Ściąga - historia myśli ustrojowo administracyjnej

ZYGMUNT BAUMAN ? polski socjolog ? jego zdaniem socjologia to spoglądanie na ludzkie czynności jak na fragmenty większych całości. Psychologia zajmuje się jednostką, a socjologia zajmuje się grupami, interakcjami w całym społeczeństwie.
EMIL DURKHEIM ? wprowadził pojęcie ?faktów społecznych?. Według niego są zjawiska, które są faktami społecznymi. Takim zjawiskiem jest np. prawo, polityka, moda. Są to rzeczy, które w realnym społeczeństwie widać i które mają wpływ na rozwój społeczeństwa. Pewne rzeczy robimy pod wpływem prawa, inne pod wpływem decyzji politycznych itp. Durkheim twierdził, że socjologia jest nauką o faktach społecznych.

Polityka ma rodowód antyczny. Polityką zajmował się już bardzo mocno Arystoteles. ARYSTOTELES wprowadził klasyczną definicję polityki. Określał politykę jako sztukę rządzenia państwem, której celem (celem tej sztuki) jest dobro wspólne.
MAX WEBER określił politykę jako dążenie do udziału we władzy lub wywierania wpływu na ową władzę czy to między państwami czy też między grupami ludzi jakie państwo tworzą.

PRAWICA
1. Tradycjonalizm prawicowy (w aspekcie religijnym) 2. Rygoryzm obyczajowy, hierarchia, ład społeczny, podtrzymywanie tradycji, rodzina 3. Kontynuacja obecnych relacji także społeczno-gospodarczych 4. Szacunek skierowany na zbiorowość (nie jednostka tylko jakaś grupa, np. rodzina, naród, ojczyzna, państwo)5. Liberalizm gospodarczy ? każdy zarabia tyle ile potrafi - prezentuje się tu taki sposób myślenia, że jeżeli ktoś jest słabszy to widocznie na to zasługuje 6. Sprzeciw wobec zmian Nazwiska:- SAMUEL HUNTINGTON
LEWICA
1. Opiera się na takich pojęciach jak: racjonalizm, antropocentryzm, agnoscytyzm albo ateizm ? korzenie historyczne mamy w oświeceniu, postmodernizm 2. Kwestie obyczajowe i społeczne ? liberalizm obyczajowy czyli wolność jednostki (każdy ma prawo układać sobie życie tak jak chce i trzeba mu to umożliwić) 3. Równość szans, równość możliwości 4. Antropocentryzm czyli szacunek dla jednostki, prawa mniejszości 5. Sprawiedliwość społeczna (kwestie praw socjalnych, pomoc biednym, interwencjonizm państwowy, który ma dystrybuować dobra tak by każdy miał po równo) ? prezentuje się tu taki sposób myślenia, że jeżeli ktoś jest słabszy, to mu trzeba pomóc, nie patrząc dlaczego jest słabszy 6. Dążenie do zmian Nazwiska: BENIAMIN BARBER, SLAVOJ IEK

JOS ORTEGA Y GASSET ? powiedział on, że ekstremista to swego rodzaju urodzony fałszerz, przekonujący świat, że tkwi on w ciemnościach dopóty, dopóki on sam nie rozpali pochodni jedynej prawdy.

W XIX w. powstała koncepcja zwana POZYTYWIZMEM PRAWNICZYM ? oddzieliła ona moralność od prawa. Nie neguje się istnienia moralności, tylko to nie jest to samo co prawo. Normy moralne mają uzasadnienie aksjologiczne (dobro/zło), a normy prawne, jako związane z państwem, mają zupełnie inne uzasadnienie. Uzasadnienie to nazywa się UZASADNIENIEM TETYCZNYM, mówi, że prawem jest to, co zostało ustanowione przez kompetentny organ państwowy według legalnych procedur, weszło zgodnie z tymi procedurami w życie i nie zostało uchylone. Jest to podejście pozytywistyczne (nieważne o czym mówi norma prawna, ważne że jest ona legalna). Pozytywizm prawniczy został z czasem skompromitowany przez różnego rodzaju totalitaryzmy.
I połowa XX w. ? pojawiło się pojęcie USTAWOWE BEZPRAWIE.
Istnieje takie pojęcie jak FORMUŁA GUSTAVA RADBRUCHA (pewien kompromis) ? Radbruch był Niemcem ? był bardzo silnym zwolennikiem pozytywizmu prawniczego ? uważał, że prawnik powinien parać się prawem, tekstem prawnym i dać sobie spokój z wszelką metafizyką - uważał, że jeżeli mamy konflikt pomiędzy sprawiedliwością a bezpieczeństwem prawnym, to pierwszeństwo ma zawsze tzw. prawo pozytywne, chyba, że sprzeczność pomiędzy ustawą a sprawiedliwością osiąga tak wysoki stopień, że ustawa stanie się prawem niesprawiedliwym lub ustawowym bezprawiem (z jednej strony nie można patrzeć poza literę prawa, a z drugiej należy pamiętać, że poza literą prawa też coś istnieje).

