Znaczenie turystyki.
Rozwój turystyki na skalę światową rozpoczął się w wieku XX i dalej jest zauważalny. Wzrost turystyki obrazuje ciągłe zwiększanie się ruchu turystycznego i przyrost dochodów z tej dziedziny, np. w 1950r. liczba podróżujących osób wynosiła ok. 25 mln, a przychód wyniósł 2 mld USD, w 1980r. liczba turystów wzrosła do 284 mln, a przychód wzrósł do 103 mld USD. W roku 2000 było już 698 mln turystów, jednak w 2001r. liczba osób podróżujących spadła o ok. 10 mln. i wyniosła 689 mln. Można zatem zauważyć, że w ciągu 51 lat (1950-2001) międzynarodowy ruch turystyczny zwiększył się 27-krotnie. Wg WTO wielkość światowego ruchu turystycznego w 2005 roku wyniesie 1 mld osób, a w 2020r. wzrośnie do 1,6 mld turystów.
Zatrudnienie w latach 90-tych w obsłudze ruchu turystycznego wyniosło 115 mln osób, w 2003r. pracowało 70,4 mln osób. Rozwój turystyki zależy od czynników społecznych, ekonomicznych, politycznych, technicznych i ekologicznych, jednak ostatni z czynników ma dużo większe znaczenie od pozostałych. Turystyka znacznie wpływa na degradacje środowiska naturalnego, dlatego trzeba ograniczać niepożądaną działalność człowieka i zapewnić odnawialność zasobów przyrody. Aby przyroda nie ucierpiał na rozwoju turystyki musi istnieć między nimi odpowiednia równowaga.
Rola przedsiębiorstw ponadnarodowych.
Przedsiębiorstwa Ponadnarodowe (MNE) to takie, które produkują lub posiadają zaplecze do świadczenia usług w więcej niż w jednym kraju. Przedsiębiorstwo takie posiada swoją główną siedzibę, czyli tzw. headquarter w kraju swojego pochodzenia i rozszerza swoja działalność do co najmniej jeszcze jednego kraju, czyli tzw. host country.
Największe MNE w 1997r. :
- Exxon – Mobil – 182,4 mld USD
-General Motors – 178,2 mld USD
-Ford – 153 mld USD
-Mitsui – brak danych
-Damiler Chryster – brak danych
Rola:
- wywierają wpływy na rządy i instytucje międzynarodowe, np. na OECD
- zajmują się polityką, np. działalność Elf-Total w Czarnej Afryce czy amerykańskie kompanie naftowe na Zakaukaziu
- zwiększają terytorium działania; zdobywają kolejne rynki na swoją działalność
- kontrolują rynki i giełdy światowe
- dyktują politykę fiskalną i monetarną rządom
- maksymalizacja kosztów
- wzrost konkurencji
- przedłużają cykl żywotności produktu
- omijanie taryf celnych
- zachęcają do inwestowania
Przedsiębiorstwa ponadnarodowe wytwarzają 35% światowego produktu wewnętrznego brutto i są odpowiedzialne za 75% światowego handlu i prawie całe inwestycje bezpośrednie.Pojęcie globalizacji.
GLOBALIZACJA- złożony i szeroki proces, który ma wpływ na wszystkie sfery naszego życia ekonomicznego, społecznego, politycznego itp. w skali całego świata. Główną cechą globalizacji jest integrowanie działań, procesów i podmiotów w globalny system. Inaczej jest to proces umiędzynarodowienie działalności gospodarczej. Proces globalizacji umożliwia przepływ dóbr, usług, kapitału, siły roboczej i informacji, a w jego rozwoju pomagają korporacje międzynarodowe i organizacje.
Przychody z turystyki.
Przychody z turystyki w 2003r. wyniosły 523 mld USD w skali świata tj. ok. 460 €, a w skali Europy ok. 280 mld USD, czyli ok. 250 € . Wg WTO do 2020r. liczba podróżnych wyniesie 1561 milionów turystów, a wpływy sięgną nawet 2 bilionów USD. Nadal najczęściej odwiedzana będzie Europa, największy wzrost turystów odnotują państwa Europy Wschodniej, a więc Polska również.
* źródło: www.intur.pl
Zatrudnienie na świecie w sektorze turystyki.
Zatrudnienie w 2003r. wyniosło 70,4 mln osób, co stanowi ok. 2,8% ogółu miejsc pracy. Szacuje się wzrost zatrudnienia w przemyśle turystycznym, które w 2014r. wyniesie ok. 87,4 mln osób – 2,9% ogółu zatrudnienia.
W szeroko rozumianej gospodarce turystycznej zatrudnienie sięga 204,766 mln osób (w 2013r. zatrudnienie ma sięgać 8,6%).
Zatrudnienie w turystyce w 2004 r. w wybranych krajach przedstawiało się następująco (dane dotyczą krajów wysoko rozwiniętych):
- Stany Zjednoczone – 16 688,1 tys. osób
- Japonia – 6 526,1 tys. osób
- Niemcy – 4 057,4 tys. osób
Dynamika zmian zatrudnienia w tym sektorze w latach 2004-2014 w wybranych krajach wysoko rozwiniętych:
- Hiszpania – 2,2 %
- Francja – 1,9 %
- Stany Zjednoczone – 1,6 %
* źródło: Rynek turystyczny, Marzec 2005
6.0. Kraje o znaczącej roli przemysłu turystycznego w roku 2003.
Kraje niżej wymienione uplasowane są w czołówce krajów, do których najczęściej przyjeżdżają turyści i które z tego tytułu osiągają znaczące przychody.
