Wojny ze Szwecją: 1. przyczyny: - spór między 2 liniami dynastii Wazów o prawa do tronu szwedzkiego - walka o panowanie nad Bałtykiem - akt włączenia szwedzkich Inflant do Rzeczpospolitej wydany przez Zygmunta III Wazę, bezpośrednia przyczyna 1 fazy wojen 2. najważniejsze bitwy: I etap: Kircholm (1605, Jan Karol Chodkiewicz) III etap: Trzciana (1626, Stanisław Koniecpolski) Oliwa (1627) V etap: Jasna góra (1655 Augustyn Kordecki) 3. skutki: - ostateczna utrata większości Inflant przez RP - ogromne zniszczenia - wzrost ksenofobii i nietolerancji religijnej Wojny z Rosją: 1. przyczyny: dymitriady: - wygaśnięcie dynastii Rurykowiczów - powstania chłopskie i osłabienie Rosji - chęć podporządkowania Rosji przez RP (organizacja serii dymitriad) wojna z lat 1654-56: - inkorporacja Ukrainy przez Rosję - chęć odebrania RP ziem utraconych na początku wieku 2. najważniejsze bitwy: - Kłuszyn (1610, Stanisław Żółkiewski), Szepielewicze (1654, Janusz Radziwiłł), Połonka (1660, Stefan Czarniecki) 3. skutki: - w początkowych fazach wojen zdobycie licznych ziem i osiągnięcie przez RP największego terytorium w historii - utrata zdobytych ziem na wschodzie Wojny z Turcją: 1.przyczyny: - wyprawy Kozaków (poddani króla polskiego) na ziemie Turcji i rabowanie ich, najazdy Tatarów (poddani sułtana) na ziemie RP - ingerencja RP w wewnętrzne sprawy Mołdawii - wyprawa wojsk pułkownika Aleksandra Lisowskiego na Siedmiogród 2. najważniejsze bitwy: - Cecora (1620, Stanisław Żółkiewski), Chocim (1621, Jan Karol Chodkiewicz), Kamieniec Podolski (1672), Chocim (1673, Jan Sobieski), odsiecz Wiednia (1683, Jan Sobieski) 3.skutki: - utrata prawobrzeżnej Ukrainy - przystąpienie przez RP do Ligii Świętej przeciw Turcji - pokój wieczysty pomiędzy RP a Turcją