Są koncepcje, które patrzą na prawo jako na pewien fakt. Mamy taką koncepcję jak psychologizm prawniczy. PSYCHOLOGIZM PRAWNICZY (albo psychologiczna teoria prawa)? norma prawna wynika z psychiki ludzkiej ? twórcą tej koncepcji był POLAK LEON PETRAŻYCKI.
REALIZM PRAWNICZY (bądź funkcjonalizm prawniczy) ? prawo jest faktem społecznym ? według tej teorii prawem jest coś co jest wcielane w życie, coś co funkcjonuje (tekst prawa jest tekstem, ale jest jeszcze praktyka). Prawem nie jest norma, którą można przeczytać z przepisu, tylko to co funkcjonuje w obiegu prawnym. Czasem jest tak, że ta sama prawda, to samo sformułowanie jest uzupełniane inną treścią. Przykładem mogą być tzw. zasady współżycia społecznego ? kodeksu cywilnego - miały one zupełną inna treść np. 30 lat temu (inaczej się rozumiało to prawidłowe życie społeczne wówczas a inaczej teraz).
Hermeneutyka ? jest to nauka o interpretacji albo filozofia interpretacji. HERMENEUTYKA PRAWNICZA oznacza, że w myśl tej koncepcji filozoficzno prawnej prawem jest to co rozumiemy jako prawo.
POWIEDZENIE KAUFMANNA

LIBERALIZM
Nazwa liberalizm pochodzi od łacińskiego terminu libertas, liberalis czyli wolność lub człowiek wolny, wyzwolony. liberalizm był jedną z pochodnych racjonalistycznego i antropocentrycznego myślenia. Liberalizm kładł akcent na jednostkę, na wolną jednostkę,. Liberalizm wkładał w miejsce normy podstawowej wolność jednostki w granicach prawa i wolności drugiej jednostki.Pod pojęciem liberalizmu mieszczą się 3 rzeczy: koncepcja czyli myśl polityczno-prawna, światopogląd, pewna struktura ustrojowa. Liberalizm zmienia się wraz z rzeczywistością polityczną i społeczną, np. jak moda, muzyka, jak wszystkie inne zjawiska kulturowe także myśl polityczno-prawna ewoluuje. Wielu, obok poglądów liberalnych, potrafiło prezentować niewspółczesne poglądy na inne tematy, np. Monteskiusz. Przeszedł do historii jako ktoś, kto sformułował, zwerbalizował zasadę trójpodziału władzy. Monteskiusz w swoich pismach pisał o kwestii zróżnicowania ludzi, m.in. według koloru skóry. Pisał np., że nie jest możliwe, aby ludzie o czarnym kolorze skóry mieli takie same prawa jak ludzie o jasnym kolorze skóry, gdyż nie jest to możliwe aby natura umieściła ?dobrą duszę w czarnym ciele?.
Liberalizm: początkujący, klasyczny, współczesny
PREKURSORZY LIBERALIZMU POCZĄTKUJĄCEGO:
Tomasz Hobes (liberałem nie był) oraz John Locke
Hobes i Locke sformułowali pojęcie ?stan naturalny?. Były to skrajnie różne idee. Chodziło o to, że człowiek w swej pierwotnej wersji (zamierzchłej historii) rodził się bez państwa, bez społeczeństwa, rodził się jako człowiek.
Zdaniem Locke-a natura ludzka jest dobra. Jest ułomna, bo człowiek czasem jest małostkowy, czasem błądzi, ale generalnie nie jest zła.
Zdaniem Hobes-a człowiek jest z natury marny: chciwy, mściwy, niedobry. Jego zdaniem stan naturalny to jest taka norma wszystkich ze wszystkimi.
HOBES I LOCKE wprowadzili pojęcie UMOWY SPOŁECZNEJ. POJAWIA SIĘ TUTAJ KONTRAKTUALIZM (od słowa kontrakt ? umowa). Chodzi o to, że władza (jak wierzono przez całe średniowiecze) nie jest czymś przyrodzonym, nie jest czymś co się należy (jak np. jakiemuś plemieniu czy dynastii). Starożytni lubili swoich władców wywodzić od bogów, w średniowieczu z kolei twierdzono że ktoś dostaje władze, natomiast w okresie około oświeceniowym pojawiła się teoria nauk społecznych, czyli że jest umowa pomiędzy ludem a grupą ludzi lub osobą, która będzie władzę sprawować i jest to taki wypracowany konsensus.
Istotne jest to, skąd się ten konsensus bierze.
Według LOCKE-A, który uważał, że ludzi źli nie są, umowa społeczna miała mieć charakter logistyczny a tzn. umawiamy się, że w społeczeństwie jest pewien podział po to, żeby było łatwiej funkcjonować, żeby podzielić pracę, żeby dystrybuować pewną pomoc, żeby w jakiś sposób to zorganizować. Po to jest umowa społeczna, że ludzie, którzy z natury nie są źli organizują się, żeby było im lepiej.
Zdaniem HOBES-A umowa społeczna ma zupełnie inne podstawy, ponieważ człowiek ma podłą naturę i umowa społeczna jest po to, żeby ludzie się nie wyzabijali, żeby powstrzymać ludzi od czynienia zła. Według Hobes-a jest to umowa jednostronna, tzn. społeczeństwo zdaje sobie sprawę, że bez władzy ciężko będzie się żyło i tą władzę musi zaakceptować, ale władza ta nie ma większych obowiązków wobec społeczeństwa, czyli powinna trzymać porządek, ład, ale nie musi społecznie odpowiadać z tego co robi.
Wynika z tego, że koncepcja Hobes-s była:
1. konserwatywna
2. autorytarna
Według Locke-a umowa społeczna to umowa dwustronna. Jedna i druga strona ma prawa i obowiązki. Jest to podejście bardziej demokratyczne. Na tym podejściu budowano liberalne podejście do społeczeństwa i pewne demokratyczne podejście do państwa.

