Naturalne i przemysłowe zanieczyszczenia powietrza

Co to jest powietrze i dlaczego jest tak ważne w naszym życiu?
POWIETRZE jest mieszaniną gazów, z których składa się atmosfera ziemska. Głównymi jego składnikami są; azot stanowiący ok. 78% i tlen ok. 21%.Pozostałą część stanowią inne gazy; argon, dwutlenek węgla oraz w niewielkich ilościach; neon, hel, krypton, ksenon i wodór. Ponadto powietrze zawiera różną, zależną od warunków otoczenia ilość pary wodnej.
Procentowa zawartość głównych składników powietrza nie ulega zmianie od poziomu morza do wysokości 80 km nad powierzchnią Ziemi; wyjątek stanowią: para wodna i aerozole atmosferyczne, występujące głównie w warstwach powietrza znajdujących się bliżej powierzchni Ziemi. Połowa zawartej w atmosferze pary wodnej występuje poniżej wys. 1,5 km oraz ozon, który koncentruje się na wys. 20–30 km. Powyżej wys. 80 km powietrze staje się bardziej rozrzedzone, a jego skład ulega zmianie w wyniku procesów zachodzących pod wpływem krótkofalowego promieniowania słonecznego i promieniowania kosmicznego (dysocjacji cząsteczek, jonizacji cząsteczek i atomów oraz reakcji fotochemicznych).
Powietrze wywiera ciśnienie na powierzchnię Ziemi i przedmioty w nim się znajdujące (ciśnienie atmosferyczne). Stanowi ośrodek, w którym przebiegają najważniejsze procesy życiowe organizmów: procesy utleniania i spalania.
Jest surowcem dla przemysłu azotowego, a także stosowane jako środek przenoszący ciepło lub masę w procesach ogrzewania, chłodzenia, suszenia, nawilżania; sprężone powietrze jest używane do poruszania maszyn pneumatycznych.
Powietrze skroplone jest błękitną, ruchliwą cieczą (po raz pierwszy powietrze skroplili 1883 Z. Wróblewski i K. Olszewski). W tej postaci jest stosowane głównie do otrzymywania tlenu, azotu i gazów szlachetnych oraz do wytwarzania niskich temperatur.
Przestrzenny skład powietrza jest bardzo zróżnicowany, gdyż stale emitowane są do niego zanieczyszczenia z różnych emitorów.
Emitorami są wszystkie źródła, które emitują, wyrzucają w powietrze substancje zanieczyszczające powodując zanieczyszczenie powietrza.


Powietrza, które nas otacza, nie możemy zobaczyć ani dotknąć, czujemy natomiast jego ruch, gdy wieje wiatr. Bez powietrza, a ściślej mówiąc bez otaczającej Ziemię atmosfery, nasza planeta byłaby bezwodną pustynią pozbawioną życia. Powietrze jest mieszaniną gazów, głownie azotu i tlenu. W procesie oddychania pobieramy niezbędny do życia tlen.


Co nazywamy zanieczyszczeniami powietrza?
Są to wprowadzone do powietrza organizmy żywe lub substancje chemiczne, które albo nie są jego naturalnymi składnikami, albo - będąc nimi - występują w stężeniach przekraczających właściwy dla nich zakres.
Zanieczyszczenia powietrza są wchłaniane przez ludzi głównie w trakcie oddychania. Przyczyniają się zatem do powstawania schorzeń układu oddechowego (astma, rozedma płuc, zapalenie oskrzeli), a także zaburzeń reprodukcji i alergii.
W środowisku kulturowym człowieka zanieczyszczenia powietrza powodują korozję metali i materiałów budowlanych. Wtórnie skażają wody i gleby. Działają niekorzystnie również na świat roślinny, zaburzając procesy fotosyntezy, transpiracji i oddychania. W skali globalnej mają wpływ na zmiany klimatyczne.


Zanieczyszczenie środowiska nie jest zjawiskiem nowym. Już 600 lat temu powietrze nad Londynem było gęste od dymów emitowanych przez paleniska. Prze lata wydawano rozmaite zarządzenia przeciwdziałające niektórym rodzajom zanieczyszczeń. W wielu państwach istnieją placówki rządowe, zajmujące się ograniczaniem zanieczyszczenia środowiska.