Tabela nr 1.
Kraje Liczba turystów w 2003r.w mln Dochody z turystyki w 2003r. w mld
Francja 75 mln 36,6 mld
Hiszpania 52,2 mln 41,8 mld
Stany Zjednoczone 40,4 mln 65,1 mld
Włochy 39,6 mln 31,3 mld
Chiny 33 mln 17,4 mld
Wielka Brytania 24,8 mln 19,4 mld
Niemcy 18,4 mln 23 mld
* źródło: wykłady doc. dr Andrzeja Anszpergera; www.world-tourism.org/facts/barometr/WTOBarom04_2excerpt_en.pdf
.
7.0. Top 5 Tourism Destinations ( rok 2003)
- Francja 75 mln turystów
- Hiszpania 52,5 mln
- Stany Zjednoczone 40,4 mln
-Włochy 39,6 mln
-Chiny 33,0 mln
*źródło: wykłady doc. dr Andrzej Anszperger; www.world-tourism.org/facts/barometr/WTOBarom04_2excerpt_en.pdf
8.0. Tourism Earners and Spenders (rok 2003)
EARNERS SPENDERS
- Stany Zjednoczone 65,1 mld USD -Niemcy 65 mld USD
-Hiszpania 41,7 mld USD -Amerykanie 56 mld USD
-Francja 36,6 mld USD -Brytyjczycy 48 mld USD
-Włochy 31,2 mld USD -Japończycy 29 mld USD
-Niemcy 23 mld USD -Francuzi 23,6 mld USD
*źródło: wykłady doc. dr Andrzej Anszperger
9.0. Najwięksi z największych.
9.1. Sieci i łańcuchy hotelowe:
· Accor- 3234 hoteli, zatrudnienie 157 tys.(stan z 2003r.) osób w 140 krajach, zysk ze sprzedaży w 2004r. wyniósł 7,123 mln €
· Bass Hotels and Resorts- 2877 hoteli, zatrudnienie 46 tys. osób, przychód roczny 108 mln USD
· Cendant-6363 hoteli, zatrudnienie 80 tys. pracowników, roczny przychód 18 mln USD
*źródło: www.accor.com/gb/groupe/accor_monde/carte.asp
9.2. Touroperatorzy:
· TUI – zatrudnienie 75 tys. osób, dochód 22 mld € w 2001r., z branży turystycznej 12,7 mln €; TUI posiada 3,715 biur podróży, dysponuje 88 samolotami, 285 hotelami z ponad 150 tys. pokoi. Gości hotelowych było 22 mln.
· Thomas Cook – dochody 8,1 mln €, 26 tys. pracowników, posiada 33 touroperatorów, 3600 biur podróży, 79 samolotów czarterowych, 76 tys. miejsc noclegowych, w sezonie 2002/2003 obsłużyło 12 mln turystów
· Neckermann – biuro powstało w 1963r., posiada 1200 współpracowników na całym świecie
* źródło: www.tui.pl/strony/29408.php ; www.thomascook.com/inf
9.3. Atrakcje turystyczne świata:
· wodospad Niagara – 4 mln turystów, przychód 1,8 mln USD
· wieża Eiffla – 6 mln, dochody 90 mln €
· piramidy
*źródło:www.infoniagara.com
9.4. Przewoźnicy lotniczy:
· American Airlines – zatrudnienie 96,4 tys. osób, wartość firmy szacowana na kwotę 1,9 mln USD
· Air France – zatrudnienie 150 tys. osób, obroty sięgają 213 mln €
· United Airlines – zatrudnienie 63 tys. osób, rocznie 66 mln pasażerów
*źródło:www.aa.com/kontent/amrcorp/corporateInformation/facts/amr.jhtml;
www.airfrance.com/double6/home.nsf/(lookuppublishedweb)/Y-
1Publishedmarket Y1en
www.united.compagr/Opendocumentmiddlepage/0,9823,1276,00.html
9.5. Tani przewoźnicy:
· Easy Jet – 3345 zatrudnionych, przychód 1631 mln €
· Air Berlin – 2200 pracowników, przychód 894 mln €
· Ryanair – 1800 osób zatrudnionych, dochód 293 mln €
*źródło: www.easyjet.com/En/About/Information/infopack-employees.html
www.airberlin.com/site/index.php?LANG=eng
www.ryanair.com/site/ENaboutphp?page=About&sec=fleet
9.6. Alianse lotnicze świata:
· Star Allianse – założony 14 maja 1997 r.; tworzy 15 linii lotniczych: Air Canada, Air New Zeland, ANA, Asiana Airlines, Australian, bmi, LOT, Lufthansa, Scandinavian Airlines, Singapore Airlines, Span air, Tai Airway International, United, USAir ways, VARIG
· Oneworld – założony 21 września 1998r.; skład aliansu: British Airways, Finnair, Lan – Chile, Qunatas Airways, American Airways, Aerlingus, Iberia, Cathay Pacific Airways
· Sky Team powstal w 2000 roku; w skład aliansu wchodzą : Alitalia, Aeromexico, Korean Air, Delta Air Lines, CSA Czech Airlines, Air France, KLM Royal Dutch Airlines, Northwest Airlines, Continental Airlines
*źródło: www.centrumlotow.pl/?page=1040&rec_id=2
www.centrumloto.pl/?page=1040&rec_id=4
www.centrumlotow.pl/?page=10108rec_id=BA
9.7. Linie statków pasażerskich:
· Stena Line – zatrudnia 5700 pracowników, dochód 9 bln SEK
· Carnival Cruise – 70 tys. osób zatrudnionych, dochód 9,272 mln USD
· Carabien Cruise – dochód 280,7 mln USD