Pod względem politycznym możemy mówić o dwóch aspektach:
międzynarodowym ? tutaj liberałowie zarysowali zasadę prawa narodów do samostanowienia
wewnętrznym ? w tym aspekcie liberalizm ma więcej to powiedzenia niż w aspekcie międzynarodowym: 1. kontraktualizm 2. powoli zaczęła się w liberalizmie rodzić i przewijać idea społeczeństwa obywatelskiego, otwartego 3. trójpodział władzy ? Karol Monteskiusz (Charles de Montesquieu), Alexis de Tocqueville Karol Monteskiusz opisywał pewne idee abstrakcyjne Trójpodział władzy zwany jest często Chec ? and ? BALANCE - system ? wiąże się to z pojęciem państwa prawa, praworządności. 4. prawa i wolności człowieka i obywatela ? jest to coś, co wywodzi się w bezpośredni sposób z laickiej koncepcji praw natury (prawo naturalne ? istnieje pewna grupa uprawnień przyrodzonych, należnych) ?Jako pierwsze prawa człowieka pojawiły się wolności. Prawa i wolności ? to sugeruje, że nie jest to to samo. Wolność słowa polega na tym, że mamy prawo wypowiadać się. Państwo natomiast ma nie ingerować przez prawo. Tak długo dopóki realizacja, swobody, wypowiedzi nie są szkodliwe (nikomu nie szkodzą), tak długo państwo ma to tolerować. Wolność to takie uprawnienie, które polega na bezczynności państwa. Prawo różni się od moralności tym, że zupełnie inną rolę ma państwo

ASPEKTY EKONOMICZNO - SOCJOLOGICZNE W LIBERALIZMIE:
1. Liberalizm wyszedł od postulatu ostatecznego zniesienia stanów społecznych (15.25). O tym mówił Rousseau że ludzie są równi. Jest to stan naturalny, który wszystkich nas łączy. Na tym oparła się także rewolucja francuska -zniesiono feudalizm, a zatem wszyscy ludzie mają równe szanse, ale nie możliwości. Dopiero później, w myśli socjalistycznej, pojawi się termin taki jak równość faktycznych możliwości, a nie teoretycznych szans.
2. Liberalizm bardzo silnie oparł się na zasadzie świętości własności prywatnej. To że ludzie są wolni, równi z natury i to że ludzie mają prawo do własności sprawiało, że liberalizm został postrzegany jako doktryna przede wszystkim pomyślna.
Smith stwierdził, że człowiek to jest homo oeconomicus (łac. człowiek gospodarujący), czyli człowiek jest jednostką, istotą rozwijającą się gospodarczo (przez to, że każdy jest wolny i ma równe szanse, to niech każdy rozwija się jak chce i jak potrafi, a państwo powinno się od tego powstrzymywać).
Nie sterujemy gospodarką. Gospodarka jest sterowana przez niewidzialne kręgi. Rynek sam się rządzi, ludzi sami się regulują (zawsze będzie ktoś, kto będzie miał więcej i ktoś, kto będzie miał mniej). Z wolnego rynku rodzi się również koncepcja wolnej konkurencji ? w ramach wolnego rynku (przynajmniej częściowo) każdy ma równe szanse.
WPŁYW LIBERALIZMU NA PRZEMIANY SPOŁECZNE:
1. rewolucja w Wielkiej Brytanii ? w Wielkiej Brytanii nigdy nie było absolutyzmu
2. efektem podejścia liberalnego był parlamentaryzm francuski (wielka rewolucja francuska)
3. powstanie i funkcjonowanie Konstytucji Stanów Zjednoczonych (m.in. Thomas Jefferson był twórcą konstytucji amerykańskiej ? funkcjonuje do dzisiaj)
4. tzw. wiosna ludów ? stanowiła pewne dochodzenie do realizacji samostanowienia, zmieniła geografię Europy w sposób istotny
5. wiek XIX ? fala konstytucjonalizmu w Europie ? wcześniej tego nie było ? konstytucje (mniej lub bardziej) uwzględniały zasady liberalizmu ? w tych konstytucjach pojawiła się także tzw. pierwsza generacja praw człowieka (podstawowe wolności)
6. zalążek tej koncepcji praw człowieka jest dosyć silnie zaznaczona w organizacjach pozarządowych o charakterze państwowym, europejskim, międzynarodowym
7. obecne partie liberalne są efektem tych myśli
Zarzuty wobec liberalizmu (krytyka ta jest do dziś aktualna):
1. mit o równości w połączeniu z wolnością prowadzi to tzw. krąg liberalizmu społecznego (darwinizm społeczny) ? ktoś kto ma więcej, ma swoją wolność, jest silniejszy to on się realizuje i tym sposobem podporządkowuje sobie innych
2. liberalizm, wbrew temu, że mówi o wolności, równości wszystkich ludzi, jest koncepcją bardzo elitarną, czyli dla tych co mają (jeżeli jesteśmy niezależni materialnie, to możemy się rozwijać, a osoby, które nie mają, nie posiadają, z natury rzeczy nie są wolne)
3. zarzucano liberalizmowi nihilizm i amoralność ? libertynizm (w koncepcji liberalnej wolność i minimalne ograniczenie miało skupiać się na różnych sferach życia: ekonomii, polityki, a także w kwestii obyczajowej ? z liberalizmu wyszedł libertynizm, który polega na podejściu bardzo relatywistycznym, względnym czyli robimy co chcemy bo jesteśmy wolni, jesteśmy równi)
4. liberalizmowi często zarzuca się bezbożność
5. brak ochrony najsłabszych ? wszyscy są równi, ale są równiejsi
6. nierozwiązywalnie problemów społecznych
7. nie daje zasady sprawiedliwości społecznej ? koncepcja minimum powoduje, że pewne rzeczy same się regulują, m.in. w opozycji do liberalizmu powstał termin sprawiedliwości społecznej
8. doprowadzenie do atomizacji społecznej ? chodzi o to, że w dzisiejszym świecie społeczeństwa coraz mniej przypominają wspólnoty a coraz bardziej zbiory różnych atomów (każdy sam sobie)
Na liberalizm odpowiedzią był socjalizm. Na liberalnym podejściu opiera się w dużej mierze ustrój kapitalistyczny.
Alternatywy do liberalizmu np: socjalizm, alternatywa welfare state czyli państwa dobrobytu ,solidaryzm społeczny, katolicka nauka społeczna
LIBERALIZM UTOPIJNY Druga połowa XVIII wieku i pierwsza połowa XIX wieku.::: odwołanie się do dobrej woli społeczeństwa i poszczególnych jednostek oraz oparcie na założeniu ewolucyjnego charakteru przebudowy świata poprzez zastąpienie układu ?pracodawca ? robotnik? dobrowolnymi zrzeszeniami produkcyjnymi; odrzucanie idei rewolucji