Do zanieczyszczeń należą:
• gazy i pary związków chemicznych, np. tlenki węgla (CO i CO2), siarki (SO2 i SO3) i azotu , amoniak (NH3), fluor, węglowodory (łańcuchowe i aromatyczne), a także ich chlorowe pochodne, fenole;
• cząstki stałe nieorganiczne i organiczne (pyły), np. popiół lotny, sadza, pyły z produkcji cementu, pyły metalurgiczne, związki ołowiu, miedzi, chromu, kadmu i innych metali ciężkich;
• mikroorganizmy - wirusy, bakterie i grzyby, których rodzaj lub ilość odbiega od składu naturalnej mikroflory powietrza;
• kropelki cieczy, np. kwasów, zasad, rozpuszczalników.

Wartość emisji zanieczyszczeń to ilość zanieczyszczeń wydalana do atmosfery w jednostce czasu, wyrażana w g/s, kg/h lub t/rok.


Rozróżniamy następujące źródła zanieczyszczeń powietrza:
• źródła naturalne do których należą:
- wulkany (ok. 450 czynnych), z których wydobywają się m.in. popioły wulkaniczne i gazy (CO2 , SO2, H2S - siarkowodór i in.);
- pożary lasów, sawann i stepów (emisja CO2, CO i pyłu);
- bagna wydzielające m.in. CH4 (metan), CO2, H2S, NH3;
- gleby i skały ulegające erozji, burze piaskowe (globalnie do 700 mln t pyłów/rok )
- tereny zielone, z których pochodzą pyłki roślinne.
• źródła antropogeniczne (powstające w wyniku działalności człowieka) można podzielić na 4 grupy:
- energetyczne - spalanie paliw;
- przemysłowe - procesy technologiczne w zakładach chemicznych, rafineriach, hutach, kopalniach i cementowniach;
- komunikacyjne - głównie transport samochodowy, ale także kołowy, wodny i lotniczy;
- komunalne - gospodarstwa domowe oraz gromadzenie i utylizacja odpadów i ścieków (np. wysypiska, oczyszczalnie ścieków).


Zanieczyszczenia można podzielić na dwie zasadnicze grupy:
• Gazy pochodzą przede wszystkim ze spalania paliw kopalnych. Zanieczyszczenia gazowe, które wpływają na atmosferę w skali globalnej to dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4) i tlenki azotu (np. N2O). Nazywamy je gazami cieplarnianymi ponieważ są odpowiedzialne za globalne ocieplenie, powodowane zarówno przez działalność człowieka jak też procesy naturalne.
• Aerozole, czyli cząstki stałe, unoszące się w powietrzu. Stanowią one bardzo duże zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Dostają się do atmosfery z tych samych źródeł co gazy i również mogą powstawać w atmosferze wskutek zachodzących tam reakcji chemicznych. Zimą w wielu miejscowościach, zwłaszcza w krajach ubogich, ludzie palą drewnem w piecach aby ogrzać mieszkania. Dym powstający ze spalania drewna zawiera dużo cząstek stałych i może zalegać nad danym obszarem tworząc szkodliwą jakby mgłę. Większe cząstki osiadając powodują powstawanie plam na powierzchni, której dotkną. Mogą one też zaburzać rozwój roślin osiadając na ich liściach.


Źródła emisji zanieczyszczeń mogą być punktowe (np. komin), liniowe (np. szlak komunikacyjny) i powierzchniowe (np. otwarty zbiornik z lotną substancją).
Zanieczyszczenia powietrza można podzielić na zanieczyszczenia pierwotne, które występują w powietrzu w takiej postaci, w jakiej zostały uwolnione do atmosfery, i zanieczyszczenia wtórne, będące produktami przemian fizycznych i reakcji chemicznych, zachodzących między składnikami atmosfery i jej zanieczyszczeniem (produkty tych reakcji są niekiedy bardziej szkodliwe od zanieczyszczeń pierwotnych) oraz pyłami uniesionymi ponownie do atmosfery po wcześniejszym osadzeniu na powierzchni ziemi.
Zanieczyszczenia powietrza ulegają rozprzestrzenianiu, którego intensywność zależy m.in. od warunków meteorologicznych i terenowych. Następnie zachodzi proces samooczyszczania w wyniku osadzania się zanieczyszczeń (sorpcja) lub ich wymywania przez wody atmosferyczne.
Wszystkie składniki powietrza w wyniku nieustannego ruchu ulegają ciągłemu mieszaniu; przy niekorzystnym ukształtowaniu terenu i bezwietrznej pogodzie, na niewielkiej przestrzeni (miasta, okręgi przemysłowe) gromadzi się duża ilość zanieczyszczeń - wzrost ich stężenia powoduje niekiedy powstanie gęstej mgły zwanej smogiem.
Występujące w atmosferze gazy absorbujące promieniowanie podczerwone odbite od powierzchni Ziemi - para wodna, dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu oraz freony, zwane gazami cieplarnianymi lub szklarniowymi powodują tzw. efekt cieplarniany.
Gazy tzw. kwaśne np. dwutlenek siarki, tlenki azotu wywołują zakwaszenie wody w atmosferze (kwaśne deszcze).
Związki reagujące z ozonem, tj. freony i tlenki azotu, są przyczyną ubytku ozonu w ozonosferze tworząc tzw. dziurę ozonową.


