Westerplatte.
Westerplatte to półwysep w Gdańsku, przy ujściu Martwej Wisły. W latach 1926-39 Wojskowa Składnica Tranzytowa, której obrona we wrześniu 1939 stała się jednym z najbardziej znanych symboli polskiego oporu. Walczyła samotnie, jedynie źródła niemieckie podają o ataku żywych torped na stanowiska ostrzeliwujące Westerplatte z Nowego Portu.
Historia
w maju 1734 wylądował tu 2,5 tysięczny korpus interwencyjny francuski hrabiego Ludwika de Pllo próbujący przełamać oblężenie Gdańska przez Rosjan w czasie Wojny o sukcesję polską.
14 marca 1924 - Rada Ligi Narodów przyznaje Polsce teren na półwyspie Westerplatte, u ujścia kanału portowego do morza, naprzeciw przedmieścia Nowy Port.
31 października 1925 - obszar na terenie Wolnego Miasta Gdańska na półwyspie Westerplatte zostaje oficjalnie przekazany w bezterminowe i bezpłatne użytkowanie Polsce.
7 grudnia 1925 - Liga Narodów przyznała Polsce prawo do utrzymania straży wojskowej na Westerplatte.
18 stycznia 1926 o godz. 14.00 przybył na trałowcu ORP Mewa pierwszy oddział i rozpoczął pełnienie służby wartowniczej
25 sierpnia 1939 - przybycie z "kurtuazyjną" wizytą niemieckiego pancernika szkolnego Schleswig-Holstein do Gdańska (w rzeczywistości dobrze uzbrojonego okrętu wojennego przygotowanego do ataku na Westerplatte).
1-7 września 1939 - obrona pod dowództwem mjr Henryka Sucharskiego, od 2 do 7 września dowodził zastępca kpt. Franciszek Dąbrowski, dzięki któremu Westerplatte weszło do "salonów męstwa"
10 października 1939 - przewiezienie przez hitlerowców na Westerplatte polskich więźniów w celu uporządkowania terenu po walkach
marzec 1940 formalne utworzenie na Westerplatte podobozu (Abteilung Aussenstelle) obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Jego komendantami byli: SS-Hauptsturmfhrer Franz Christoffel, SS-Untersturmfhrer Paul Ehle i SS-Untersturmfhrer Kurt Mathesius.
maj 1941 zakończenie prac rozbiórkowych na Westerplatte (rozebranie koszar) przez ostatnią grupę więźniów i rozwiązanie podobozu.
wiosna 1946 - rozpoczęcie rozminowywania terenu na Westerplatte
1946 - na miejscu Wartowni nr 5 ustawiono krzyż i tablicę z nazwiskami poległych tworząc symboliczny cmentarz poległych
2 lipca 1962 - usunięcie krzyża i postawienie na jego miejscu czołgu T-34 z 1945
9 października 1966 - odsłonięcie Pomnika Obrońców Wybrzeża
12 czerwca 1987 - spotkanie papieża Jana Pawła II na Westerplatte z 38 westerplatczykami i młodzieżą
Kampania wrześniowa
Westerplatte broniła przez 7 dni wzmocniona kompania (miała walczyć kilkanaście godzin). Atakowało około 3500 niemieckich żołnierzy wspartych ciężką artylerią (m.in. haubico-moździerze kalibru 220 mm), bombowcami nurkującymi Stukas oraz pancernikiem Schleswig-Holstein.
Komendanci
kmdr ppor. Ignacy Szaniawski: 18 stycznia 1926 ? 21 czerwca 1926
kmdr ppor. Borys Mohuczy: 21 czerwca 1926 ? 1 maja 1927
kmdr ppor. Józef Czechowicz: 10 czerwca 1927 ? 21 stycznia 1931
kpt. Jan Lityński: 21 stycznia 1931 ? 16 lipca 1934
mjr Stefan Fabiszewski: 16 lipca 1934 ? 3 grudnia 1938
mjr Henryk Sucharski: 3 grudnia 1938 ? 7 września 1939
1-7 września 1939
Załoga Westerplatte, która w założeniu miała walczyć kilkanaście godzin, broniła się przez 7 dni. Atakowało około 3500 niemieckich żołnierzy wspartych ciężką artylerią (m.in. haubico-moździerze kalibru 220 mm), bombowcami nurkującymi Stukas oraz pancernikiem Schleswig-Holstein. Z Zatoki Gdańskiej niemieckie okręty ostrzelały teren Westerplatte, jednak Niemcy zrezygnowali z tego ognia, ponieważ pociski przelatywały teren walk.
Upowszechniany jest pogląd, jakoby obrona Westerplatte miała dla Polaków wielką wartość symboliczną, bez istotnego znaczenia militarnego. W rzeczywistości, załoga polska w liczbie ok. 180 żołnierzy wiązała walką nieprzerwanie przez 7 dni poważne siły hitlerowskie (piechota morska, SS-Heimwehr Danzig, oddziały wojsk lądowych) zadając im duże straty (ok. kilkuset poległych, przy stratach własnych 15 zabitych). Walką związano też kilka baterii artylerii polowej i haubic, eskadry lotnictwa nurkującego (ok. 40 samolotów), a przede wszystkim ? ostrzeliwujący polską placówkę pancernik Schleswig-Holstein. Ten ostatni nie mógł być dzięki temu wykorzystany do likwidacji innych punktów obrony Wybrzeża we wrześniu 1939. [1]
Uzbrojenie obrońców
armata polowa wz. 1902 kalibru 75 mm z 330 nabojami ? zniszczona 1 września po wystrzeleniu 28 pocisków
dwa działka przeciwpancerne wz.36 kalibru 37 mm z 400 nabojami ? brały udział w udaremnieniu prób podpalenia Westerplatte za pomocą drezyny z benzyną
cztery moździerze typy Brandt kalibru 81 mm z 860 pociskami ? zniszczone w czasie nalotu 2 września po wystrzeleniu 104 pocisków
41 karabinów maszynowych z 130 000 (125 000) nabojami
16 ckm (ciężki karabin maszynowy)
17 rkm (ręczny karabin maszynowy)
6 lkm (lekki karabin maszynowy)
160 karabinów z 45 000 nabojami
40 pistoletów
ok. 1000 granatów po ok. 560 zaczepnych i obronnych
W chwili kapitulacji pozostało ok. 10 000 naboi do karabinów maszynowych i karabinów.
Załoga
5 oficerów
3 chorążych
1 zbrojmistrz
7 urzędników cywilnych
18 pracowników kontraktowych
14 podoficerów zawodowych
27 podoficerów służby zasadniczej
7 podoficerów nadterminowych
2 matów zawodowych
1 mat nadterminowy
17 starszych legionistów i strzelców
102 legionistów i strzelców
1 zawiadowca stacji handlowej PKP Westerplatte
Razem: 205 osób.
W czasie walk poległo 15 osób, a jedna została zamordowana po poddaniu za niezdradzenie szyfrów, dalszych 8 nie przeżyło wojny. Żyje 1 obrońca (stan z 5 września 2008).