9.8. Systemy rezerwacyjne:
· Amadeus – zatrudnionych 5300 osób, dochód 2,056 mln €
· Wordspam – zatrudnionych 2500 osób
· Sabre - zatrudnienie 6 tys. osób, dochody 2,05 bln USD
* źródło: www.sabre-holdings.com/about US/corporate/higherEd.html
www.amadeu.com/en/5020.jsp, www.worldspam.com/home.asp?fPageID=S
9.9 Fast-food:
· Mc Donalds – przychody 11,140 mln USD
· KFC, Pizza Hut, Taco Bell – tworzą najpotężniejszy koncern restauracyjny na świecie, samo KFC zatrudnia 290,779 tys. osób
· Burger King – pracuje 340 tys. osób, przychody wynoszą 14,2 mln USD
*źródło: www.bk.com/CompanyInfo/bk_corporation/fact_sheets/corp_facts.aspx
9.10 Car rentals:
· Avis -
· Hertz – firma powstała w 1918r. w Stanach Zjednoczonych, co roku dokonuje ok. 30 mln rezerwacji samochodów, dysponuje 7000 punktów w ponad 150 krajach świata; w skład Hertza wchodza następujące spółki: Hertz Equipment Rental Corporation, Hertz Clair Management Corporation, Hertz Local Editio, Hertz Car Sales, Hertz Truck & Van Rental
· Europcar – posiada 2650 punktów sprzedaży w 118 krajach świata, dysponuje 220000 samochodami marki: VW, Audi, Seat, Skoda, Renault, Peugeot, Opel w ośmiu głównych kategoriach: economy, compact, minibus, cabrio, intermediate, standard, full-size, luxury; firma jest własnością koncernu samochodowego Volkswagen AG; w 2002r. firma zatrudniała 4,727 osób ( w 2001r. – 4,601); wartość sprzedaży w 2002 r. wyniosła 1,086,9 mln € (w roku poprzednim 1,058,1 mln €
* źródło: www.hertz.pl/hertz/hertz.html
www.europcar.com/worldwidelocations/index.jsp?Lang=PL
10. Trendy w światowym turyzmie- popyt, podaż i turystyka zrównoważona .
10.1. Popyt – wg W. Hunzikera i K. KKrapfa, „popyt turystyczny jest sumą dóbr
turystycznych, usług i towarów, które turyści są skłonni nabyć przy określonym
poziomie cen” – cytat z książki W.W. Gaworecki „Turystyka”
W 2003r. wg WTTC popyt turystyczny na świecie wyniósł ok. 4,82 bln USD (np. w 2002r.- 4,3 bln USD, a w 2001r. – 4,24 bln USD). Szacunek na 2004r. to 5,5 bln USD. Do 2014r. popyt turystyczny wzrośnie do ok. 9,6 bln USD.
10.2.Podaż –„ ilość turystycznych dóbr i usług, jaką jest się skłonnym oddać przy danym
stanie cen krajowych lub wartości pieniądza w stosunku do zagranicy”- W.W.
Gaworecki „Turystyka”.
Ogólnie można powiedzieć, że podaż turystyczna to ogół dóbr i świadczonych usług dostępnych na rynku turystycznym. W znaczeniu węższym to wolumen dóbr i usług, który jest zaoferowany do sprzedaży turystom, zaś w znaczeniu szerszym podaż to całokształt działań wszystkich podmiotów prowadzących działalność zmierzającą do zaspokojenia popytu turystów – wykłady doc. dr Janusza Sewerniaka.
10.3. Turystyka zrównoważona.
Turystyka zrównoważona rozumiana jest jako EKOTURYSTYKA- czyli filozofia wdrażania niezbędnych, pozytywnych cech rozwojowych, przeciwstawienie się dotychczasowym poważnym, niszczącym oddziaływaniom zjawiska turystyki na regiony i miejsca docelowe ruchu przyjeżdżających. Ekoturystyka to nie tylko dbałość o ochronę środowiska naturalnego, ale także konieczność pogodzenia interesów ekologicznych z postępem cywilizacyjnym, z potrzebą integracji społeczności gospodarzy środowisk przyjmujących i gości, ich kultury i zachowań. Zgodnie ze Światową Deklaracją Turystyki Zrównoważonej z kwietnia 1995roku. Ekoturystyka to przede wszystkim równoczesne pogodzenia interesów: EKOLOGII, EKONOMII i ETYKI.
* źródło: wykłady prof. dr arch. Romany Przybyszewskiej Gudelis
11. Integracja pionowa i pozioma.
INTEGRACJA
POZIOMA – występuje wtedy, gdy 2 firmy o tym samym profilu działalności; korzyści wynikają ze skali produkcji – produkujemy więcej, obniżamy koszty produkcji, np. alianse lotnicze, połączenie „Thomas Cook” z „Carltson”
PIONOWA – występuje wtedy, gdy firma przejmuje kontrolę nad swoim dostawcą, sprzedawcą, dystrybutorem, z kimś, kto sprzedaje jego produkty; korzyść – pełna kontrola nad procesem produkcji, ceną i wielkością sprzedaży, np. TUI, Orbis, połączenie linii lotniczych „Britannia” i sieci agencji turystycznych „Lunn Ploly” w „Going Places”.
