jest wartość logiczna przepisów prawa ? Przepisy nie są zdaniami w sensie logicznym, nie są zdaniami opisującymi że tak a tak jest bądź tak a tak nie jest. Przepisy prawa nie są charakteryzowane jako zdania, lecz wypowiedzi zdaniokształtne. Przepisy prawa nie są wypowiedziami opisującymi jak adresaci się zachowują lecz wskazują jak adresaci "powinni" się zachować ; nie są to wypowiedzi o postaci A jest B a wypowiedzi o strukturze A powinno być B.

3.System statyczny a dynamiczny? System statyczny – to system reguł o charakterze moralnym; możemy mówić, że istnieje tu s.s., bo na samej górze jest jakaś norma naczelna np. miłuj bliźniego; w normie N l zawarte są wszystkie pozostałe N jest uszczegółowieniem N l (od normy ogólnej do wskazań); z N1 możemy wszystko wyprowadzić, reszta pozostałych są jej konkretyzacją.
System dynamiczny - to system prawny, cechą syst.-pr. Jest hierarchia; nie możemy z jednego przepisu wyprowadzić drugiego; delegacja kompetencji; występują powiązania o charakt. formalnym; N2 wydawana na podstawie N1; najważniejsza cecha kwestia obowiązywania N1 podstawą obowiązywania N2.

4. Wymień rodzaje faktów prawnych.
Fakty prawne – są to wszystkie okoliczności wymienione w przepisach prawa, które pociągają za sobą skutki prawne w nich przewidziane.
Fakty prawne podział:
a)zdarzenia
b)zachowania
-działania
-zaniechania
-czynności prawne
-czyny: zgodne z prawem, niezgodne z prawem.
Zdarzenia - okoliczności rodzące skutki prawne zaistniałe niezależnie od zachowania się
podm. Prawa.
Działanie – zachowanie się podmiotów polegających na wykonaniu określonych czynności
Zaniechanie – brak działania podmiotu w przypadku, jeśli podmiot jest do niego zobowiązany.
Czyny – takie zachowanie się podm. Prawa, które rodzi skutki prawne, choć podm. Pr. Do wywołania skutków nie zamierzał.
a) zgodne z prawem (znalezienie)
b) niezgodne z prawem (szkody umyśne).

Orzeczenia sądowe zaliczane do faktów prawnych.
Orzeczenia:
a).deklaratoryjne stwierdzają istnienie uprawnień lub obowiązków
b).konstytucyjne powodują powstanie uprawnień lub obowiązków
Czynności prawne – świadome i zgodne z pr. Zachowanie podm. Zmierzające do wywołania określonych skutków pr. Za pomocą aktów woli.

5. Co rozumiemy pod pojęciem skutki prawne.
Skutki prawne – wszystkie następstwa prawne wywołane zaistnieniem faktów prawnych.
a).przepisy mogą ustalać skutki prawne bezwzgl. Od oceny organów stosujących prawo (przepisy o zbrodniach hitlerowskich).
b).mogą wyznaczać rodzaj skutków pr. Zakreślając górną i dolna granicę ich wymiaru
c).pozostawiają organom stosującym prawo wybór rodzaju skutków pr. Umieszczonych w przepisie
d).o swobodnym uznaniu – pozostawiając organom stosującym pr. Rozstrzygnięcie decyzji negatywnie lub pozytywnie.
e).klauzule generalne – od oceny organu stosującego pr. Uzależniają to, czy i jakie skutki pr. Będzie wywoływał dany fakt prawny.

6. co to jest obowiązek prawny?
Obowiązek – przepis prawa określa dla adresatów nakaz lub zakaz określonego zachowania się.
Obowiązek „powinno” - gdy odpowiedni przepis prawa nakazuje wiązanie ujemnych skutków prawnych z każdym przypadkiem niewypełnienia danego obowiązku. .
Obowiązek „może” - gdy przepis prawa uzależnia to, czy ten kto nie zastosował się do odpowiedniego nakazu lub zakazu ma ponieść czy nie ujemne skutki prawne.
Obligatio naturalis –zobowiązania naturalne, to takie których nie można wymusić, ale w przypadku dobrowolnego spełnienia nie można żądać zwrotu (np. wierzytelności przedawnione).

7. Sankcje prawne i ich rodzaje?
Sankcje – ujemne skutki prawne stosowane wobec podm. prawnych nie wypełniających obowiązków prawnych, polegające na stosowaniu represji przewidzianych dla danego przypadku w przepisach prawa.
1).Sankcje represyjne – polegające na pozbawieniu podm. pr. określonych dóbr (życie, wolność, dobra) tytułem odpłaty za niewypełnienie obow. prawa.
Wyróżnia się:
a).kary (grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności)
b).środki karne (pozbawienie pr. publicznych naprawienie szkody, świadczenie pieniężne, zakaz prowadzenia pojazdów)
Sankcje karne mogą być:
a).bezwzględnie oznaczone (rodzaj, wymiar)
b).względnie oznaczone (rodzaj, zakres)
c).alternatywnie oznaczone (rodzaj lub zakres)
2).Sankcje egzekucyjne – zmuszenie adresata do wykonania obowiązku, którego ów adresat nie wypełnił dobrowolnie.
Wyróżnia się:
a).przymus osobisty (przymusowe doprowadzenie)
b).przymus wykonania zastępczego (komornik)
 gdy skutki nie odwracalne (np. pozbawienie życia) o sankcji egzekucyjnej nie ma mowy.
3).Sankcja nieważność – jeśli postępowanie mające wywołać określone skutki prawne nie zostaje przeprowadzone właściwie (np. sporządzenie testamentu przez osobę niepoczytalną).
Wyróżnia się:
a).ex lege – z mocy samego prawa.
b).nieważność względna – należy wszcząć postępowanie aby coś unieważnić.

8. Co to jest uprawnienie?
Uprawnienie – przepis prawa pozwala na pewne zachowanie się podmiotu rodzące skutki prawne, ale go do niego nie zobowiązuje.
Wyróżnia się:
a).dozwolenia mocne – zachowanie dozwolone przez prawo
b).indyferentne – zachowanie których status nie jest unormowany przez prawo.

9. Co to są kompetencje?
Kompetencje – to całokształt uprawnień dotyczących danego zakresu spraw, w którym to zakresie dany organ jest uprawniony do działania lub także zobowiązany do działania.
Wyróżnia się:
a).zakres rzeczowy kompetencji
b).zakres osobowy
c).zakres terytorialny.

