Stosowanie dopingu jest niebezpieczne
Stosowanie dopingu jest niebezpieczne
Doping, według Deklaracji Lozańskiej w Sprawie Dopingu w Sporcie z 4 II 1999 jest to stosowanie podstępu (w postaci substancji lub metody), potencjalnie niebezpiecznego dla zdrowia sportowców i umożliwiającego poprawę uzyskiwanych przez nich wyników lub obecność w organizmie sportowca substancji, lub stwierdzenie stosowania metody znajdującej się na liście Komisji Medycznej MKOl; definicja niedozwolonego dopingu pozwala utrzymać otwarty charakter listy środków niedozwolonych w sporcie; mogą się na niej znaleźć również substancje farmaceutyczne, specjalnie stworzone do celów dopingowych. Komisja Medyczna MKOl podając przykłady środków uznawanych za dopingujące, dodaje sformułowanie „i inne podobne substancje”.
Doping jest niewątpliwie ciemną stroną sportu, ale niestety wszechobecną. Coraz częściej słyszymy o skandalach związanych ze stosowaniem przez sportowców niedozwolonych środków dopingujących.
W chwili obecnej najbardziej poszukiwanym na rynku środków dopingujących jest IGF-1 (insulino-podobny modyfikator wzrostu) określany przez użytkowników jako „czyste złoto” wśród sterydów. Nie sposób go bowiem wykryć w ludzkim organizmie dlatego, że nie rozróżni się niczym od hormonu wzrostu, jaki produkują ludzkie gruczoły. W związku z tym jest on po prostu „bezpieczny”; może być zażywany nawet na tydzień przed startem w zawodach.
Co biorą w tej chwili „najlepsi” (czyli najgorsi, bo stosujący sterydy, a nie własny talent i pracę) wyczynowcy na świecie? W zasadzie można podzielić środki dopingujące na kilka grup. W zależności od potrzeb, sportowcy stosują je oddzielnie lub w różnych kombinacjach. IGF-2 – amerykańska, udoskonalona wersja IGF-1, HGH (Ludzki Hormon Wzrostu), odpowiednio spreparowana insulina – są to środki zwiększające masę mięśniową i jednocześnie redukujące tkankę tłuszczową. Te preparaty stosują ci, którym potrzebna jest eksplozja siły mięśniowej w stosunkowo krótkim czasie – sprinterzy, ciężarowcy, kolarze torowi.
Natomiast w dziedzinach wytrzymałościowych, np. maraton, boks, najchętniej jest stosowany EPO (Erythropoietina). W zależności od zaawansowania treningu wyczynowca, stosuje się różne kombinacje dopingowe. Zwykle na 8 – 12 tygodni przed startem w ważnych zawodach IGF-1 jest wstrzykiwany raz na dzień lub raz na dwa dni. Na ogół towarzyszy temu dawka insuliny. Natomiast EPO powszechnie zażywa się od jednego do czterech razy na tydzień, w zależności od potrzeb i daty zawodów. Na krótko przed startem większość sportowców 4 – 5 razy na tydzień zażywa tzw. testosteron krótkiego działania.
Teraz opiszę najpopularniejsze rodzaje środków dopingujących oraz efekty uboczne ich działania.
1. Stymulanty, czyli środki takie jak amfetamina, efedryna, fentermina, fenylopropanolamina, heptaminol, kofeina, kokaina, niketamid czy strychnina działają pobudzająco na ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy. Działanie tych środków jest krótkotrwałe. Niektóre z nich nawet w małych ilościach, ale warunkach maksymalnego wysiłku fizycznego, mogą doprowadzić do poważnych następstw zdrowotnych. Są to m.in.:
wzrost ciśnienia krwi i przyśpieszenie akcji serca
agresywność i brak kontroli zachowań
uzależnienie
zaburzenie termoregulacji i udar cieplny prowadzący do zapaści a nawet śmierci
bezsenność i utrata łaknienia
zaburzenia psychiczne
2. Środki narkotyczne zmniejszają odczuwanie bólu niezależnie od rodzaju jego pochodzenia i przyczyny – czyli np. ból mięśni czy stawów spowodowany zbyt obciążającym treningiem. Środki narkotyczne, poza zniesieniem bólu, mogą powodować:
uzależnienie
osłabienie czynności ośrodka oddechowego
zaburzenie koordynacji ruchów i koncentracji
obniżenie ciśnienia krwi
nudności i wymioty
Przykładami niektórych leków narkotycznych są dekstropropoksyfen, dihydrokodeina, metadon, morfina, pentazocyna, petydyna.
3. Anaboliki są najbardziej popularne wśród kulturystów i powodują szybki wzrost masy mięśniowej, oraz szereg efektów ubocznych:
zaburzenia psychiczne prowadzące do napadów agresji, zaburzeń osobowości, depresji itp.
choroby wątroby
przyśpieszenie zmian miażdżycowych w naczyniach serca i mózgu (zawały serca i zatory mózgowe)
zmiany skórne (trądzik)
częste zerwanie ścięgien
nowotwory wątroby i płuc
przerost gruczołu krokowego
zmiany zakrzepowe żył
Specyficzne zmiany u kobiet:
zanik gruczołów sutkowych
zaburzenie lub brak miesiączki
brak owulacji
bezpłodność
maskulinizacja – obniżenie brzmienia głosu, przerost łechtaczki, męskie owłosienie, męska budowa ciała
Specyficzne zmiany u mężczyzn
powiększenie gruczołów sutkowych
zaburzenia spermatogenezy - tworzenia plemników
zanik jąder
bezpłodność
impotencja
4. Popularny jest także doping krwią, kofeiną oraz alkoholem. Ten ostatni jest uznawany za doping jedynie w szachach oraz brydżu sportowym.
