Zakon Jezuitów

Męski zakon założony przez Hiszpana Ignacego Loyle w 1534 r i zatwierdzony przez Pawła III w 1540 r. Główny cel został określony jako wspieranie kościoła, a zwłaszcza Papieża w realizacji najtrudniejszych zadań m.in.: obrona katolicyzmu i papiestwa, zwalczanie reformacji i innych herezji, szerzenie wpływów kościoła na życie społeczne, praca misyjna w krajach niekatolickich.

Założyciel nadał im ściśle zhierarchizowaną strukturę w rezydującym w Rzymie, dożywotnio wybieranym głównym generałem na czele.

Do Rzeczpospolitej zostali sprowadzeni w 1564 r. Już na początku uzyskali pozycję najważniejszego zakonu. W końcu XVI wieku zakon doprowadził do zawarcia unii kościoła katolickiego z cerkwią prawosławną w Rzeczpospolitej.

W XVI- XVIII wieku Jezuici prowadzili większość szkół średnich. Rozwijały się w nich nauki ścisłe: matematyka, fizyka, astronomia, historia sztuki, język nowożytny. Wzrosła także nauka języka ojczystego. Wszystkie z nich cieszyły się dużą popularnością wśród szlachty. Pod wpływem oświecenia, a także w rywalizacji z reformującym się szkolnictwem pijarskim, następowały istotne zmiany w programie nauczania szkół jezuickich Niektóre kolegia osiągnęły wysoki poziom. Jezuici zamierzali także prowadzić Akademię Krakowską, o którą wciąż trwały spory.

Do towarzystwa Jezuickiego należeli m.in.: Piotr Skarga, Andrzej Bobola i św. Stanisław Kostka.