10. Adresaci przepisów prawa.
Adresaci – wszyscy ludzie z tym że nie wszystkie przepisy dotyczące wszystkich ludzi. Przepisy prawa same określają do których ludzi kierują swe postanowienia.
Podmioty prawa (ludzie):
1).Stosujący prawo (wyroki, decyzje administracyjne) są to organy państwa.
2).Pozostałe podmioty prawa.
PRZYKŁAD A:
- adresaci pierwotni - reguły prawa adresowane są do organów państwa (do kontrolerów : ci którzy kontrolują, czy określone podm. zachowują się zgodnie czy niezgodnie z postanowieniami przepisów prawa)
- adresaci wtórni - to podmioty prawa, które mogą wysnuć wspomniane wnioski z
przepisów prawa adresowanych do organów państwa.
PRZYKŁAD B:
- adresaci pierwotni - za adresatów przepisów prawa uznają oni osoby fizyczne i prawne
- adresaci wtórni - organy państwa którym przypada tu rola wtórna

11. Wymień rodzaje przepisów prawa?
Juris cogentis – przepisy stosowane bezwzględnie (tak jak przewiduje prawo – nie zależnie od woli, umów etc. Podmiotów prawa)
Juris dispositivi – przepisy o zastosowaniu względnym, (pozostawiają podmiotom pewien
margines swobody działania, wkraczają dopiero wówczas, jeżeli podmioty tego nie wykorzystają).
Przepisy:
a).nakazujące - spośród wielu sposobów, zachowań wskazują jeden możliwy : inny sposób zachowania pociąga ujemne skutki prawne.
b).zakazujące - ze wszystkich sposobów zachowań możliwych w danej sytuacji wyróżniają jeden i mówią, że tak postępować nie wolno. c).uprawniające – uprawniają pewną klasę podmiotów do możliwości wyboru sposobu zachowań, przy czym zachowanie nie jest ich obowiązkiem.
Zakres możliwości wyboru jest dla różnych przepisów uprawniających odmienny. Często spotykamy się z połączeniem przepisów nakazujących i uprawniających lub zakazujących i uprawniających.
Przepisy blankietowe i odsyłające.
Przepisy odsyłające – ustanawiane są w celu uniknięcia powtórzeń w aktach prawnych. Mogą one nie podawać sposobu zachowania adresata, przepisu lub jego skutków prawnych, lecz odsyłać do innego przepisu, w którym zostały one ustalone. Odesłane może być skierowane do 1, 2 kilku, grupy przepisów, innego działu prawa lub nawet prawa innego państwa.
Przepisy blankietowe – same nie rozstrzygają (sporów) same nie wyznaczają sposobu zachowania człowieka lecz wydawane rozstrzygnięcia uzależniają od postanowień innych generalnych aktów prawnych.
Lex generalis – reguła powszechna
Lex specialis – reguła szczególna (ustanawiające wyjątki od postanowień reguły powszechnej i ustalające inne skutki prawne).
Przepis zasada i przepis reguła – RÓŻNICE:
1).”wszystko albo nic” – gdy reguła obowiązuje to rozwiązanie musi być przyjęte
2).w przypadku kolizji-jedna tylko obowiązuje
3).zasady posiadają wymiar ,,wagi" i „znaczenia" brak tego u reguł
Podział na nieważność i zagrożenia karą:
Lex plus quam perfecta – przewiduje zastosowanie sankcji karnej oraz powoduje nieważność dokonanej czynności.
Lex perfecta – powoduje nieważność dokonanej czynności.
Lex minus quam perfecta – kara ale nie uważnia dokonanej czynności.
Lex imperfecta – zachowania (akt.prawne) brak sankcji w przypadku zachowań z nimi niezgodnymi.
Przepisy proste i złożone:
1).proste – określają skutki prawne – jednego faktu prawnego.
2).złożone – określają skutki prawne – dwu lub więcej faktów prawnych.
Przepisy ogólne i jednostkowe:
1).ogólne – adresaci – ogół.
2).jednostkowe – jednostkowo (imiennie) – adresat
Przepisy generalne i indywidualne:
1).generalne – adresaci – nazwą generalną.
2).indywidualny – przepis którego adresat określony nazwą indywidualną.
Przepis pierwszego i drugiego stopnia:
1).pierwszego – określone fakty prawne wywołuja określone skutki prawne.
2).drugiego – przepis o przepisach stopnia pierwszego.

12. Podaj różnicę miedzy przepisem prawnym a normą prawną?
Język prawny – ten, który znajdujemy w przepisach.
Język prawniczy – ten, którym mówimy o przepisach.
............ – bardzo rzadko używa sformułowania norma prawna, używa natomiast sformułowań: artykuł, paragraf, przepis, przepis artykuł, przepis paragraf, przepis prawa.
RÓŻNICE:
1).nie używanie określenia norma prawna
2).zamienne używanie pojęć „przepis prawa" i „norma prawa". Oba te określenia oznaczają to samo tj. reguły zachowania się. Spotykamy się z tym w pracach z zakresu nauk prawniczych, teorii prawa, logiki dla prawników.
3).,,przepis prawa" - sam zespól znaków drukarskich umieszczonych w danym artykule paragrafie „norma prawna" - ma stanowić jego znaczenie - wymowę.
4).”przepis prawa" to część aktu prawnego wyodrębnionego w postaci artykułu, paragrafu. „norma prawna" -jest regułą zachowania zbudowaną na podst. przepisów prawa (przepis prawny ma rzadko postać schematu normy. Elementy potrzebne do wyprowadzenia schematu mogą być rozsiane po wielu przepisach).
5).prawo obowiązujące nie składa się z przepisów prawa, lecz z norm prawnych. Przepisy prawa są jedynie technicznym środkiem służącym do wyrażania tych że norm.
Psychologiczne teorie prawa: prawo jest przeżyciem psychicznym ludzie odczuwają emocje o charakterze imperatywno - atrybutywnym. Obowiązki i normy są projekcją stanów psychicznych.
Teorie prawa naturalnego:
1).prawo naturalne – czyli rzeczywiście istniejące niezależnie w stosunku do rozporządzeń zwierzchników ziemskich; źródła to: istoty nadprzyrodzone, natura ludzka, rozum.
2).prawo pozytywne - podstawą jest pr. Naturalne.

