Reformy Solona

Przemiany ustrojowe w Grecji
Reformy Solona
Reformy społeczne
Najważniejszym punktem w reformach społecznych Salona było to, że chciał wyrównać poziom majątkowy ludności, w taki sposób by ani za dużo nie wziąć jednym, ani za mało nie dać drugim. Prawo Solona zakazywało również branie pożyczek pod zastaw osoby, a wszystkie długi zaciągnięte w ten sposób, pokrywało państwo, co w konsekwencji miało na celu sprowadzenie do kraju sprzedanych za granicę chłopów. Reformy Solona były dość niekorzystne dla arystokracji, gdyż uniemożliwiały gospodarcze i polityczne uzależnienie ludności. Reformy Solona miały na celu przygotowanie Aten na wprowadzenie demokracji.
Reformy polityczne
Reformy polityczne są dowodem osłabienia arystokracji rodowej. W tym czasie wytworzył się w Atenach system podziału społeczeństwa ze względu na dochody i stan majątkowy, co posłużyło Solonowi na gradację praw politycznych i obowiązków wobec państwa. W ten sposób stało się zgodnie z zasadą panującą w starożytności.
Najwyższe funkcje przypadały osobom najbogatszym, które mogły spokojnie poświęcić się sprawom państwowym. Postępowy charakter reform Solona polegał jednak na złamaniu, bezwzględnej zasady, która głosiła, iż tylko pochodzenie decydowało o prawach politycznych. Inną reformą wprowadzoną przez owego jegomościa było powołanie rady złożonej z 401 członków, zgromadzenia obywateli oraz sądów przysięgłych. Jednak sytuacja polityczna Aten nie stworzyła warunków do dalszego ich funkcjonowania.
Reformy gospodarcze
Obserwując rozwój Jonii, Solon przyjął za podstawę swych reform finansowych stopę menniczą stosowaną w Jonii, czyli tzw. lekki talent o wadze 26 kg. Z innych jego reform dosyć ważne jest prawo zakazujące wywóz zboża z Attyki, która już wtedy odczuwała jego niedobór, oraz inny punkt nakazujący ojcu wyuczenie syna rzemiosła, by ten w przyszłości mógł liczyć na utrzymanie.
Reformy ustrojowe
Wszystkie reformy wprowadzane przez Solona zostawały przyjmowane z jednej strony z uznaniem a z drugiej z krytyką. Pierwszym jego krokiem była zmiana kwalifikacji wymaganych od kandydatów na urzędy: dotychczas obowiązywało "urodzenie i bogactwo", odtąd jedynie bogactwo. Solon nałożył na trzy klasy specjalny podatek, w stosunku 6:3:1, wynoszący maksymalnie odpowiednio 1 talent, 1/2 talentu i 10 min, podatek ten szedł na wydatki państwowe związane z reformami. Klasa najbiedniejsza nie płaciła podatku, było to rozsądne, gdyż wynagrodzenie ubogiego stanowiło 1/60 dochodu człowieka z klasy bogatej.
Sposób przeprowadzania wyborów nie uległ zmianie. Uprawnienia archontów zostały zmodyfikowane w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości. Solon przyznał prawo apelacji od wyroku urzędników sądowi ludowemu. Rada Areopagu rekrutowała się w dalszym ciągu spośród eks-archontów i stanowiła główny organ w państwie.
Obok Areopagu Solon powołał Radę Czterystu, do której wyznaczył 100 członków z każdej fyli, prawdopodobnie dożywotnio. Na Radzie analizowano każdą sprawę, która miała zostać przedstawiona na zgromadzeniu. Solon uczynił zgromadzenie organem sprawiedliwości pod nazwą heliaia. Po raz pierwszy lud, lub pewien zespół wybranych przez losowanie spośród ludu, działał w charakterze przysięgłych czy sędziów. Ustrój Solona Arystoteles określił jako mieszany, uznając Radę Aeropagu za element oligarchiczny, wybór na urzędy za arystokratyczny, a heliaję za zdobycz demokratyczną.
Solon jako pierwszy zapewnił każdemu obywatelowi prawo osobistego ścigania sądowego w imieniu własnym lub osoby pokrzywdzonej. W ten sposób uwolnił wszystkich spod kontroli rodu lub stowarzyszenia orgeonów. Solon przerobił również gruntownie państwowy kodeks prawny. Obalił on wszystkie prawa Drakona, prócz tych, które dotyczyły zabójstw. Jego kodeks wyryto na kolumnach kamiennych ustawionych w Królewskim Portyku.
Reformy Klejstnesa
Zwycięstwo Spartan oddało władzę w ręce arystokracji i jej przywódcy Izagorasa, który chciał przywrócić system istniejący przed Solonem. Dzięki Klejstnesowi doszło do powstania ruchu, który obalił Izagorasa.
Klejstnes był z pochodzenia arystokratą, lecz zerwał z tą grupą, i zdecydowanie stanął po stronie ludu. Zdawał on sobie sprawę, że arystokracja ma przewagę nad ludem, która to wywodzi się ze starej organizacji rodowej, w której członkowie rodów odgrywali znaczącą rolę. Klejstnes wprowadził podział terytorialny, dzieląc Attykę na 10 jednostek, dla których określenia zastosował nazwę fyli. Cała Attyka została podzielona na trzy części, które z kolei rozpadły się na 10 trójek. Z tych 30 trójek wydzielono 3 i z nich utworzono fylę terytorialną. Przeprowadził też reformę systemy nazwisk. Odtąd nazwisko obywatela składało się z imienia i nazwy gminy. Celem tego było zatarcie różnic społecznych. W wyniku reform Klejstnesa arystokracja została poważnie osłabiona, co zmierzało ku przejęciu władzy przez lud.
Reformy Peryklesa
Obalenie władzy Areopagu było koniecznym warunkiem do dalszej demokratyzacji ustroju. Zwycięstwo Peryklesa oznaczało ostateczne ugruntowanie rządów ludu-demokracji. Głównymi organami władzy była rada, zgromadzenie ludowe oraz sądy przysięgłych.
Propaganda arystokratyczna określała demokrację ujemnym znaczeniem. Oficjalnie Perykles pełnił funkcję stratega, jednak z biegiem lat wysunął się na pierwsze miejsce w kolegium strategów. Dzięki obaleniu Areopagu organa demokratyczne mogły zająć należne miejsce w państwie, zapewniając mu charakter demokratyczny. Czynnikiem ułatwiającym realizację zasad ustroju było wprowadzenie zasad płatności urzędów. W tych warunkach większość biedoty nie mogła uczestniczyć w piastowaniu urzędów. Perykles wprowadził później wynagrodzenia za piastowanie urzędów, co było na owe czasy posunięciem rewolucyjnym. Pod naciskiem ludu wprowadził zasadę, że za Ateńczyka mógł się uważać tylko osobnik, którego obydwoje rodziców byli pochodzenia ateńskiego. Z tego też powodu Perykles musiał zabiegać by w drodze wyjątku jego dzieci mogły być pełnoprawnymi Ateńczykami.