Protisty - ogólna acharakterystyka

Protisty – eukarionty pozostałe po wyodrębnieniu królestw roślin, grzybów i zwierząt. W większości jednokomórkowe, rzadziej wielokomórkowe, wyjątkowo tkankowe. Z uwagi na tryb życia dzieli się je zwyczajowo protisty na zwierzęce, roślinopodobne i grzybopodobne – są to grupy parafiletyczne .

Protisty zwierzęce: jednokomórkowe, cudzożywne – pasożytnicze lub drapieżne (odżywiają się drogą fagocytozy).
Typ: Parabasalia – wiciowce bez mitochondriów, jedna z wici może tworzyć błonkę falującą;
- Trichomonas vaginalis – Rzęsistek pochwowy – wywołuje stany zapalne dróg rodnych u kobiet i samic ssaków;
Typ: Kinetoplastida (Kinetoplastydy) – wiciowce z podobnym do mitochondrium kinetoplastem u nasady wici, może występować błonka falująca, wolno żyjące lub pasożyty, spokrewnione z Eunglenophyta;
- Trypanosoma gambienze – Świdrowiec gandyjski – wywołuje śpiączkę afrykańską, nośnikiem jest Glossina – Mucha Tse Tse;
- Trypanosoma brucei – Świdrowiec nagany – wywołuje śmiertelną chorobę bydła i koni, naganę, nośnikiem jest Glossina – Mucha Tse Tse;
Typ: Choanoflagellata (Wiciowce kołnierzykowe) – wiciowce z cytoplazmatycznym kołnierzykiem, tworzy wraz z wicią aparat filtrujący, wić z dodatkowym ciałkiem podstawowym ( podobnie jak u zwierząt).
Typ: Apicomplexa (Apikompleksy) – pasożyty, zwykle wewnątrzkomórkowe, opatrzone na szczycie tzw. Zespołem wierzchołkowym, ułatwiającym wnikanie do komórki żywiciela, charakteryzuje je skomplikowany cykl życiowy ze zmianą żywicieli;
- Plasmodium – Zarodziec malarii – nośnikiem jest Anopheles – Komar widliszek;
„Typ”: Sarcodina (Zarodziowe) – jednostka prawdopodobnie sztuczna, obejmująca protisty poruszające się za pomocą nibynóżek.
Amoebina (Ameby) – wolno żyjące lub pasożytnicze, nagie, nieregularnego kształtu, o szerokich, nielicznych nibynóżkach;
- Entamoeba histolytica – wywołuje czerwonkę amebową (pełzakową);
Foraminifera – słodkowodne, okryte wapiennym pancerzykiem, nibynóżki cienkie i długie, tworzące sieć wokół pancerzyka;
Radiolaria – słonowodne, planktoniczne, szkielet i pancerzyk z krzemionki, nibynóżki cienkie i długie;
Typ: Ciliata – wolno żyjące lub symbiotyczne, dobrze rozwinięta pellikula wraz z rzędami rzęsek, często zróżnicowane grzbieto – brzusznie, posiadają cytostom i cytopyge, obecne dwa rodzaje jąder mikronukleus i makronukleus, obecny proces płciowy (koniugacja), polegający na wymianie jednego kompletu genów (uzyskanego w wyniku mejozy mikronukleusa);

Protisty roślinopodobne: samożywne, jednokomórkowe lub wielokomórkowe, niekiedy tkankowe, chloroplast uzyskany w wyniku endosymbiozy wtórnej, stąd ma zawsze 3 – 4 błony śródplazmatyczne, komórki często okryte ścianą komórkową.
Typ: Euglenophyta (Eugleniny) – jednokomórkowe wiciowce, spokrewnione z Kinetoplastida, zwykle wolno żyjące, niekiedy cudzożywne, ściany komórkowej brak, nigdy nie rozmnażają się płciowo, chloroplasty pochodzenia zielenicowego z 3 błonami, chlorofile a i b;
- Euglena – Euglenia;
Typ: Pyrrophyta (Tobołki) – najczęściej jednokomórkowe wiciowce, samożywne lub cudzożywne, wolno żyjące lub pasożytnicze, może występować celulozowy wewnętrzny pancerzyk zbudowany z płytek, wici umieszczone w dwóch przecinających się pod kątem prostym bruzdach, chloroplasty pochodzenia krasnorostowego z 3 błonami, chlorofile a i c;
- Bruzdnice:
1. Peridinium – komórki okrągłe;
2. Ceratium – komórki o nieregularnym kształcie;
Typ: Chrysophyta (Chryzofity) – jednokomórkowe lub wielokomórkowe, niekiedy tkankowe, ściana komórkowa obecna, pływki o dwóch nierównych wiciach ( gładkiej – krótszej i szorstkiej – dłuższej, pokrytej sztywnymi, białkowymi „włoskami”), posiadają barwnik ksantofil, chloroplasty pochodzenia krasnorostowego z 4 błonami śródplazmatycznymi, chlorofile a i c;
Klasa: Chrysophyceae (Złotowiciowce) – jednokomórkowe, rzadziej kolonijne, zwykle wiciowce;


Protisty grzybopodobne: cudzożywne, podobne do grzybów z uwagi na ciało zróżnicowane na strzępki lub występowanie owocowań;
Typ: Oomycota (Lęgniowce) – wodne lub glebowe, ciało zbudowane z komórczakowych strzępek, saprofity lub pasożyty, pływki o dwóch nierównych wiciach (gładkiej i szorstkiej);
- Wodne roztoczkowce
- Phytoftora – Fitoftora