13. Co to są generalne akty prawne?
W języku prawniczym nazywamy „aktami-prawnymi" zarówno „normatywne akty prawne jak i „akty prawne" indywidualne.
Indywidualnymi aktami prawnymi są:
- decyzje organów państwa (sądów) wydawane w sprawach jednostkowych
- wszelkie czynności prawne
Wśród indywidualnych aktów prawa wyróżniamy :
a).jednostronne - działania organów państwa rodzące skutki prawne niezależnie od woli podm. których dotyczą, oraz czynności prawne dochodzące do skutku poprzez oświadczenie woli tylko jednej strony.
b).dwustronne — działania organów państwa, wywołujące skutki prawne za zgodą lub na wniosek zainteresowanego podmiotu oraz czynności prawne dochodzące do skutku mocą zgodnego oświadczenia woli dwu lub więcej stron.

Normatywne akty prawne to akty (konstytucyjne, ustawy, rozporządzenia) wydawane przez kompetentne organy ustawowe, mocą których ustanawiane są przepisy prawa.
Indywidualne akty prawne - ustanawiają indywidualne reguły zachowania.
Generalne akty prawne - ustanawiają generalne reguły zachowania.
Akty generalne, wydawane przez kompetentny organ państwowy ma postać tekstu drukowanego i jest opublikowany w sposób zgodny z prawem.

14. Wyjaśnij budowę generalnego aktu prawnego?
Akt generalny:
- nazwa rodzaj danego aktu
- data uchwalenia czy ustanowienia
- tytuł określający unormowaną ideę
Hierarchia – konstytucja, ustawa, rozporządzenie.
Akty prawne uchwalone kolegialnie – data uchwalenia
Akty prawne uchwalone przez jednostkę – data podpisania – ustanowienia.
Rozporządzenie po części tytułowej wskazują swą podstawę prawną czyli ustawę, która upoważnia i zobowiązuje do wydania danego rozporządzenia.
Ustawy nie wskazują swej podst. prawnej wydawane na mocy ogólnego upoważnienia zawartego w konstytucji.
Prembuła, arenga – uroczysty wstęp (do konstytucji, czasem ustawy) wskazuje cel wydania polit. lub historyczną genezę.
Zasadnicza część aktu prawnego składa się z kolejno numerowanych przepisów (cyfry arabskie).
Kolejno numerowane przepisy polskich ustaw – artykuły
Kolejno numerowane przepisy rozporządzeń i zarządzeń-paragrafy.
Systematyka małych generalnych aktów (1-9) prawnych - podział jedynie na artykuły lub paragrafy.
Systematyka średnich generalnych aktów prawnych (11-99) - podział na rozdziały.
Systematyka dużych generalnych aktów prawnych w zależności od nomenklatury.
Kodeks postępowania karnego i KPA dzieli się na: działy i rozdziały.
Kodeks karny dzieli się na część ogólną, szczególną, wojskową oraz na rozdziały.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy dzieli się na tytuły, działy, rozdziały.
Kodeks cywilny: księgi, tytuły, działy, rozdziały i oddziały.
Kodeks postępowania cywilnego: części, księgi, tytuły, działy, rozdziały i oddziały.
„Przepis przejściowy i końcowy” – umieszczony w zasadniczej części generalnego aktu prawnego rozstrzygające kwestie :
- wejścia w życie
- ustalają które z obowiązujących przepisów dalej zachowują moc
- wprowadzają zmiany do obowiązujących przepisów
- decydują czy fakty zaistniałe przed wejściem w życie nowego aktu prawnego będą rozpatrywane według nowego, czy dotychczasowego obowiązującego przepisu.
Jeżeli jednak wydaje się zbiór przepisów o bardzo dużej objętości (np. Kodeks cywilny), nie zawiera on w ogóle przepisów przejściowych i końcowych. Równocześnie z ustawą, która dotyczyła ich wydania, wydaje się inną, o nazwie „Przepisy wprowadzające kodeks” -rozstrzygają wszelkie kwestie związane z ustanowieniem nowego generalnego aktu prawnego.

15. Określ hierarchię generalnych aktów prawnych?
Prawo określa jakie rodzaje generalnych aktów prawnych mogą być wydawane w danym państwie, oraz ustala, które organy mają kompetencję do wydawania aktów prawnych.
Rodzaje wydawanych aktów prawnych: konstytucje, ustawy, rozporządzenia.
Prawo ma strukturę hierarchiczną (znaczy to, że każdy rodzaj generalnego aktu prawnego zajmuje inne miejsce w strukturze prawa obowiązującego.
Najwyższe miejsce przypada konstytucji, miejsce o stopień niższe to ustawy i inne akty „z mocą ustawy”. Ostatnie miejsce to rozporządzenia.
Zależność między aktami różnego rzędu:
1).powiązania formalne (delegacje) – polegające że akt wyższego rzędu uprawnia (lub zobowiązuje) określony podmiot do wydania aktu prawnego niższego rzędu (np. mocą konstytucji parlament wydaje ustawy, ustawy parlamentu zawierają postanowienia zobowiązujące lub uprawniające określone organy państwa do wydawania rozporządzeń) ów akt niższego rzędu uprawnia lub zobowiązuje do wyd. aktu jeszcze niższego rzędu.
2).Podstawą obowiązywania aktu prawnego zajmującego niższe miejsce w hierarchii akt.pr. jest akt hierarchicznie nadrzędny.
3).a). moc obowiązujących generalnych aktów prawnych nic zależy od ich treści, lecz czy zostały ustanowione zgodnie z prawem.
b). po przez powiązania między normami danego zbioru wyróżnia się:
systemy statyczne - występują powiązania treściowe między normami np. w „systemach" moralnych. Wszystkie szczegółowe normy moralności wyprowadzić można drogą procesu myślowego z ogólnej normy na zasadzie wnioskowania z całości na część.
System dynamiczny – powiązania między normami mają charakter formalny. Powiązania formalne występują między aktami generalnymi różnego stopnia a nie między poszczególnymi przepisami.
c).pomiędzy generalnymi akt. prawnymi występują tylko powiązania formalne a nie treściowe.
- dużo ustaw normuje sprawy o których konstytucja nie wspomina ani słowem, - brak powiązań treściowych.
- tę samą kwestię (np. służba wojskowa) normują akty prawne zajmujące różne miejsce w hierarchii. Nie jest tak że postanowienie aktu niższego rzędu można wyprowadzić z treści aktu wyższego rzędu.
- fakt że akt wyższego rzędu wyznacza co ma zawierać akt niższego rzędu – nie powiązania treściowe lecz stanowienie.
4).Wzajemne uchylanie:
- akty równorzędne mogą wzajemnie uchylać swą moc obowiązującą (jeden gen. Akt prawny może uch. Innego jeśli są to akty tego samego stopnia w hierarchii)
- akty nadrzędne mogą uchylać akty niższego rzędu