SOLIDARYZM jest koncepcją bardziej socjologiczną. Solidaryzm skupia się na społeczeństwie. Emil Durkheim Leon Duguit Solidaryzm opiera się na maksymie, którą sformułował Cyceron: Ubi Sociates ibi in, a mianowicie: gdzie społeczeństwo, tam prawo ? chodzi o to, że prawo nie jest rezultatem działalności władzy ? w tym ujęciu prawo jest pochodną społeczeństwa, że ludzi żyją w grupach i że jest to zupełnie naturalne zjawisko.
solidaryzm patrzy na człowieka jako część społeczeństwa (homo socialis ? istota społeczna). Człowiek z natury rzeczy żyje w grupie (więzi rodzinne, pracownicze itp.).
SOLIDARNOŚĆ MOŻNA PODZIELIĆ NA ASPEKT:
1. mechaniczny ? solidarność mechaniczna polega na tym, że ludzie mają różne potrzeby ? jeden coś wytwarza drugi coś kupuje, jeden coś produkuje drugi coś konsumuje (jest to pewna współpraca mechaniczna czyli nieświadoma)
2. organiczny ? solidarność organiczna polega na świadomej organizacji i podziale pewnych dóbr społecznych (np. organizacja pracy, podział podatku, emerytur, opieki społecznej itp.)
solidaryzm kładzie akcent na grupę, zbiorowość. Chronimy przede wszystkim interes zbiorowości. Należy dbać o siebie z poszanowaniem innych. Skoro kategorią nadrzędną jest grupa, zbiorowość, społeczeństwo to prawo nie jest kategorią jednostkową, a kategorią społeczną, czyli prawo nie ma się skupiać na prawach i obowiązkach jednostki tylko całości.
Na gruncie koncepcji liberalnej mówi się o prawach człowieka.
SOLIDARYZM MÓWI Nie ma żadnych praw podmiotowych. Są pewne regulacje, które są dla całej społeczności i efektem ubocznym tych regulacji jest to, że każdy ma jakieś prawa, ale celem jest całość.
Prawo jest też po to, żeby pewne zachowania regulować. Jeżeli nie każdy czuje się solidarnym, to prawo układa się po to, żeby tą solidarną postawę wymusić, ponieważ inaczej możemy skończyć w wojnie ?wszyscy ze wszystkimi?. Współpraca jest nieunikniona i dlatego prawo powinno tak organizować państwo, społeczeństwo i poszczególne gałęzie prawa, żeby ta współpraca była efektywna. Solidaryści przekonują, że im dalej cywilizacyjnie i kulturowo się rozwijamy (jesteśmy na wyższym poziomie) to ta współpraca odgrywa coraz wyższą rolę.
Pojęcie NORMY PODSTAWOWEJ wprowadził Hans Kelsen, który mówił, że prawo to jest piramidka systemu norm wzajemnie powiązanych, jedne drugim podlegają, ale mają rolę nadrzędną, podstawową i wszystkie inne normy są tak naprawdę realizacją tej jednej jedynej normy podstawowej, jej doprecyzowaniem, jej uzupełnieniem. Tak będzie z innymi normami, np. religijnymi. W prawach natury solidaryści negowali indywidualizm.
LEON XIII ? był to duży przełom w kościele ? wprowadził politykę, która została nazwana ogólnie AGGIORNAMENTO czyli uwspółcześnienie. Za Leona XIII ogłoszono, że kościół musi się zespolić do współczesności. W 1981 r. Pojawiła się encyklika Leona XIII ?Rerum navarum? czyli rzeczy nowe. Jest tam wyłożony program, który z pewnymi zmianami charakteryzuje to do dziś. Jest to program, który jest odpowiedzią filozoficzną zarówno na liberalizm jak i na socjalizm:
1. powrót do pojęć tomistycznych (tomizm, religijna koncepcja praw natury)
2. personalizm katolicki
3. humanizm, ale nie antropocentryzm ?