* źródło: ćwiczenia z „Ekonomiki turystyki i rekreacji”
12. Zagrożenia turystyki światowej.
Główne zagrożenia dla rozwoju turystyki:
- terroryzm- szczególnie po wydarzeniach z 11 września w 2001r. po zamach na WTC w Nowym Jorku ; zamachy terrorystyczne na Bali
- katastrofy epidemiologiczne- ptasia grypa (SARS), która zahamowała ruch turystyczny w Azji Wschodniej i Południowej obejmując następujące kraje: Korea Płd., Chiny, Wietnam, Japonia, Tajlandia, Kambodża, Hongkong, Laos, Pakistan, Indonezja;
Malaria- głównie opanowała Afrykę, szczególnie środkową i południową jej część, a także Azję Południową: Indochiny, Indonezja, Filipiny, Nowa Gwinea
- katastrofy naturalne- tsunami, które 26 grudnia 2004 zabrało za sobą setki tysięcy ludzi, ruch turystyczny praktycznie nie istnieje.
- AIDS – Acquired Immune Deficiency Syndrome, czyli zespół nabytego niedoboru odporności (zespół objawów innych chorób, które atakują osoby zarażone wirusem HIV; w 2004r. było 39,4 mln ludzi na świecie żyjących z HIV lub AIDS, tego samego roku zmarło 3 mln osób. Całkowita liczba zgonów od 1985-2003 r. wynosi 20 mln chorych. Najwięcej osób z ta choroba żyje w Afryce Subsaharyjskiej – 25,4 mln osób i w Południowej i Południowo-wschodniej Azji – 7,1 mln osób. Najmniej ludzi zarażonych wirusem bądź będących już zakażonych jest w Oceanii – 0,035 mln, w Europie Zachodniej i Centralnej – 0,61 mln ludzi.
(www.aids.gov.pl/arch/5770)
ROZDZIAŁ II
13.0. Znaczenie przemysłu turystycznego w Polsce.
13.1. Liczba osób zatrudniona w tym sektorze usług:
W 2001 roku w turystyce pracowało 811 tys. osób. 20% osób pracowało na zasadzie samozatrudnienia, a 59% w firmach transportowych.
Ogółem w 2003r. pracowało 44,334 osoby w bazie noclegowej (wzrost o 69 nowych miejsc pracy w porównaniu do roku 2002).
W dziedzinach bezpośrednio lub pośrednio związanych z branża turystyczną zatrudnionych jest ponad 2 mln osób (10-12% rynku pracy w Polsce). W samej zaś turystyce zatrudnienie wynosi 200 tys. osób. Znaczna część pracuje w hotelarstwie i gastronomii.
13.2. Procent PKB w Polsce.
PKB w Polsce w 2004r. z dziedziny gospodarki, jaką jest turystyka, wyniosło 4,6-8%.
Przychody w Polsce z tytułu świadczenia usług turystycznych w 2002r., dotyczące przyjazdu turystów i odwiedzających, sięgnęły 4,5 mld USD, a 2,8 mld USD z tej sumy stanowią dochody od osób korzystających co najmniej z jednego noclegu.
Dochody jakie osiągnęły biura podróży z turystyki przyjazdowej wyniosły 484,4 mln USD. Z sumy tej 356,5 mln USD stanowi zysk z działalności ogólnej biura, zaś 71,3 mln USD to dochód z organizacji wycieczek dla klientów indywidualnych.
13.3. Liczba turystów zagranicznych i przychody z turystyki przyjazdowej za ostanie 3 lata.
W 2004r. do Polski przyjechało 61,9 mln osób, jest to więcej o 18,8% niż w roku poprzednim. Tendencja wzrostowa najbardziej widoczna jest na przełomie od maja do października – liczba ta waha się od 6,414 mln w lipcu do 6,052 mln osób w październiku.
Zwiększył się ruch turystyczny do Polski obywateli Kanady, Luksemburga, Australii, Słowacji, Korei Płd., Portugalii, Malty, Niemiec, Finlandii, Irlandii, Szwajcarii, Węgier i Turcji o ponad 20%, natomiast z Holandii, Japonii, Hiszpanii, Wlk. Brytanii, Belgii, Norwegii, Izraela, USA, Słowenii i Austrii wzrósł od 10-20%. Zwiększa się także ruch turystyczny z tzw. „starej” Unii Europejskiej.
Maleje ruch na przejściach granicznych z Białorusią i Ukrainą, który spadł o 5,7%, wzrósł natomiast z Federacją Rosyjską o 8,4%.Maleje także ruch w przyjazdach promowych Np. w Nowym Warpnie spadek o 55% (380 tys.), Świnoujściu spadek o 25% (183 tys. osób). Wyjątek stanowi port w Gdyni, gdzie zanotowano wzrost o 18% tj. 150 tys. osób.
Liczba cudzoziemców przekraczających granicę w portach lotniczych w 2004r. wzrosła o 30,2%, gdzie w 2003r. wzrosła tylko o 5%. Najwięcej turystów przyjmowały lotniska w Katowicach – Pyrzowicach z 38 tys. podróżnych do 96 tys. osób, i w Krakowie – Balicach wzrost o 65% tj. 179 tys. osób.
W 2004r. najwięcej przyjechało do Polski obywateli Niemiec 34 122 osoby, następnie z „nowej” Unii Europejskiej- 15 465 tys., dalej z Rosji, Ukrainy i Białorusi razem ok. 9,466 tys. osób.
Tabela nr 2. Przyjazdy cudzoziemców do Polski w latach 2001-2004.