5).Generalne akty prawne stojące wyżej w hierarchii -normują sprawy poważniejszej rangi.
6).Hierarchiczna struktura organów państwa nie przesądza o hierarchii generalnych aktów prawnych. Te same organy państwa mogą wydawać generalne akty prawne zajmujące różne pozycje w hierarchii.

16. Podaj źródła prawa?
Wieloznaczność terminu „źródło prawa”:
a). Pierwotną przyczynę powst. norm prawnych.
b).zjawiska społeczne wpływające na powst. i treść poszczególnych norm prawnych.
c).formy powstania norm prawnych
d).materiały historyczne związane z ustanowieniem norm prawnych
e).materiały z których można poznać treść norm prawnych, zwłaszcza pochodz. Z dawnych czasów.
f).zdarzenia z którymi z mocy obowiązującej norm pr. Łączy się powst. I nabycie praw i obowiązków.
Rozróżnia się:
- źródła poznania prawa – wszelkie czynniki mogące dostarczyć informacji o prawie.
- źródła powstania prawa – wszystkie czynniki wpływające na ukształtowanie się treści przepisów prawnych.
Podział źródeł prawa na:
- źródła prawa w sensie materialnym — przyczyny warunkujące treść prawa,
- źródła prawa w sensie formalnym - przyczyny prawnego obowiązywania normy.
Koncepcja źródeł prawa współczesnego systemu składa się:
1).część określająca uzasadnienie polityczne podst. systemu prawnego.
2).część określające kompetencje normodawcze organów państwowych.. x
3).część dotycząca prawotwórczej roli zwyczaju i precedensu.
4).część określająca dopuszczane w danym systemie dyrektywy interpretacji.
5).część określająca dopuszczane w danym systemie reguły wnioskowania z obowiązania prawnego jednych norm o obowiązywaniu innych.
6).dotyczą zasad rozstrzygania kolizji norm systemu.

17. Co to jest stanowienie?
Stanowienie – rozumiemy określone działania ciał kolegialnych lub jednoosobowych, którym
przyznano kompetencje do wydawania nowych przepisów prawa.
a).Konstytucja:
- akt normatywny
- podst. prawa innych normatywnych aktów pr.
- Swoista ustawa
- Najwyższa moc prawna
- Szczególny tryb uchwalania i zmian.
Reguluje:
- ustrój polityczny i społeczno – ekonomiczny
- określa najwyższe organy państwowe, sposób ich powoływania, ich kompetencje, stosunki, stanowisko obywateli wobec władzy.
b).Ustawa:
- normatywne akty prawne wydawane przez organ zwierzchni w państwie.
- Mocą ustawy, ustanawiane są przepisy ogólne
- Akty o mocy powszechnie obowiązującej
- Określają prawa i obowiązki organów władzy, obywateli
- Powstaje w odrębnym trybie proceduralnym „droga ustawodawcza”
- Ustawę od konstytucji odróżnia nazwa
1).ustawa formalna: tu decyduje:
nazwa „ustawa” i tryb ustanowienia danego aktu
nie decyduje:
treść postanowień w danym akcie
2).ustawa materialna: decyduje: treść; nie decyduje: nazwa, tryb uchwalania
c).akty z mocą ustawy:
- ta sama moc obowiązująca co ustawa
- mogą zmieniać postanowienia i uchylać moc obowiązującą wszelkich ustaw i vice verso
- mogą normować wszelkie sprawy tak jak ustawy (pewne ograniczenia wymienione w Konstytucji)
d).Rozporządzenia:
- wydane na podst. ustaw i w celu ich wykonania
- wydawane gdy ustawa przewiduje uregulowanie danej kwestii przez rozporządzenie
- może być ustanowiony przez: prezydenta, Radę Ministrów, ministra
e).Akty wewnętrzne:
- charakter wewnętrzny nie prawotwórczy
- obowiązuje jednostki określonych organów
- podlegają kontroli
- wydawany przez: prezydenta, Radę Ministrów, ministra
f).Inkorporacja – to ułożenie i opublikowanie usystematyzowanego zbioru wydanych już poprzednio przepisów prawa (usunięcie: przedawnień, sprzeczności, powtórzeń)
Kodyfikacja – akt mający zastąpić liczne ustawy z danej sfery stosunków i stać się jedynym źródłem przepisów w tej dziedzinie.

18. Przedstaw procedurę ustawodawczą?
Inicjatywa – wniesienie do parlamentu przez określone podmioty projektu ustaw z tym skutkiem, że parlament powinien uczynić ten projekt przedmiotem swoich obrad.
Ograniczenia:
- liczba wnioskodawców
- czas wykonania inicjatywy ustawodawczej
- zabezpieczenie finansowe projektowanej ustawy
Czytanie
Quorum – najmniejsza liczba członków parlamentu niezbędna do tego by podejmowane przezeń decyzje były ważne.
Projekt uchwalony zostaje uchwalony:
- zwykłą większością „jeżeli za” – większa liczba głosów niż pozostałe
- większość bezwzgl.–za projektem połowa+ 1
- większość kwalifikowana – większa od bezwzgl. 2/3 wymaganego quorum
Parlament dwie izby, projekt uchwalony przez 1 izbę sejm zostaje przekazany 2 izbie senat- gdzie rozpatrywany i dyskutowany. Po rozpatrzeniu projektu odbywa się głosowanie -podobnie jak w l izbie. Jeżeli 2 izba senat odrzuci projekt, lub wprowadzi zmiany, to projekt przedmiotem obrad l izby. Może lub nie zaakceptować propozycję 2 izby. Tak uchwalony tekst podpisuje prezydent.
Veto:
Prezydent może ustawę skierować do:
- Trybunału Konstytucyjnego – czy ustawa zgodna z konstytucją
- Do sejmu o ponowne rozpatrzenie
Ogłoszenie ustawy.