ZANIECZYSZCZENIA WEWNĘTRZNE
Wszystkie rodzaje zanieczyszczeń wymienione dotychczas są nazywane zanieczyszczeniami zewnętrznymi. Jednak ludzie czasami wywołują także zanieczyszczenie wewnątrz pomieszczeń. Powietrze w domach czy innych budynkach jest czasem bardziej zanieczyszczone niż powietrze na zewnątrz, nawet w największych i najbardziej uprzemysłowionych miastach. Zanieczyszczenie wewnątrz pomieszczeń może być spowodowane nieprawidłowym działaniem kominków, pieców, i gazy takie jak tlenek węgla (CO) dostają się wtedy do pomieszczenia zamiast być odprowadzane przez komin. Jest to spory problem zwłaszcza w biednych krajach, gdzie warunki mieszkalne są złe, a paleniska domowe raczej prymitywne i źle wentylowane.
Skład powietrza w pomieszczeniach zamkniętych zależy głównie od:
• jakości powietrza atmosferycznego w rejonie, w którym stoi budynek
• rodzaju i ilości zanieczyszczeń emitowanych w procesach zachodzących w pomieszczeniu
• rodzaju i efektywności systemu wentylacji pomieszczenia

Źródłami zanieczyszczeń są:
• procesy utleniania: bezpośrednie spalanie paliw (gotowanie posiłków, ogrzewanie wody), palenie tytoniu, procesy oddychania
• materiały budowlane lub wykończeniowe

Paleniska domowe były jednymi z pierwszych antropogenicznych źródeł zanieczyszczenia powietrza wewnątrz pomieszczeń.

Palenie papierosów, fajki czy cygar dostarcza do powietrza dym będący mieszanką ponad 4000 składników, z których ponad 40 jest znane jako substancje rakotwórcze. Ponadto wiele z nich wywołuje silne podrażnienia.

Najbardziej szkodliwe związki chemiczne stosowane w budownictwie to: aldehyd mrówkowy (formaldehyd), fenole, toluen, ksylen i styren, znajdujące się głównie w lepikach, klejach, lakierach i materiałach impregnacyjnych; toksyczny formaldehyd (szczególnie niebezpieczny dla dzieci i młodzieży) jest emitowany z wełny mineralnej oraz płyt paździerzowych, do produkcji których są stosowane kleje i lakiery zawierające ten składnik.


Człowiek sam w sobie jest także źródłem zanieczyszczeń - poza dwutlenkiem węgla w powietrzu wydychanym , wydziela 150 różnych substancji lotnych. Przyczyniają się do tego także zwierzęta domowe. Duża część z nich mieszka pod jednym dachem z ludźmi, będąc dodatkowym źródłem czynników alergicznych . Są nimi zwłaszcza sierść i złuszczony naskórek oraz włosy, a także gazy trawienne - siarkowodór, amoniak, metan - tym obficiej wydzielane przez zwierzę - im gorszy rodzaj pokarmu jest stosowany.
Na złą jakość powietrza ma wpływ również niski poziom wilgotności.
Wskazana wilgotność to 50-65%. Często, zwłaszcza zimą zmniejsza się ona wyraźnie na skutek działania centralnego ogrzewania. Podrażnia to delikatną śluzówkę dróg oddechowych powodując jej wysychanie i większą wrażliwość na drobnoustroje i alergeny szkodliwe.
Także kurz domowy który w 80% stanowią martwe komórki ze złuszczającego się stale naskórka człowieka i zwierząt domowych jest pokarmem roztoczy. Roztocza to mikroskopijne pajęczaki, które gnieżdżą się w dywanach, fotelach, zasłonach, łóżkach oraz unoszą się w powietrzu. Uważa się, że roztocza a dokładniej proteiny wydalane przez nie są jednym z najpoważniejszych źródeł czynników wywołujących alergię .
Sześcioletnia poduszka może zawierać żywe i martwe roztocza w ilości 10% swojej wagi, będąc przyczyną porannego kaszlu u osoby ją używającej.
Tak więc powodami zanieczyszczenia powietrza są: hermetyczne uszczelnianie budynków, tworzywa sztuczne wyposażenia, słaba wentylacja, wydzieliny biologiczne człowieka i zwierząt z nim mieszkających pod jednym dachem.
W latach osiemdziesiątych w USA, Kanadzie, Europie, gdzie szeroko stosowano nowe technologie stwierdzono wiele nowych objawów chorobowych. Nazwano je „zespołem chorego budynku". Objawy tego zespołu to alergie, astma, podrażnienie oczu, nosa, gardła, zapalenie zatok i oskrzeli, trudności w oddychaniu, objawy chronicznego zmęczenia, bóle głowy, zaburzenia snu i inne zaburzenia systemu nerwowego jak depresje czy stany lękowe.
W środowisku kulturowym człowieka zanieczyszczenia powietrza powodują korozję metali i materiałów budowlanych. Wtórnie skażają wody i gleby. Działają niekorzystnie również na świat roślinny, zaburzając procesy fotosyntezy, transpiracji i oddychania. W skali globalnej mają wpływ na zmiany klimatyczne.