13.3.1. Kierunki przyjazdów obcokrajowców do Polski.
Najczęściej odwiedzanymi miejscami w Polsce są: Wieliczka (opis w dalszej część pracy), Oświęcim(patrz strona 15), wybrzeże Bałtyku (głównie miejscowości Rewal, Kołobrzeg, Międzyzdroje, Rowy, itp.), mazurskie jeziora, Kraków, Warszawa. Coraz większym zainteresowaniem cieszy się także Lublin i Łódź („Wiadomości Turystyczne” 1-15 luty 2005r.)
Tabela nr 3.Przychody z turystyki przyjazdowej za ostatnie 3 lata w mln zł (lata 2002-2004)
rok turyści odwiedzający 1-dniowi
2002 2,8 1,7
2003 2,7 1,4
2004 2,9 2,9
13.4. Aktywność turystyczna Polaków.
13.4.1. Turystyka zagraniczna Polaków.
W 2004 r. odnotowano 37,2 mln wyjazdów Polaków zagranicę – spadek o 3,9% w porównaniu do roku poprzedniego. Tendencja wzrostowa widoczna jest w okresie letnim od 3,5 mln wyjazdów do 4,3 mln, to znacznie mniej niż w 2001r., kiedy to w lipcu odnotowano ok. 6,6 mln wyjazdów.
W ruchu lotniczym po tendencji spadkowej ruch Polaków w 2004r. wzrósł o 37,2%. Do portów, które zanotowały największy wzrost zaliczamy: Katowice – Pyrzowice, Kraków – Balice, Poznań – Ławica.
Najwięcej Polaków przekroczyło granicę południową tj. 17,947 tys. razy i zachodnią 12,917 tys. razy, granice morską 595 tys., a powietrzną 1,882 tys. osób. W 2004r. Polacy najczęściej wyjeżdżali do Niemiec, Czech, na Słowację, Włoszech, Austrii, Francji, na Ukrainę, do Belgii, Wielkiej Brytanii.
Wszystkich wyjazdów turystycznych, także dzieci do lat 14, w 2004r. było 6,3 mln, to znacznie mniej niż w latach poprzednich, gdzie w 2000r. było ich prawie 10 mln, w 2002- 8,4 mln, a w 2003r. 7,2 mln wyjazdów. Najrzadziej odwiedzane były: Francja, Holandia i Rosja.
Wg Europejskiego Urzędu Statystycznego Eurostat w Polsce nastąpił wzrost liczby turystów o osiągnął 14,2 mln osób. Polska wraz z Łotwą i Estonią stanęły na czele krajów w UE pod względem liczby turystów w roku poprzednim.
Tabela nr 4. Sposób organizacji zagranicznych podróży przez obywateli Polski.
Sposób 2001 w % 2002 w % 2003 w %
Przez biuro podróży 29% 30% 23%
Częściowo przez biuro podróży 6% 7% 10%
Samodzielnie 65% 63% 67%
* źródło: Rynek Turystyczny – czerwiec 2004
13.4.2. Turystyka krajowa Polaków.
Lata 2003 i 2004 należą do tych, w których nastąpił spadek uczestnictwa Polaków w krajowych wyjazdach turystycznych. Po Polsce podróżowało ok. 10% mniej osób niż w 2003r. Rok 2004 charakteryzował się głownie podróżami długookresowymi, które stanowiły ok. 29% wyjazdów, natomiast 27% stanowiły wycieczki krótkookresowe, w latach poprzednich oba rodzaje wyjazdów oscylowały wokół 35%.
W roku ubiegłym, tj. 2004, odnotowano spadek łącznej liczby podróży o 18,2%. Stwierdzić zatem można, że Polacy wyjeżdżają rzadziej, ale są to długookresowe podróże w granicach 5 dni i więcej (ok. 9 mln osób udało się na takie wycieczki w roku 2004), na krótkookresowe wyjazdy decyduje się ok. 8,6 mln Polaków.
Ogólny spadek udziału Polaków w krajowym ruchu turystycznym powodowany jest brakiem środków finansowych (52%), brakiem opieki nad bliskimi (8%), chorobą (5%), a także ze względu na wiek (5%).
Motywy wyjazdów Polaków w 2004 roku
długookresowe krótkookresowe
turystyka i wypoczynek 46% odwiedziny u krewnych 54%
odwiedziny u znajomych 36% wypoczynek 22%
inny 11% służbowy 14%
służbowy 7% inny 10%
Tabela nr 5. Motywy wyjazdów Polaków w roku 2004.
Polacy w wyjazdach turystycznych w latach 2002 – 2004 (od 15 roku życia).
Miesiąc Krajowe długookresowe Krajowe krótkookresowe Zagraniczne ogółem
2002 2003 2004 2002 2003 2004 2002 2003 2004
I 2,1 2,3 1,6 4,1 5,0 3,8 1,4 1,0 0,9
II 2,9 3,0 2,5 4,9 4,7 3,9 1,9 1,2 0,8
III 1,8 2,0 1,6 5,3 4,6 4,1 1,8 0,9 0,8
IV 1,7 2,2 2,6 4,2 6,1 5,4 0,6 0,9 1,1
V 3,4 2,5 2,1 6,7 6,8 6,2 1,7 1,8 1,2
VI 3,5 4,1 3,0 5,2 6,2 5,3 1,2 1,9 1,0
VII 11,8 11,4 8,8 10,3 6,6 5,4 3,3 2,4 2,4
VIII 14,3 12,1 10,3 12,2 6,9 5,7 3,5 3,3 2,2
IX 3,4 2,7 3,6 8,0 5,8 4,8 2,0 1,6 2,3
X 2,0 2,0 1,9 6,3 5,5 5,3 1,7 1,4 1,4
XI 1,9 1,6 1,9 6,9 6,6 5,0 0,9 1,0 0,8
XII 3,5 2,5 2,4 5,4 6,8 4,9 1,2 1,3 0,9
Tabela nr 6. Polacy w wyjazdach turystycznych w latach 2002-2004.