19. Czym charakteryzuje się prawo zwyczajowe a czym precedensowe?
Prawo zwyczajowe dwa elementy:
a).element zew. – faktyczne przestrzeganie określonych reguł zachowań
b).elementy wew. – przekonanie o prawności danej reguły zachowań
Ad.a). zwyczaj - stosowanie pewnego postępowania z mniej lub bardziej wyraźnym poczuciem że czynią ,,tak wszyscy". Lecz tylko niektóre zwyczaje mogą stać się prawem zwyczajowym.
Ad.b). to prawne przekonanie że dana reguła jest prawem, a więc przekonanie o powinności jej przestrzegania i płynących stąd skutkach.
Istotnym elementem składowym pr. Zwyczajowego jest praktyka. Praktyka musi spełniać wymagania:
- powszechna
- równomierna
- trwała, kontynuowana przez dłuższy czas.
Wg niemieckiej szkoły historycznej pr. Jest jednym z wytworów ducha narodu, pr. Zwyczajowe to bezpośredni przejaw przekonań prawnych narodu.
Teoria organów państwa – za źródło prawa uznają państwo. Element zew. Którym są określone decyzje org. państ. Przyjmujące regułę zwyczaju za podst. wydanego rozstrzygnięcia w danej konkretnej sprawie.
Prawo precedensowe:
- prawotwórcza działalność sądów
- sędzia wydając rozstrzygnięcia w danej sprawie ma obowiązek oparcia swego orzeczenia na orzeczeniach jakie zostały wydane poprzednio w sprawach podobnych
- z dotychczasowego orzecznictwa sędzia wyprowadza wspólną zasadę (ratio decidendi), będącą podst. aktualnie wydawanego rozstrzygnięcia; wyprowadza elementy istotne tylko w danej sprawie, dotyczące tylko danego przypadku (obiter dicta).
Stare decisis – upływ czasu zwiększa autorytet orzeczenia im precedens starszy tym lepszy.
Moc wiążącą ma wyłącznie ratio decidendi – sędzia ma obowiązek stosować określone ratio decidendi do faktów rozpoznawanej sprawy.

20. Co to jest umowa?
Umowa – sposób powst. Pr. Np. prawa lenne (umowa między seniorem i wasalem) reguluje zasadę zawarcia umowy a także skutki wynikające z jej nie dotrzymania.
Np. Wielka Karta Wolności z 1215r.
Umowa cywilistyczna – opiera się na pr. Pozytywnym.
Umowa publicznoprawna – strony umowy same to prawo dopiero tworzą.

21. Wyjaśnij pojęcie obowiązywania?
1).Kryterium behawiorystyczne – umowa jest stosowana nie dlatego, że obowiązuje, lecz obowiązuje dlatego, że jest stosowana.
2).Kryterium tetyczne – obowiązują te normy które wydawane są przez organy mające kompetencje do ich ustanawiania
3).Kryterium aksjologiczne – obowiązują te normy które wyznaczają postępowanie oceniane dodatnio.

22. Wymień zakres obowiązywania?
1).Terytorialny zakres obowiązywania:
prawo obowiązuje na określonym terytorium. Terytorium państwa stanowi zarówno przedmiot władzy państwowej jak i przestrzeń, w której granicach państwo sprawuje ją w sposób wyłączny w stosunku do osób, rzeczy i zdarzeń.
O tym co należy do terytorium państwa, decydują normy prawne.
Akty normatywne wydawane przez organy centralne obowiązują na całym terytorium danego państwa, chyba że same stanowią inaczej.
Wyjątki:
- in plus - statki morskie, powietrzne i kosmiczne noszące znak danego państwa
- in minus - eksterytorialność placówek dyplomatycznych.
W państwach federalnych dwoistość systemów prawnych:
- prawo ogólnopaństwowe
- prawo stanowe
2).Personalny zakres obowiązywania:
Kogo obowiązuje prawo danego państwa. Prawo danego państwa samo decyduje, kogo ono obowiązuje. Zasadą jest że obowiązuje wszystkie osoby, które znajdują się na jego
terytorium, bezwzgl. na ich przynależność państwową.
Wyjątek : . .
- in minus - dotyczy państw obcych akredytowanych w danym państwie.
3).Temporalny zakres obowiązywania:
nabycie mocy obowiązującej
Prawo samo określa od kiedy obowiązuje dany akt prawny czy przepis prawa. Dwa sposoby określania początkowego momentu.
Pierwszy:
- mocą konstytucji czy ustawą się ustanawia iż wszystkie akty prawne zyskują moc obowiązującą po upływie określonego czasu (w Polsce 14 dni)
Drugi:
- każdy normatywny akt prawny mocą własnych postanowień określa od kiedy obowiązuje.
W jaki sposób akty prawne określają chwilę od której obowiązują:
a).akt prawny zyskuje moc obowiązującą z dniem ogłoszenia
b).akt prawny podaje datę kalendarzową od której zyskuje moc
c).akt prawny że wchodzi wżycie po 14 dniach
d).gdy sam akt to inny akt
b)i c) – okres czasu po to by podm. Pr. Mógł się zaznajomić z nowymi przepisami tzw. vacatio legis – kilka dni.
Nie wszystkie przepisy tego samego aktu prawnego jednocześnie zyskują moc prawną jedne przez vacatio legis a inne z dniem ogłoszenia.
Norma jako wypowiedź - pro futro zawsze wymaga od adresatów określonego postępowania w przyszłości.
Retroactio – tzw. wsteczna moc obowiązywania aktu prawnego, tego rodzaju sytuacje kiedy to dziś zostanie wydany akt prawny wiążący skutki prawne z faktami które miały miejsce przed jego wydaniem.
Sześć różnych sytuacji „moc prawa wzgl. czasu" :
a).ustawa wiąże skutki prawne jedynie z wydarzeniami przyszłymi
b).ustawa odnosi się do wydarzeń przyszłych i teraźniejszych
c).ustawa odnosi się jedynie do wydarzeń teraźniejszych wiąże skutki prawne
d).ustawa obejmuje swym zasięgiem wydarzenia przeszłe, teraźniejsze i przyszłe
e).ustawa wiąże skutki prawne z wydarzeniami przeszłymi i teraźniejszymi
f).ustawa ma zastosowanie do faktów zaistniałych w przeszłości
Lex retro non agit - ochrona wartości pewności prawa chroni podmioty prawa przed ujemnymi skutkami prawnych zachowań, które w okresie obowiązywania starej ustawy był y z nią zgodne.
Utrata mocy obowiązującej:
- akty prawne obowiązują dopóty nie zostaną uchylone mocą później wydawanych normatywnych aktów
Klauzule derogacyjne – uchylają przepis prawa dotychczas obowiązujące w danej dziedzinie.
Dwie postacie
1).wyliczają całe akty prawne i poszczególne przepisy prawa które tracą moc obowiązującą z dniem wejścia w życie nowego aktu prawnego
2).nie wskazują aktów normatywnych tracących moc obowiązującą, w bardzo ogólny sposób klauzule te postanawiają, że z dniem wejścia w życie nowego aktu moc obowiązującą tracą wszystkie przepisy dotyczące kwestii unormowanych w tym akcie (ciężar ustalania, które straciły moc spada na organ stosujący prawo).
Mocą klauzul derogacyjnych mogą zostać uchylone dotychczas obowiązujące przepisy, a
nawet całe akty prawne w ich miejsce nie są ustanowione nowe przepisy.
Desuetudo – podst. funkcja polega na uchylaniu mocy obowiązującej istniejących norm. Jeżeli zwyczaj jest uważany za fakt prawotwórczy, to może deregować przepis prawa pozytywnego. Behawioralne kryterium przepis prawa nie obowiązuje, ponieważ nie jest przestrzegany, ani stosowany.