SOCJALIZM łac. societas, sociare (societas - społeczeństwo, sociare - łączyć się) Socjalizm, podobnie jak solidaryzm społeczny (są to dwa różne nurty - jeden oparty na katolickiej wizji świata, drugi laicki), wychodzą z podobnego założenia , a mianowicie, że człowiek jest istotą społeczną. Jest to tzw. homo socialis czyli istota społeczna.
W socjalizmie są 3 rozumienia pojęcia: 1. jest to postawa społeczna (czyli światopogląd) 2.socjalizm jako doktryna polityczno-prawno-ekonomiczna, czyli socjalizm może być także rozumiany jako koncepcja, urządzenie ustroju politycznego, prawnego, gospodarczego 3. struktura ustrojowa - występuje wtedy, gdy mamy do czynienia z próbą wcielania tego pomysłu w życie

Socjalizm przede wszystkim postrzegał społeczeństwo, jednostkę przez prymat społeczeństwa a nie odwrotnie. Ideologia socjalizmu wyrosła z zanegowania postawy indywidualistycznej (czyli antropocentryzmu). Socjalizm wychodzi z założenia, że społecznością jest wspólnota, a jednostki są w pierwszej kolejności cząstkami owej społeczności. Podstawową kategorię stanowi społeczeństwo. Należy zwrócić uwagę, że mówi się tutaj w kategoriach społeczeństwa a nie państwa, bowiem są to dwa oddzielne pojęcia. Społeczeństwo oznacza nieformalnie sformalizowaną grupę, która na jakimś terytorium zamieszkuje i wchodzi ze sobą w rozmaite interakcje, państwo natomiast jest to organizacja o zgrupowaniu państwowym. Socjalizm kładł nacisk przede wszystkim na społeczeństwo. Socjalizm nie był reakcją na inne myśli, tylko był reakcją na fakty, czyli na to, że przez wiele stuleci był bardzo nierówny podział wynikający z feudalizmu, nierówny jeśli chodzi o własność, o status prawny. Ów feudalizm został zastąpiony kapitalizmem. Na to wszystko reakcją był socjalizm
TOMASZ MORUS, który napisał esej filozoficzny p.t. ?utopia?. Opisywał tam społeczeństwo, które mieszka razem z dziećmi i innymi rzeczami. Jest to kolejny nowożytny trop do genezy socjalizmu, który jako ideologia powstał w XVIII i przede wszystkim XIX wieku. Była to ideologia, która miała być konkurencyjna, alternatywna., nie godząca się na liberalizm, ponieważ socjaliści zarzucali liberałom darwinizm społeczny (kto silniejszy ten wygrywa), a na takiej opcji, zdaniem socjalistów społeczeństwo opierać się nie może, ponieważ jest to nieludzkie.
SOCJALIŚCI UTOPIJNI zakładali, że na pewnym rozwoju cywilizacji, kultury, prawa ludzie zajmą nową umowę społeczną, nowy konsensus dotyczący pewnych kwestii. Chodzi o kwestie podziału własności społeczeństwa, wtedy uda się przebudować ustrój społeczny, zaczynając od gospodarki i nie będzie wówczas układów ?pracodawca ? robotnik?, tylko zostaną zrzeszenia, gdzie ludzie będą wspólnie wypracowywać zyski i wspólnie je dzielić. że można metodą perswazji, argumentacji, wykazywania interesów całej grupy zmienić naturę ludzką. Wytłumaczyć ludziom, że dla wszystkich będzie lepiej jak nie będzie nierówności, bo wtedy nikt nie straci.
Socjaliści zakładali ścisły związek posiadania z pracą (tyle ile wypracujesz, tyle możesz mieć), negują natomiast np. odziedziczenie majątku na który ktoś pracuje za nas. Zdaniem socjalistów taki model świata to jest model odziedziczony z utopii i który był zły
1. Nadmierne nierówności własnościowe powodowały powstawanie negatywnych zjawisk społecznych ? podstawowe założenie
2. Drugim ważnym założeniem było odwołanie się do dobrej woli, czyli zależało na wszelkiej pokojowości, dobrowolności, konsensusu społecznego
3. Trzecim podstawowym założeniem socjalizmu utopijnego jest założenie ewolucyjnego charakteru zmian.
4. Wizja socjalizmu utopijnego opierała się na tym, żeby stworzyć małe społeczności, które by sobie na siebie pracowały, które byłyby w pewnym sensie samowystarczalne
PREKURSORZY i przedstawiciele: Tomasz Morus , Robert Owen ? anglik, H. de Saint-Simon ? Francus ?P. Leroux , Ch. Fourier ,P.
SOCJALIZM NAUKOWY: aspirowanie do wypracowania mechanizmów wcielenia w życie idei socjalistycznych; krytyka naiwności założeń ?socjalizmu utopijnego? ;dopuszczenie metod rewolucyjnych; twórcy: K. Marks, F. Engels