* źródło: strony internetowe Polskiego Instytutu Turystyki
http/:www.intur.com.pl/podroze2004.htm
www.intur.com.pl/wyjazdy.htm
Polacy głównie wyjeżdżają w miesiącach letnich tj. w lipcu i sierpniu, i są to zarówno wyjazdy krajowe jak i zagraniczne. Jednak coraz mniej osób decyduje się na wyjazd. W 2002r. ilość podróżujących na przełomie lipca i sierpnia wyniosła w sumie 26,1% wyjeżdżających, rok później 23,5%, a w 2004r. 19,1% - dotyczy wyjazdów długookresowych. Podobnie sytuacja wygląda w turystyce krajowej krótkoterminowej i zagranicznej. W 2003r. w wyjazdach krajowych krótkopobytowych uczestniczyło razem 71,6% Polaków, z tym że miesiącami przodującymi w wyjazdach są nie tylko lipiec i sierpień, ale także maj, listopad i grudzień.
13.5. Prognoza na najbliższe 3-5 lat
13.5.1. Trendy i prognozy ruchu turystycznego w latach 2004-2007.
Wg Instytutu Turystycznego w latach 2004-2007 dynamika przyjazdów do Polski sięgnie 5%. Liczba turystów będzie stale rosła: w 2004r. było ich 14,3 mln osób, a przez najbliższe 3-4 lata ma nasz kraj odwiedzić 16,5 mln osób. Wśród narodowości przodować będę Niemcy, a także obywatele „dawnej” Unii Europejskiej (razem wzrost o 8,4% rocznie) oraz ludność z Ameryki Północnej.
Tabela nr 7. Prognozy przyjazdów turystów w latach 2004-2007.
13.5.2. Główne motywy przyjazdów do Polski w 2007 roku:
· interesy służbowe – ponad 5 mln osób
· typowa turystyka – ok. 4,5 mln osób
· odwiedziny u krewnych i znajomych – 3,3 mln osób
· tranzyt – 1,5 mln osób
· zakupy – mniej niż 1 mln osób
13.5.3. Prognozy wpływów z turystyki w roku 2007.
Szacunki I T mówią, iż najwięcej pieniędzy wśród odwiedzających zostawiać będą turyści, którzy w 2004r. wydali w Polsce 2,9 mld USD, a prognozy na przeszłe lata mówią o wzroście dochodów z tego tytułu; i tak w 2005 r. - 3,2 mld USD, w 2006r. – 3,5 mld USD, w 2007r. – turyści zostawią w naszym kraju kwotę 3,8 mld USD.
Inaczej przedstawia się przychód z turystyki dla osób odwiedzających jednodniowych, którzy w 2004r. zostawili u nas 2,9 mld USD. W kolejnych latach dochody w przedziale jednodniowych wycieczek zaczną spadać i już w tym roku osiągną poziom 2,6 mld USD, a w 2007 roku – 2,3 mld USD. Z powyższych danych wynika, że wzrośnie liczba osób odwiedzających nasz kraj na dłuższy czas (wzrost turystów kilkudniowych).
*źródło: www.intur.com.pl/prognozy.htm
14.0. Główni gracze w Polsce w dziedzinach:
14.1. Sieci i łańcuchy hotelowe
- Grupa hotelowa Accor- zatrudnia 157 tys. osób w Polsce, w skład tej grupy
Orbis + Accor wchodzą takie hotele jak: Sofitel (1), Novotel (13),
Merciure (8), Holiday Inn (1), Orbis Hotels (35), Ibis (8)
(w nawiasach podano liczbę hoteli danej nazwy); w 2003r.
przychody operacyjne hoteli stanowiły 99% przychodów
spółki i wyniosły 569,6 mln zł, czyli o 5,4% mniej niż w
roku poprzednim. Koszty operacyjne sięgnęły kwoty 221,1
mln zł. Przychody z usług noclegowych w 2003r. wyniosły
328,9 mln zł, z gastronomii 196,4 mln zł, a marża
operacyjna brutto – 31,7%. Zatrudnienie z czerwca 2003r.:
600 pracowników w dziale hotelarskim, 10 w dziale
serwisowym, 130 w dziale podróży.
- Gromada – ilość obsłużonych gości hotelowych w 2003r. wyniosła ok.
250 tys. osób, zaś roczne przychody ze sprzedaży usług
przekroczyły 100 mln zł ; na liście „Rzeczypospolitej dn. 9
października 2003r. OST „Gromada” znalazła się na 1500
miejscu największych polskich przedsiębiorstw jako jedna z
dwóch działających w branży turystycznej
* źródło: www.accorhotels.com; Raport roczny „Orbis 2003r.” w PDF www.orbis.pl;
www.gromada.pl
14.2. Touroperatorzy:
· Triada – 15,46% udziału w rynku turystycznym
· Orbis – 14,43% udziału w rynku usług turystycznych
· TUI – Marek Gregorowicz odmówił mi podania jakichkolwiek informacji dotyczących zarówno zatrudnienia jak i dochodu firmy za ubiegły rok. W Polsce od 1997r., posiada 20 biur TUI Centrum Podróży i ponad 280 biur agencyjnych
* źródło: www.tui.pl/srtony/29407.php
14.3. Sieci Fast-Food
· Mc Donalds – na polskim rynku od 1992r., obecnie ma 207 restauracji, zatrudnia ponad 10 tys. pracowników, każda nowo otwarta restauracja to od 60-80 nowych miejsc pracy
· KFC – pierwsza restauracja powstała w 1993 r. w Warszawie; obecnie KFC posiada 55 samodzielnych restauracji i 12 lokali „2 w 1” ; właścicielem sieci jest American Restaurant, do którego należą także Pizza Hut, Taco Bell, 4 miliony klientów dziennie
· Pizza Hut – zatrudnia 4,5 tys. osób, pierwsza restauracja powstała w 1992 r. w hotelu Marriot w Warszawie, obecnie w Polsce dysponuje 53 restauracjami
* źródło:www.mcdonalds.com.pl – o firmie; www.kfc.pl/2810.xml, www.pizzahut.pl/o_PH_frame.htm