NEGATYWNE SKUTKI ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA

EFEKT CIEPLARNIANY – wzrost temperatury planety spowodowany zwiększoną koncentracją dwutlenku węgla (lub innych gazów nieprzezroczystych dla podczerwonego promieniowania – tzw. gazów cieplarnianych), jeden z negatywnych skutków skażenia środowiska naturalnego.
Polega na zatrzymywaniu się w atmosferze coraz większych części promieniowania podczerwonego, co prowadzi do ogrzewania się Ziemi. Przypuszcza się, że jest to wynik zmiany zawartości gazów w powietrzu, a szczególnie gwałtownego wzrostu stężenia dwutlenku węgla. Prognozy zakładają, że jeśli tempo spalania paliw kopalnych utrzyma się, to w ciągu 40–45 lat może nastąpić nasycenie nim atmosfery, co spowodowałoby średni wzrost powierzchniowej temperatury Ziemi o ok. 1,5 – 4,5C.
Raport Międzynarodowego Zespołu do Zmian Klimatycznych (1995) jest pesymistyczny. Przewiduje, że w następnym stuleciu poziom wód morskich może wzrosnąć w wyniku topnienia lodów o ok. 1 m, zalewając większość delt rzecznych, wysp na atlantyckim wybrzeżu USA, część Chin, wyspy na Oceanie Indyjskim i Spokojnym. Zimy będą cieplejsze, a lata niebezpiecznie dla życia upalne. Zaostrzą się susze, opady deszczu będą prowadziły do nieustających powodzi.


DZIURA OZONOWA – spadek zawartości ozonu (O3) na wysokości
15-20 km głównie w obszarze bieguna południowego, obserwowany od końca lat 80. Tempo spadku wynosi ok. 3% na rok.
Największe znaczenie mają w tym procesie związki chlorofluorowęglowodory (freony), z których uwolniony chlor (pod wpływem promieniowania ultrafioletowego) atakuje cząsteczki ozonu, prowadząc do wyzwolenia tlenu (O2) oraz tlenku chloru (ClO).
Tempo globalnego spadku ozonu stratosferycznego pod wpływem działalności człowieka (z wyjątkiem Antarktydy), oszacowane na podstawie badań satelitarnych, wynosi 0,4-0,8% na rok w północnych, umiarkowanych szerokościach geograficznych i mniej niż 0,2% w tropikach.
Powłoka ozonowa jest naturalnym filtrem chroniącym organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. W celu jej ochrony z inicjatywy UNEP (Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych) przedstawiciele 31 państw podpisali w 1987 Protokół Montrealski - umowę zakładającą 50-procentowy spadek produkcji freonów do roku 2000, w stosunku do 1986. Od 1990 obserwowane jest zmniejszenie tempa wzrostu freonów w atmosferze - z 5% rocznie do mniej niż 3%.

W 1995r. Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii przyznano za badania nad wpływem freonów na ozon atmosferyczny (M. Molina, F.S. Rowland) oraz badania nad powstawaniem i reakcjami ozonu atmosferycznego (P. Crutzen – chemik holenderski).

OZON jest postacią tlenu, która w sposób naturalny powstaje w górnych warstwach atmosfery. Cienka warstwa tego gazu otacza całą kulę ziemską, chroniąc ją przed wpływem szkodliwego promieniowania ultrafioletowego, pochodzącego od słońca. Ozon niszczą spaliny oraz fluorochlorowęglowodory (freony) – środki chemiczne stosowane do produkcji lodówek i pojemników aerozolowych. Zniszczona warstwa ozonowa zwiększa ryzyko wystąpienia raka skóry.