Socjalizm naukowy zaczął tworzyć teoretyczno-prawne podstawy do budowy nowego społeczeństwa, innego państwa. Owe mechanizmy miały mieć charakter gospodarczy (gospodarka zaplanowana, własność przede wszystkim państwowa), miały mieć charakter prawny (odpowiednie regulacje, które zakazywały, nakazywały, zezwalały i wytyczały ten sam nurt dla gospodarki) miły mieć charakter polityczny (odpowiednia rola partii) i społeczny. Przede wszystkim dopuszczono metody rewolucyjne.

Podsumowanie:
RÓŻNICE POMIĘDZY SOCJALIZMEM NAUKOWYM A UTOPIJNYM:
Socjalizm naukowy zakładał, że natura ludzka jest zła i jeżeli nie włączy się jej w odpowiednie mechanizmy gospodarcze, polityczne, prawne i społeczne, to żadnego socjalizmu nie da się zbudować. Rodzi się tutaj pytanie: jak koncepcja, która nie bardzo lubi ludzi, uważa je za istoty z natury mocno ułomne, może dążyć do tego, żeby budować lepszy ustrój. Socjalizm naukowy zakładał, że natura ludzka jest na tyle ułomna, że bez kontroli ze strony ideologii i państwa socjalizmu się nie buduje, a socjalizm jest przecież lepszym założeniem. Na gruncie socjalizmu wyrosły:komunizm, anarchizm (P. Proudhon, M. Bakunin) socjaldemokracja

SOCJALIZM A KOMUNIZM
1. akceptacja ?kapitalizm z ludzką twarzą?(S) - negacja kapitalizmu jako ustroju (K)
2. jednostka integralną częścią społeczeństwa(S) - jednostka środkiem do budowy społeczeństwa komunistycznego(K)
3. akceptacja własności i jej pomnażania, o ile jest to rezultatem własnej pracy (S) wszelka własność jest formą kradzieży (K)
4. państwo ma przede wszystkim ?opiekować? się obywatelami (S) państwo ma za zadanie kontrolować obywateli (K)
5. preferowany ustrój: demokracja (S) ? stąd nazwa socjaldemokracja, czyli demokracja - referowany ustrój: dyktatura proletariatu (K)
6. ewolucja i legalizm zmian (S) rewolucyjność zmian(K)
7. każdemu według pracy i potrzeb (S) każdemu po równo (K)
8. wszyscy są równi (S) wszyscy są jednakowi (K)
9. prawo i państwo są środkami sprawiedliwej(S) prawo i państwo są środkami (K)
ZARZUTY WOBEC SOCJALIZMU I KOMUNIZMU:
1. zarzucano nie tylko poglądom komunistycznym, ale także socjalistycznym pewne niesłuszne wyrównywanie (dlaczego każdy ma mieć równe możliwości, niech każdy ma takie możliwości jakie ma i nie je realizuje)
2. pomoc socjalna (idee socjalistyczne) prowadzą do pewnej demotywacji, ludzie nie są zmotywowani, rozleniwiają się (demotywacja do pracy poszczególnych jednostek, tym samym demotywacja do rozwoju rynku, a to z kolei prowadzi do demotywacji i mniejszego rozwoju w dziedzinie konkurencji, a to następnie godzi w konsumenta)
3. trzecim zarzutem wobec socjalizmu i komunizmu był ateizm ? obydwa nurty wywodzą się z myśli laickiej i w większym stopniu niż pluralizm (choć pluralizm z natury rzeczy też jest laicki) to akcentują ? akcentują podejście wymyślone o człowieku jako elemencie większego społeczeństwa, nie odrzucają konkretnej hierarchii
4. konserwatywne nurty zarzucają socjalizmowi brak poszanowania dla tradycji, dla patriotyzmu i dla narodu jako takiego. Coś w tym jest, ponieważ myśl socjalistyczna nie kieruje się kryteriami narodowymi. Komuniści wprowadzili takie słowo jak internacjonalizm, czyli takie podejście międzynarodowe, ponadnarodowe. Dla socjalistów kwestie pochodzenia narodowego są najmniej sporne, ponieważ człowiek jest elementem społeczeństwa jako człowiek a nie jako osoba o określonym pochodzeniu.
5. zarzuca się tym koncepcjom hipokryzję i niemożliwość zrealizowania, bo tam gdzie koncepcje te mają kwestię umiarkowaną, pojawia się zarzut wzajemności, że nie zostanie to zorganizowane w ten sposób, że ludzie dobrowolnie zaczną się dzielić z innymi i bardziej myśleć kategoriami dobra wspólnego niż samorealizacji.