23. Scharakteryzuj reguły kolizyjne?
1).Lex superior derogat legi inferiori – akt wyższego rzędu uchyla moc obowiązującą aktu niższego rzędu.
2).Lex posterior derogat legi priori - kryterium decydującym staje się tu czas (data) wydania danego aktu prawnego; późniejszy akt prawny uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego, należy zatem kierować się postanowieniami aktu późniejszego czyli tego który został wydany później,
3) Lex specialis derogat legi generali – punkt wyjścia stanowi rozróżnienie na:
Lex generalis – przepis wiążący określone skutki prawne z daną klasą faktów prawnych
Lex specialis – zaś z tejże klasy faktów wydziela pewien ich rodzaj z którymi wiąże odmienne skutki prawne, inne niż lex generalis.

24. Co to są kolizje reguł kolizyjnych?
Opiera się na kryteriach: hierarchiczności, chronologiczności, szczegółowości.
Występują kolizje:
1).hierarchiczności i chronologiczności (norma wcześniejsza jest hierarchicznie nadrzędna; pierwszeństwo ma kryterium hierarchiczności).
2).chronologiczność i szczegółowość (norma wydawana później jest ogólniejsza; pierwszeństwo kryterium szczegółowości). Akt wydany wcześniej jest aktem szczególnym.
3).hierarchiczna i szczegółowa (postanowienia normy niższej szczegółowej są inne niż normy wyższej ogólnej - rozstrzygnięcie zależy od stosującego prawo).

25. Różnice między zakładem i korporacją?
1.a). korporacje są zbiorowościami osób fizycznych: osoby fizyczne stają się członkami danej korporacji zrzeszają się po to, aby prowadzić działalność będącą ich wspólnym celem.
b). zakłady służą zaspokajaniu potrzeb destynariuszy, tzn. osób trzecich korzystających z usług zakładu (np. czytelnicy z biblioteki).
2.a). skład członków korporacji można dokładnie określić liczbowo a nawet imiennie.
b). krąg osób korzystających i mogących korzystać z zakładu (destonariuszy) jest nie oznaczony.
3.a). substratem korporacji są ludzie
b). Substratem zakładu jest majątek stanowiący podst. jego działalności.
4.a). członkowie korporacji decydują o jej cechach i działalności dlatego też najwyższą władzą
korporacji jest walne zgromadzenie wszystkich członków (ustalają: strukturę organizacyjną korporacji, powołują organ reprezent. korporację na zew. i administrujące sprawami korporacji.
b).rodzaj i sposób działalności zakładu określa założyciel, który ustala organizację i sposób powoływania organów zarządzających zakładem oraz reprezentujących zakład na zew.

26. Jaki jest tryb powstawania osób prawnych?
1).Tryb erekcyjny – osoba prawna zostaje powołana mocą aktu erekcyjnego określonego organu państwa, powst. z inicjatywy kompetentnego organu państwa (np. mocą ustawy z 17 II 1960 powołana PAN).
2). Tryb koncesyjny – osoba prawna powst. Z inicjatywy tzw. założyciela. Założycielem mogą być zarówno osoby fiz., jak istniejące już osoby prawne konieczny warunek powst. To zezwolenie (koncesja) właściwego organu państwa.
3).Tryb rejestracyjny - polega na tym że akt normatywny generalnie określa warunki jakie muszą być spełnione, by powst. osoba prawna. Kontroli organów państwa podlega, to czy wspomniane warunki ustawowo zostały spełnione.

27. Co to jest zdolność prawna i jak ją rozumieć?
Zdolność prawna to możliwość posiadania prawa i obowiązków.
Zdolność prawna = podm.prawna
Nie jest słuszne, bo zdolność prawna to tylko możliwość posiadania, praw i obowiązków w dziedzinie pr. cywilnego. Tak rozumiana zdolność prawna pozostaje w stosunku podrzędności do „podm. pr." obejmującej wszelkie prawa i obowiązki.
Wg postanowień pr. cywilnego osoby fizyczne, mają zdolność prawną od urodzenia do śmierci, osoby prawne uzyskują zdolność prawną w momencie wpisu do rejestru.

