Mutacje i czynniki mutagenne
Mutacja-są to zmiany dziedziczne powstające nagle, skokowo w skutek zmiany genu w nowy jego allel (mutacje genowe – punktowe) lub zmiany struktury lub liczby chromosomów (aberracje chromosomowe i liczbowe).
Mutacje genowe(punktowe)-Spowodowane sa zmiana jednego lub kilku nukleotydow w lancuchu DNA. Mutacje punktowe mozemy podzielic na: 1.tranzycje-polegajaca na zmianie zasady purunowej na inna purynowa lub pirymidynowej na inna pirymidynowa 2.transwersje-gdy zasada purynowa zmieniana jest na pirymidynowa i odwrotnie 3.delecje-polegajaca na utracie jednego lub kilku nukleotydow z lancucha 4.addycje-polegajaca na wstawieniu jednego lub kilku nukleotydow do lancucha DNA
Mutacje chromosomowe-ulega zmianie struktura pojedyńczego chromosomu. Zmiany strukturalne chromosomow mozemy sklasyfikowac jako: 1.delecje-utrata czesci chromosomu i zawartych w niej genow 2.duplikacje-podwojenie danego odcinka chromosomu 3.inwersje - fragment zostaje odlaczony od chromosomu, a nastepnie przylaczony w odwrotnej orientacji 4.translokacje-fragment chromosomu zostaje przemieszczony do innego chromosomu niehomologicznrgo.
Mutacje genomowe-zmieniają właściwą (euploidalną) liczbę chromosomów; są skutkiem zaburzeń w rozchodzeniu się chromosomów homologicznych w czasie mejozy lub zwielokrotnienia całego garnituru chromosomalnego
Poliploid-stan, w którym organizm posiada więcej niż dwa zespoły chromosomów w jądrze komórkowym
Mutacje spontaniczne-są wynikiem blędu w procesie replikacji, sa one jednak bardzo rzadkie (1 na miliard). Dokladnosc procesu replikacji DNA jest zawdzieczana zdolnosci korektorskiej jednej z podjednostek polimerazy DNA - enzymu odpowiedzialnego za replikacje. Usuniecie tej podjednostki powoduje 1000 krotne podwyzszenie poziomu mutacji spontanicznych.
Mutacje indukowane-mutacje powstające na skutek działania mutagenów występujących w naturze lub stosowanych przez człowieka; m. i. mogą służyć otrzymywaniu genotypów roślin czy zwierząt przydatnych w hodowli, a także w biotechnologii, uzyskiwaniu organizmów produkujących na przykład pożądane białka.
Mutageny-czynniki środowiske wywołujące mutacje