Socjaldemokracja E. Bernstein, A. Giddens, F. Mitterand W. BrandtJ.L. Zapatero ? Są to nazwiska ideologów, myślicieli.

SOLIDARYZM

TWÓRCY: E. DURKHEIM, L. DUGUIT, G.GURWITCH (GURWICZ)
Solidaryzm, podobnie jak socjalizm, akceptuje przede wszystkim dobro wspólne, wspólne interesy. Społeczeństwo, a nie jednostki wyznaczają granice. Nie jednostka wyznacza sobie granice wolności innej jednostki, czyli nie jednostka tylko taki powiedzmy konsensus społeczny. Podstawową kategorią społeczeństwa jest interes wspólny a nie jednostka. Na bazie podejścia solidarystycznego zbudowano coś co nazwano KATOLICKĄ NAUKĄ SPOŁECZNĄ - Katolicka nauka społeczna opisywała społeczeństwo z punktu interesów, które łączą a nie dzielą i akceptowała pewną hierarchię.
Z jednej strony był to solidaryzm, ale widziany przez pryzmat religijny, czyli społeczeństwo ma nadrzędną wartość, interes społeczny jest rozumiany jako taka wspólnota religijna. Była to też z drugiej strony reakcja na liberalizm.

Pomiędzy liberalizm a socjalizmem jest doktryna czy też teoria WELFARE STATE ? państwo dobrobytu: 1. krytyka założeń tradycyjnego liberalizmu, opartego na koncepcji państwa jako ?stróża nocnego? i ?rządu minimum? 2. państwo jako gwarant porządku i bezpieczeństwa obrotu (prawnego, gospodarczego) 3. poszanowanie własności prywatnej
Doktryna welfare state wyrosła z krytyki tradycyjnego liberalizmu. Jest to przejęcie niektórych elementów socjalistycznych do ustroju liberalno-kapitalistycznego.
Klasyczny liberalizm opiera się na koncepcji państwa jako stróża nocnego, przede wszystkim w gospodarce (czyli państwo ma nie szkodzić, nie ingerować, nie zamieniać dobrego na lepsze, czyli opiera się na koncepcji rządu minimum). Takie podejście służy rozwojowi tych jednostek, które mają kapitał, mają zdolności, ale zgodnie z doktryną welfare state, nie każdy z czegoś takiego potrafi skorzystać.
Zwolennicy tej koncepcji przedstawili państwo nie jako stróża nocnego, ale jako takiego dobrego szefa. Państwo ma być gwarantem bezpieczeństwa i porządku obrotu prawnego, obrotu gospodarczego i w związku z tym państwo musi być aktywne.
Doktryna welfare state nie odrzuca własności prywatnej, nie o to chodzi. Jest to coś co odróżnia ją od myśli socjalistycznej.
Liberalną koncepcję państwa negatywnego, czyli państwa biernego, przekształcono w koncepcję państwa pozytywnego w sensie państwa, które działa. Wizja taka jest bliższa socjalistom, ale oparta na punkcie wyjścia jakim jest liberalna demokracja i liberalny kapitalizm.

WELFARE STATE ? POJĘCIA POCHODNE
 tzw. GRADUALISTYCZNA koncepcja przekształcania kapitalizmu ? coś co dało się wcielić w życie czyli tzw. gradualistyczna koncepcja przekształcenia kapitalizmu. Gradualistyczna czyli stopniowa, a zatem element socjalizmu ewolucyjnego stopniowo, legalnie, z poszanowaniem prawa, bez rewolucji, bez pozbawiania własności i bez gwałtownych przemian sprawił, że kapitalizm będzie miał więcej elementów socjalnych. Obrońcami takiego podejścia do roli państwa jest socjaldemokracja.
 SOCJALDEMOKRACJA ? skupia się tylko na tym, żeby w państwie nie było tych elementów opiekuńczych i po tym można poznać partię socjaldemokratyczną. Partię socjaldemokratyczną można poznać nie tyle po nazwie, tylko po tym, że taki program realizuje.
INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY: Interwencjonizm państwowy oznacza możliwość pomocy państwowej, możliwość wykupu jakichś przedsiębiorstw.
1. jest związany z koncepcją państwa pozytywnego. Państwo nie ma być nocnym stróżem, tylko ma być aktywne na arenie gospodarczej. Interwencjonizm polega na tym, że państwo kontroluje poziom bezrobocia, stara się w jakiś sposób przeciwdziałać temu.
2. Państwo ma własność państwową ? są rozmaite zakłady, przedsiębiorstwa należące do państwa, są komunalne, samorządowe podmioty, które mają swój majątek, są kontrolowane przez państwo.
3. Państwo wchodzi w coś, co dzisiaj nazywane jest partnerstwem prywatno-publicznym, czyli państwo może uczestniczyć w akcjach z udziałem kapitału prywatnego, państwo musi też otrzymywać pieniądze z podatków, żeby mieć pieniądze na obsługiwanie swojej aktywności gospodarczej. Kontrola takich rzeczy jak stopy procentowe, czyli kwestie stricte ekonomiczne.
Inne doktryny lewicowe:1 anarchizm 2. Nowa lewica ? istotą sformułowania ?lewica? jest dążenie do zmian. Klasyczna lewica walczyła o prawa socjalne. 3. Feminizm 4. Ekologizm