28. Definicja zdolności do czynności prawnych i jej rodzaje (osoby fiz. i prawne)?
Zdolność do czynności prawnych – jest rozumiana jako zdolność do tego aby za pomocą czynności prawnych nabywać prawa i zaciągać zobowiązania i w ogóle wywoływać skutki prawne.
Osoby fiz. mogą mieć:
- pełną zdolność do czynności pr. Granice pełnoletności określa prawo i jest ona różna w różnych państwach. W Polsce 18 lat. Rozszerzanie tej reguły zachodzi w wypadkach zawarcia małżeństwa przez małoletniego za zezwoleniem sądu opiekuńczego. O. Fiz. mające pełną zdoln. pr. do czynności pr. może bez ograniczeń dokonywać wszelkich czynności pr. ze skutkami prawnie wiążącymi.
- Ograniczenie zdol. pr. mają osoby w Polsce w wieku 13 - 18-lat. Mogą dokonywać
niektórych czynności pr. ze skutkami prawnie wiążącymi. Mogą zawierać umowy
(umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego) mogą rozporządzać swoim zarobkiem i mieniem oddanym przez -przedstawiciela ustawowego.
- nie posiadają zdoln. do czynności pr. osoby poniżej 13 lat. Czynności prawne są
nieważne. Jeżeli zostanie zawarta umowa powszechnie zawierana .... umowa staje się
ważna z chwilą wykonania .., chyba żeby pociągnęła rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do dokonywania czynności pr.
Przypadki w których wiek bez znaczenia: choroba umysłowa, niedorozwój, zaburzenia psychiczne (narkomania, alkoholizm). Osoby takie mogą być ubezwłasnowolnione częściowo lub całkowicie.
Osoby prawne – mają zdoln. Do czynności pr. Od chwili powst. Do chwili likwidacji, z tym że osoba pr. Działa przez swe organy w sposób przewidziany w ustawach i opartym na ich statucie.

29. Wyjaśnij termin: stosowanie prawa?
Stosowanie prawa – mamy do czynienia wtedy, gdy jakiś podmiot na podst. norm generalnych i abstrakcyjnych określa skutki prawne jakiegoś faktu wydając decyzję indywidualną w rozstrzyganej sprawie.

30. Wymień i omów etapy procesu stosowania prawa?
1).pierwszy etap – to wybór przepisu, który będzie podst. decyzji w konkretnej sprawie. Wybór dokonuje się z przepisów obowiązujących w danej dziedzinie. Wybór przepisu nie jest decyzją o charakterze mechanicznym, lecz decyzją uwarunkowaną czynnikami o charakterze oceniającymi.
2).drugi etap – to interpretacja (wykładni) przepisu. Stosujący prawo interpretuje wybrany przepis tylko w zakresie potrzebnym do wydania rozstrzygnięcia. Konieczność wykładni jest związana z takimi cechami jęz. Prawnego: nieostrość, wieloznaczność, niejasność itp. Określone znaczenie i zakres przepisu jest ściśle związane z zastosowaniem dyrekt. Interpretacyjnymi. Ich wybór jest uwarunkowany ocenami interpretatora.
3).etap trzeci – zebranie materiału dowodowego o faktach z którymi mają być związane skutki prawne. Udowodnienie tego faktu jest wymagane przez prawo; od spełnienia tego wymogu zależy czy z określonym faktem będą wiązane skutki prawne czy też nie.
Dwa rodzaje prawnej regulacji postęp. Dowodowego:
- swobodna ocena dowodowa
- legalna teoria dowodowa
4).czwarty etap – subsumcja
Subsumcja – polega na zakwalifikowaniu danego przypadku do pewnego rodzajowo określonego przez przepis prawa zachowania się. Stosujący prawo musi zdecydować czy udowodnione przez niego fakty należą do klasy faktów określonego przez przepis prawa.
5).ostatni etap – ustalenie konsekwencji prawnych.

31. Wyjaśnij na czy polega wnioskowanie „per analogium”?
Pierwszy model – trzy etapy:
1).ustalenie, że jakiś fakt nie jest objęty unormowaniem przez przepis prawa.
2).ustalenie podobieństwa między faktem nie unormowanym przez prawo a faktem podobnym ale unormowanym przez przepis prawa.
3).wiązanie takich samych lub podobnych skutków prawnych.
Drugi model:
1).ustalenie że określony fakt nie jest unormowany przez prawo
2).wyszukanie wśród postanowień obowiązującego prawa takiego przepisu który swym unormowaniem obejmuje przypadki najbardziej zbliżone do przypadku nie unormowanego
3).kierując się postanowieniami tego przepisu należy wywieść z jego treści zasadę czy regułę, rację o charakterze ogólnym
4).ustalona racja ogólna obejmuje swymi postanowieniami szerszy zakres przypadków.

32. Wyjaśnij na czym polega wnioskowanie „a foriori”?
I – wnioskując a moriori ad minus - za podst. przyjmuje się przepis pr. O charakterze uprawniającym. Jeżeli ktoś jest uprawniony do czynienia czegoś mniejszego np. sąd jest uprawniony do pozbawienia władzy rodzicielskiej to tym bardziej może go do tej władzy ograniczyć.
II – wnioskowanie a moriori ad minus - za podst. przyjmuje się przepis pr. O charakterze zakazującym. „Jeżeli zabronione jest to co mniejsze, to tym bardziej nie wolno czynić czegoś co sięga jeszcze dalej.”

33. Jakie mamy ideologie stosowania prawa?
Ideologie decyzji związanej przez prawo – naczelne wartości to wolność obywatelska i pewność prawa. Wartości te maja być osiągane poprzez wyznaczenie mocą przepisów prawnych granic i sposobów działania organów państwa oraz związania ich działania obowiązującymi ustawami. Decyzje będące aktami stosowania prawa mają jednoznaczne decyzje te wyznaczać, albo też owe decyzje w ten sposób mają być przyporządkowane normom iż normy będą stanowiły ich uzasadnienie.
Ideologia decyzji swobodnej – naczelne wartości to celowość wydawanych decyzji, ich słuszność, sprawiedliwość, moralność. Decyzje stosowania prawa mają być wynikiem kierowania się cechami indywidualnymi rozstrzyganego przypadku, postanowieniami pr. Obowiązującego oraz ocenami celowości, sprawiedliwości, moralności itp. Czynności orzekania są traktowane jako czynności o charakterze twórczym. Normy pr. Wytyczają tylko ramy owych decyzji, zakreślają ich granice albo też w sformułowaniach postulujących rozwiązania skrajne – wcale ich nie wyznaczają, gdy postanowienia przepisu pr. Zostaną ocenione jako niesłuszne, niesprawiedliwe, niecelowe itp.