14.4. Atrakcje turystyczne w Polsce.
Polska jest krajem posiadającym dużo atrakcji przyciągających turystów. Wśród walorów jakie nasz kraj proponuje, znaleźć możemy zarówno walory krajoznawcze, czyli antropogeniczne i przyrodnicze oraz walory wypoczynkowe. Wśród walorów antropogenicznych największa popularnością cieszy się kopalnia soli w Wieliczce i obóz koncentracyjny w Oświęcimiu (oba obiekty mieszczą się na liście światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO), zaś największa atrakcją środowiska naturalnego jest kanał Elbląsko – Ostródzki. Jednak nie tylko te obiekty są wizytówką Polski. Turyści przyjeżdżają także nad polskie morze, w góry, korzystają z gamy usług zdrowotnych, odwiedzają muzea, parki narodowe i krajobrazowe, uczestniczą w życiu kulturowym Polaków, korzystając przy tym z bazy noclegowej, gastronomicznej i towarzyszącej.
14.4.1. WIELICZKA
W 2004r. kopalnię soli odwiedziła rekordowa liczba turystów, było ich aż 919 018 osób, to o 87 760 osób więcej niż w roku poprzednim. Wśród odwiedzających Polaków było 394 063, z czego 59% stanowi młodzież szkolna. Prym wśród obcokrajowców wiedli Niemcy ( ponad 45 tys.) i Amerykanie (ponad 43 tys.), a także Włosi, Francuzi, Koreańczycy, Brytyjczycy i Węgrzy. Turystów w przedziale od 17 do 19 tys. najwięcej było z Norwegii, Rosji i Hiszpanii.
Japończycy, Australijczycy i Kanadyjczycy przodują w tendencji wzrostowej, gdyż obywatele tych państw w porównaniu z rokiem poprzednim najczęściej odwiedzali Wieliczkę – średnio wzrost wyniósł ok. 30% turystów więcej. Wśród wycieczkowiczów można było także spotkać turystów z Tasmanii, Pakistanu, Azerbejdżanu, Panamy, Nowej Funlandii, i Tunezji. W 2004r. po kopalni oprowadzało aż 280 przewodników prowadząc wykłady w ponad 100 językach. (wszelkie dane pochodzą z 11 stycznia 2005r.)
14.4.2. OŚWIĘCIM
Muzeum i Miejsce Pamięci dotychczas odwiedziło ponad 25 mln osób z całego świata. Każdego roku tereny dawnego obozu odwiedza pół miliona osób, z czego większość stanowią Polacy - 194 170 osób, głównie młodzież polska. Wśród obcokrajowców najczęściej obóz zwiedzają Amerykanie ( 62997 osób), Niemcy (37273 osób), Brytyjczycy (26339osób), Francuzi (28376 osób), Włosi (32245 osób) i obywatele Izraela (26034 osób) - łączna ilość wynosi ok. 250 tys. turystów zagranicznych rocznie.
14.4.3. KANAŁ OSTRÓDZKO – ELBLĄSKI
W 2004 roku statki Żeglugi Ostródzko – Elbląskiej w sezonie maj-wrzesień przewiozły łącznie ok. 40 tys. pasażerów, głównie Polaków i Niemców. Jednakże nie są to wszyscy turyści, gdyż po kanale usługi transportu wodnego świadczą także inni przewoźnicy. W 2005r. Żegluga Ostródzko – Elbląska przewiduje podobna ilość turystów, trzeba dodać, że możliwości żeglugowe są 3-krotnie większe, mimo to przedsiębiorstwo przynosi zysk. (dane przesłane na adres email od Żeglugi O-E)
* źródło: www.koplania.pl/aktualnosci.html ; www.it.elblag.com;
www.auschwitz.org.pl/htlm/pl/zwiedzanie/frekwencja.php
14.5. Polskie linie lotnicze LOT
Polskie linie lotnicze LOT powstały 29 grudnia 1928r., a swoja działalność rozpoczęły 1 stycznia 1929r.
Wielkość floty powietrznej: stan na luty 2005
Boeing 767-300 sztuk 3
Boeing 767-200 sztuk 2
Boeing 737-400 sztuk 6
Boeing 737-500 sztuk 7
Embraer ERJ – 145 sztuk 14
Embraer ERJ – 170 sztuk 6
Aerospatiale/Alenia ATR-72 sztuk 8 (własność EuroLOT)
Aerospatiale/Alenia ATR-42 sztuk 5 (własność EuroLOT)
Liczba personelu:
- ogólna liczba zatrudnionych: 4 199 osób, w tym:
- 465 – personel latający
- 763- personel pokładowy
- 2971- pozostali pracownicy
Wartość sprzedaży ; w 2004 r. PLL LOT uzyskały 2914,2 mln zł przychodu.