H. KELSENA TZW. KONCEPCJA ODWRÓCONEGO WINOGRONA.
Koncepcja odwróconego winogrona polega na tym, że prawo jest systemem norm połączonych ze sobą. W ramach tych norm prawa są dwa rodzaje więzi:
1. pionowe, czyli normy wyższego rzędu są podstawą do tworzenia najniższego rzędu, np. Konstytucja ? z Konstytucji wynikają ustawy, a ustawy są uzupełniane rozporządzeniami,
2. więzi o charakterze horyzontalnym
Koncepcja winogrona zakłada, że istniej coś takiego jak norma podstawowa, czyli jedno sformułowanie, jakaś zasada nadrzędna z której wynikają wszystkie inne normy, które są tylko uzupełnieniem, pomocą normy nadrzędnej. Stanowi ona rdzeń każdego systemu prawnego.

KONSERWATYZM ? od łacińskiego conservare ? zachowywać, dochować zmian. Konserwatyzm sam w sobie nie jest ideologią. On nie proponuje jakichś rozwiązań. On wyhamowuje zmiany tego co jest. Konserwatyzm to niechęć do zmian. Konserwatyzm można rozumieć w 3 znaczeniach (na 3 płaszczyznach):
1. jako światopogląd, jako zbiór poglądów na różne idee ? światopogląd konserwatywny opiera się na pewnej niechęci do zmian, na idei status quo (Status quo (łac.) - termin prawniczy stosowany również szerzej, oznaczający obecny, niezmieniony stan rzeczy), wychodzi z założenia, że skoro doszło do jakiejś sytuacji, do jakiegoś splotu różnych elementów społecznych, politycznych, gospodarczych, to widocznie miało to jakiś cel i warto to zachować, nie warto zmieniać tego zbyt szybko. Niechęć do zmian wiąże się ściśle i logicznie także z: z pewną niechęcią do inności i różnorodności, z bardzo dużym szacunkiem dla tradycji, dla kluczowych instytucji i norm społecznych funkcjonujących tu i teraz.
Przekłada się to na spojrzenie na wiele warstw życia. Na kwestie rodziny, obyczajowości, religii, narodu, ustroju politycznego, gospodarki.jako myśl polityczna jako ideologia, która rzutuje na ustrój społeczno-gospodarczy

Konserwatyzm jako anty ideologia oznacza przywiązanie do tego co istnieje teraz tzn. inaczej mógł wyglądać konserwatyzm kilka lat temu, inaczej może wyglądać za kilka lat.

natomiast konserwatyści uważali, że państwo jest elementem społeczeństwa, a skoro społeczeństwo jest ważniejsze jako całość niż jednostka, to tak naprawdę wartością nadrzędną jest silne państwo oparte na tradycji, na rozwiązaniach sprawdzonych, na autorytetach.
Konserwatyzm widzi układy w stylu przywództwa w grupach na różnych szczeblach organizacji społeczeństwa (w rodzinie, partii). Ma być silne centrum, które kontroluje, rządzi.
Wzorem dla takiej organizacji jest tzw. najmniejsza komórka społeczna czyli rodzina.
Sama nazwa konserwatyzm pojawiła się w XVIII wieku (II połowa XVIII wieku). Z konserwatyzmem należy kojarzyć takie nazwisko jak E. Burke. On odkrył konserwatyzm w tym sensie, że nazwał go, opisał. Wcześniej był to konserwatyzm nieuświadomiony.
Bardzo często konserwatyzm można określić mianem poprawności politycznej. POPRAWNOŚĆ POLITYCZNA jest to oparcie się na takim założeniu, że w społeczeństwie nie powinno się oceniać ludzi na podstawie rzeczy, które nie do końca są ich wyborem, czyli np. na podstawie pochodzenia, koloru skóry, niepełnosprawności, choroby (tego, czego świadomie nie można sobie wybrać). Poprawność polityczna stała się celem polskich konserwatystów. Jest to cel łatwy, bowiem łatwiej jest w konserwatywnym społeczeństwie podtrzymywać pewne trendy niż merytorycznie polemizować z dążeniami socjalistycznymi.
Polski konserwatyzm i jego niechęć do poprawności politycznej może być porównany do krytyki konsumpcjonizmu.

PRZEDSTAWICIELEM konserwatyzmu był Edmund Burke, wszyscy pozostali byli to politycy, albo bardzo często szefowie rządu. Do bardziej współczesnych konserwatystów zaliczamy: Winstona Churchilla, Margaret Thatcher, Ronalda Reagana, Charlesa de Gaulle (to nie są ideolodzy, są to nazwiska kojarzące się z konserwatyzmem).
Konserwatyzm jest wspólnym nurtem dla innych idei prawicowych.
Konserwatyzmowi zarzuca się:
1. zamkniętość, czyli zbyt nieufny stosunek do różnych przemian, do postępu
2. stereotypowość, nietolerancję co w skrajnych przypadkach może przerodzić się w nacjonalizm, szowinizm
3. hamowanie postępu i zamykanie szans osobom, które nie przystają do stereotypów