34. Określ pojęcie wykładni prawa?
Konsekwencją użycia j. Potocz. W procesie stanowienia pr. Jest wystep. W j. Pr. Takich zjawisk jak nieostrość, wieloznaczność, niejasność.
Wykładnia prawna – to zespół czynności zmierzających do ustalenia znaczenia i zakresu wyrażenia j. Pr. Dwa stanowiska na ten temat kiedy wykładnia:
1).wynika z maksymy clara non sunt interpretanda. Wykładnię należy stosować wówczas gdy przepis jest niejasny. Stanowisko niesłuszne – nie wiadomo, co i dla kogo jest jasne.
2).wykładnie stosuje się zawsze.

35. Wymień i omów podst. rodzaje wykładni?
Dokonując wykładni interpretator kieruje się jakimiś dyrektywami interpretacyjnymi. Dyrektywy interpretacyjne to pewne wskazówki, zalecenia dotyczące sposobu ustalania znaczenia i zakresu zwrotów j. Prawnego.
Dyrektywy I st. Zalecają, w jaki sposób mają być interpretowane przepisy pr. Podział na językowe, pozajęzykowe.
Dyrektywy II st. Wskazują jakimi dyrektywami I st. Należy się posługiwać, ustalają konieczność posługiwania się tymi dyrektywami, ustalają kryteria wyboru jednego spośród rozbieżnych znaczeń uzyskanych za pomocą dyrektywy I st.

36. Omów wykładnię językową?
Polega na ustaleniu znaczenia i zakresu wyrażeń tekstu prawnego ze wzgl. Na język.
Dyrektywy wykładni językowej:
1).gdy w systemie prawnym wiążące ustalono znaczenie określonych zwrotów prawnych to należy używać ich w tym właśnie znaczeniu (chodzi o występowanie w prawie przepisów pomocniczych zwanych def. Legalnymi).
2).interpretowanym zwrotom prawnym nie należy nadawać odmiennego znaczenia d potocznego, chyba że istnieją dostateczne racje przypisania im odrębnego znaczenia prawnego.
3).bez umotywowanych racji nie należy nadawać odmiennych znaczeń takim samym wyrażeniom
4).wszystkie wyrażenia przepisu mają istotne znaczenie dla jego rozumienia.

37. Omów wykładnię pozajęzykową?
Dyrektywy:
1).wykł. celowościowa - bierzemy pod uwagę cel przepisu. Tak ustalamy interpretację aby wyrazić dążność do celu. Aby dociec jaki był cel.
2).w wykł. Funkcjonalnej – uwzgl. Się różnorakie skutki zastosowania określonego znaczenia przepisu. Jeśli prowadzi ono do skutków uznanych za porządne przez interpretatora, może być to element decydujący o przyjęciu takiej interpretacji.
3).w wykł. Systemowej – bierze się pod uwagę „otoczenie” przepisu wychodząc z założenia, że miejsce przepisu w danym akcie pr. Nie jest przypadkowe, lecz wynika z umyślnego działania pracodawcy.

38. Co to jest moc wiążąca wykładni?
Wykł. ma moc wiążącą gdy, kompetentny organ ustanawia dyrektywę nakazującą określonym adresatom wiązać z pewnymi przepisami ustalone przez ten organ znaczenia.

39. Scharakteryzuj wykładnię o mocy powszechnie obowiązującej?
Powszechnie obowiązująca moc wykładni prawa polega na tym, że wszyscy adresaci interpretowanego przepisu są związani znaczeniem tego przepisu narzuconego przez interpretatora. Mocą taką odznaczają się wykładnie autentyczna i legalna:
1).wykł. autentyczna – mamy do czynienia wtedy, gdy interpretatorem jest organ który sam przepis ustanowił ustawodawca.
2).wykł. legalna – mamy do czynienia wówczas gdy dokonuje jej organ, któremu przepisy prawne nadają kompetencje do ustalania wykładni o mocy powszechnie obowiązującej, przy czym nie jest to organ, który ustanowił przepis. Obecnie ustalenie wykł. ustawy o mocy powszechnie obowiązującej należy w Polsce do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.
Wykł. o mocy powszechnie obowiązującej jest procesem prawotwórczym, gdyż zawsze powoduje zmianę dotychczasowego stanu prawnego.

40. Scharakteryzuj wykładnię o ograniczonej mocy wiążącej?
Z taką wykładnią mamy do czynienia wtedy, gdy znaczeniem przepisu ustalonym przez interpretatora są związani tylko niektórzy adresaci. Wykł. takiej mogą dokonywać organy którym nadają taką kompetencję przepisy prawa oraz organy stosujące prawo. Wykł. o ograniczonej mocy wiążącej obejmuje wiele przypadków różniących się zakresem mocy wiążącej.
1).wykł. wiążąca w danej sprawie – ma miejsce gdy dokonuje jej organ stosujący prawo, organ odwoławczy Sąd Najwyższy. Organ stosujący prawo dokonuje interpretacji doraźnie na użytek danej sprawy.
2).zasady prawne – uchwała pełnego składu Sądu Najwyższego, składu połączonych izb oraz składu izb z chwilą ich powzięcia skład siedmiu sędziów może postanowić o nadaniu jego uchwale mocy zasady prawnej. Sąd Najwyższy podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie znaczenia przepisów budzących wątpliwość lub takich których stosowanie wywołało by rozbieżność w orzecznictwie.

41. Scharakteryzuj wykładnię nie mającą mocy wiążącej?
Ten rodzaj wykł. nikogo nie wiąże. Argumenty przytaczane na rzecz takiego, a nie innego rozumienia danego przepisu mogą jednak wpływać na organ stosujący prawo.

42. Teorie wykładni?
Teorie wykładni – formułują wypowiedzi mające wartość logiczną. Ustalają jak prawo jest interpretowane. Normatywne teorie wykł. formułują postulaty jak powinien przebiegać proces wykł.
Teorie normatywne:
a). Subiektywne (w ustaleniu znaczenia przepisu decydującą rolę ma wola ustawodawcy
b). Obiektywne (test pr. Rozpatruje oderwanie od ustawodawcy. Pracodawca nie może przewidzieć życia).
Teorie normatywne:
a). Statyczne (najwyższą wartością jest pewność prawa. Rozumienie przepisu powinno być stałe. Pierwszeństwo dla wykł. językowej i systemowej).
b). Dynamiczne (najwyższa wartość jest adekwatność prawa stosunków społ. Pierwszeństwo dla wykł. pozajęzykowej. Kierowanie się słusznością, celowością, sprawiedliwością.