Ilość przewiezionych pasażerów; w 2004r. liczba pasażerów wynosiła 4 022 542tys., w tym:
- loty rozkładowe 3 601 995 osób
- loty zagraniczne 2 733 788 osób
- loty krajowe 868 207 osób
- loty czarterowe 420547
LOT od 26 października 2003r. należy do STAR Alliance, który tworzy 15 linii lotniczych: Air Canada, Air New Zealand, ANA, Asiana Airlines, Austrian, bmi, LOT, Lufthansa, Scandinavian Airlines, Singapore Airlines, Span air, Tai Airway International, United, USAir ways, VARIG
Na terenie lotniska znajdują się wypożyczalnie samochodów, jest ich 11:
- AVIS
- AIR - TOUR POLAND GROUP
- ALTUR S.A. – rent a car
- ANN Rent a car
- BUDGET CAR RENT
- CAREX LIMOUSINE & VAN SERUISES
- EURO TRANSPOL Rent a car
- HERTZ
- LUMI – Car rent a car
- NATIONAL Car rental S.M.
- THRIFTY
* źródło: ćwiczenia z „Ekonomiki turystyki i rekreacji”.
14.6. Tanie linie lotnicze:
· Wizz Air- w Polsce od 19 maja 2004r., 360 tys. pasażerów w Polsce, liczba wszystkich w 2004r. wyniosła 550 tys., zatrudnienie sięga 250 osób
· Centralwings - tania linia lotnicza PLL LOT-u działająca od 2004r)
· Ryanair - w Polsce od marca 2004r., liczba pasażerów 26,6 mln osób
· Sky Europe Airlines - działa w Polsce od 2004r., liczba wszystkich pasażerów wynosi 956 tys., a w Polsce 110 tys. pasażerów z Warszawy i 40 tys. z Krakowa
· Air Berlin
· Easy Jet - przewozy od 13 października 2004r., liczba pasażerów z Polski w roku ubiegłym to 80 tys. osób, a planowana liczba pasażerów w Europie w 2005 r. szacowana jest na 25 mln osób
· Maersk Air - działa w Polsce od 31 października 2004r., ogólna liczba pasażerów 2 mln osób
*źródło: Rzeczpospolita – Moje Podróże z dn. 28 stycznia 2005 roku
14.7. Car rentals:
· Avis – partnerzy PLL LOT, British Airways, Lufthansa, Centralwings, Sheraton, Radisson; flota to samochody marki: Opel, Toyota, Ford, VW, Volvo (razem 600 samochodów); na Polskim rynku działa od ponad 14 lat
· Hertz – wynajem samochodów na terenie 12 polskich miast, m.in. w Gdańsku, Warszawie, Szczecinie, Bydgoszczy, Poznaniu, Łodzi, Wrocławiu, Krakowie; w ofercie firma dysponuje takimi markami jak: Jaguar, Land Rover, Lincoln, Volvo, Ford
· Budget – w Polsce od 1989r., działa w takich miastach jak: Gdańsk, Katowice, Kraków, Poznań, Warszawa i Wrocław; flota sieci Budżet w Polsce: Opel, Ford, VW, Renault; partnerzy w Europie to Air France i EL AI, ponadto American Airlines, Aero Mexico, Air Canada, Air New Zeland, Tai Airways, Qantos. Międzynarodowe sieci Budżet posiadają 2700 lokali w 115 krajach.
* źródło: www.hertz.pl; www.budget.pl; www.avis.pl
15.0. Ocena turystyki w Polsce po wejściu do Unii Europejskiej.
Wejście Polski do byłej „piętnastki”, obecnie do UE należy 25 państw, wiążę się zarówno z szansami do rozwoju polskiej turystyki i promowaniu naszego kraju na świecie (widoczny jest wzrost liczby turystów po akcesji), jak i zagrożeniami.
SZANSE ZAGROŻENIA
otwarcie rynków pracy * odpływ profesjonalnej kadry
poprawa walorów turystycznych, wdrażanie dyrektyw dotyczących ochrony środowiska swobodny przepływ ludzi i towarów sprzyja powstawaniu półlegalnych lub nielegalnych firm
wprowadzenie „zielonych deklaracji”** brak Europejskiej Karty Zdrowia może narazić nas na dodatkowe koszty leczenia
poprawa stanu dróg, budowa nowych autostrad, rozwój infrastruktury transportowej i społecznej konkurencja , Wzrost cen usług turystycznych
program LEADER- większy krąg odbiorców produktu turystycznego brak uznawania międzynarodowych certyfikatów zawodowych
rozwój bazy noclegowej i gastronomicznej wzrost podatku w gastronomii, który do 2007 r. pozostanie zarazie bez zmian
rozwój ruchu turystycznego
zwiększony popyt na usługi
promowanie Polski i jej regionów zagranicą
Tabela nr 8. Zagrożenia i szanse po wejściu Polski do Unii europejskiej.
* Po przystąpieniu Polski do UE do pracy za granicą wyjechało 500 tys. ludzi, najwięcej do Niemiec350 tys. rodaków, dalej do Wielkiej Brytanii 73,5 tys. osób, Włoch ok. 40 tys. i Holandii 20 tys. (źródło: Gazeta Wyborcza – dodatek Europraca z dn. 11 maja 2005r.
**Dla turystów poruszających się samochodem Straż Graniczna wprowadziła tzw. „zieloną deklarację”, która przyspiesza kontrolę graniczną i stanowi dokument stwierdzający, iż jesteśmy obywatelami Unii Europejskiej.