Warto też wspomnieć o pewnej specyfice prowadzenia badań dopingowych. Otóż od zawodnika pobiera się 2 próbki (moczu, krwi) i poddaje się jedną z nich badaniom. Gdy badanie to wykaże, że zawodnik nie stosował niedozwolonego dopingu to obie próbki są niszczone. Gdy natomiast pierwsze badanie wykaże inaczej, to bada się drugą próbkę i ona wyrokuje czy zawodnik stosował doping, bądź nie.
Oprócz złego wpływu na organizm pozostaje jeszcze problem wykluczeń wybitnych sportowców. Tour de France w 1988 roku i wielka afera z dopingiem – udowodniono zawodnikom stosowanie EPO, hormonów wzrostu masy mięśniowej, steroidów, itp. Część uczestników wycofała się przed badaniami, niektóre zawodowe grupy kolarskie wycofały swe drużyny na znak protestu. W całą sprawę wdała się policja francuska i aresztowano kilka osób z najbliższego otoczenia wyścigu. Ben Johnson, król sprintu, w tym samym roku stracił swój złoty medal olimpijski co spowodowało bodajże największy szok w światku sportowym. To samo spotkało Randy Barnesa, najlepszego kulomiota w Atlancie, któremu udowodniono stosowanie steroidów. Nikomu wcześniej nie znana pływaczka z Irlandii, Michelle Smith zdobyła w Atlancie trzy złote medale. Kiedy stała na podium, któryś ze sportowych komentatorów jawnie sugerował stosowanie przez nią środków dopingujących. Niedługo potem Michelle Smith próbowała zamienić probówki z moczem, wziętym do analizy. Przyłapana na gorącym uczynku została zdyskwalifikowana dożywotnio. Tylko za czasów NRD zdarzały się takie cuda, kiedy nikomu nieznani sportowcy nagle wygrywali z najlepszymi a potem jakoś słuch o nich ginął. Niedawno Linford Christie i Marlene Ottey – dwoje wybitnych sprinterów, absolutnie światowa czołówka, wpadli na stosowaniu dopingu; zostali czasowo zdyskwalifikowani i oczekują teraz na decyzję IAAF. Dla każdego fana piłki nożnej na zawsze w pamięci pozostanie afera związana z uzależnieniem Diego Maradony od narkotyków.
„Informacją z ostatniej chwili” może być fakt odkrycia przez amerykańskie laboratoria specyfiku THG, który zanika w organizmie już kilka dni po zastosowaniu i nadal działa! W aferę związaną z używaniem THG uwikłanych jest ponad 40 czołowych amerykańskich sportowców, m. in. słynna Marion Jones.
Lista tych sportowców to tylko kilka przykładów, czubek wielkiej góry lodowej, a i tak robi wrażenie. Dlaczego zdecydowali się zażywać nielegalne środki dopingujące? Odpowiedź jest nadzwyczaj prosta – żeby wygrywać. Kiedy kilka lat temu przeprowadzono ankietę w Stanach Zjednoczonych, pytając młodych ludzi, czy w celu osiągnięcia sukcesu w życiu sięgnęli by po nielegalne środki dopingujące znakomita większość odpowiedziała twierdząco. Jest to naprawdę bolesne, gdyż pomijając skutki zdrowotne, zwycięża nie sportowiec ale chemia, jaka w nim się znajduje – ginie prawdziwy duch sportu.
Oprócz chęci zwycięstwa można odnaleźć wiele innych przyczyn, dla jakich sportowcy (nie tylko wyczynowi) stosują doping. Można je najogólniej ująć w kilku punktach:
Nacisk mediów na wygraną
Powszechne postawy, że doping jest konieczny
Oczekiwania społeczności dotyczące rywalizacji międzynarodowej
Nagrody finansowe za wygraną
Możliwość bycia najlepszym na świecie
System opłacania zawodników oparty na wyniku sportowym
Podkreślanie przez trenerów wygranej jako jedynego celu walki sportowej
Cechy osobowe samych zawodników
Łatwość w "przebaczaniu" wpadek dopingowych przez organizacje krajowe i międzynarodowe
Niestety polskie prawo nie zabrania posiadania oraz stosowania środków dopingujących. Jedynymi instytucjami wyciągającymi konsekwencje ze stosowania dopingu jest warszawski Instytut Sportu, a na skalę międzynarodową – MKOl. W Polsce częstotliwość wykrywania substancji niedozwolonych wynosi 1,25%. Jest to niechlubna czołówka europejska, gdyż w wielu krajach ten odsetek jest mniejszy niż 1,10%.
BIBLIOGRAFIA:
www.medycynasportowa.pl
www.republika.pl
hyperral.info
www.starwon.com.au
„Mała encyklopedia sportu”, wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1986
Multimedialna encyklopedia sportu, wydawnictwo PWN, Warszawa 2000