FREONY – pochodne chlorowce węglowodorów nasyconych, zawierające w cząsteczce jednocześnie atomy fluoru i chloru, niekiedy także bromu, np. dichlorodifluorometan CCl2F2 (F-12), dichlorotetrafluoroetan C2Cl2F4 (F-114). Niższe freony mają dużą prężność pary w niskich temperaturach i duże ciepło parowania, są bezwonne lub mają zapach eteru, pozbawione barwy, nietrujące i niepalne, nie powodują korozji metali, są łatwe do skroplenia, odznaczają się małym napięciem powierzchniowym i lepkością.
Niższe freony można otrzymać w rakcji tetrachlorometanu z fluorowodorem. Wyższe freony wykorzystywane są jako smary i oleje izolacyjne. Gazowe freony były szeroko stosowane w urządzeniach chłodniczych oraz jako propelenty w rozpylaczach kosmetycznych i gaśnicach.
Obecnie są wycofywane ze względu na niszczące działanie wywierane przez nie na warstwę ozonową (dziura ozonowa) w stratosferze, gdzie pod wpływem promieniowania UV o długościach fal w zakresie 190-220 nm freony ulegają fotolizie, prowadzącej do uwolnienia atomów chloru, które reagują dalej zgodnie ze schematem: Cl + O3 → ClO + O2. ClO + O → Cl +O2. Stężenie freonów w dolnej stratosferze dochodzi do 5 ppb i ma tendencję wzrostową.


KWAŚNE DESZCZE - deszcze zawierające zaabsorbowane w kroplach wody dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz ich produkty reakcji w atmosferze: rozcieńczone roztwory kwasów siarki, głównie kwasu siarkawego (siarkowego(IV) wg nowej nomenklatury) oraz najbardziej szkodliwego kwasu siarkowego (inaczej siarkowego(VI)) a także kwasu azotowego (inaczej azotowego(V)). Powstają nad obszarami, gdzie atmosfera jest zanieczyszczana długotrwałą emisją dwutlenku siarki i tlenków azotu (ze źródeł naturalnych, jak czynne wulkany, albo sztucznych, jak spaliny z dużych elektrowni i elektrociepłowni zasilanych zasiarczonym - tzn. zawierającym siarkę i jej związki - paliwem, zazwyczaj węglem kamiennym lub brunatnym).
Czasami opady (kwaśnego deszczu, a także kwaśnego śniegu) trafiają na obszary bardzo odległe od źródeł zanieczyszczeń atmosfery, dlatego przeciwdziałanie kwaśnym deszczom stanowi problem międzynarodowy. Kwaśne deszcze działają niszcząco na florę i faunę, są przyczyną wielu chorób układu oddechowego, znacznie przyspieszają korozję konstrukcji metalowych (np. elementów budynków, samochodów) oraz zabytków (np. nieodporność wielu gatunków kamieni budowlanych na kwaśne deszcze).
Zapobieganie polega na budowaniu instalacji wyłapujących tlenki siarki i azotu ze spalin emitowanych do atmosfery (odsiarczanie gazu) oraz rezygnacji z paliw o znacznym stopniu zasiarczenia.


SMOG - W wielu miastach świata zanieczyszczenie powietrza przekracza czasami wszelkie ustalone normy i konieczne jest ogłaszanie tzw. alarmu smogowego. Słowo smog oznacza połączenie dymu i mgły (ang. "smoke" i "fog"). Po raz pierwszy użył go w roku 1911 lekarz Harold Des Voeux. Wyróżniamy dwa rodzaje smogu:
- smog typu londyńskiego, spowodowany głównie zanieczyszczeniem powietrza wskutek spalania węgla i emisji dwutlenku siarki (SO2) i pyłów. Takie zanieczyszczenie w połączeniu z mgłą powoduje powstawanie kropelek kwasu siarkowego (H2SO4) zawieszonych w powietrzu. Gdy w 1952 r. w Londynie w czasie trwania smogu stężenie dwutlenku siarki przekroczyło 3,5 mg/m3 powietrza (czyli 3500 µg 1 m3) to doprowadziło to do masowych zgonów. (Uwaga: 1 mg to 0,001 g; inną jednostką jest 1µg który jesy równy 0,000001 g. Zatem 1 g = 1000 mg albo 1000000 µg). Smog londyński obserwowano po raz pierwszy w połowie XIX wieku, a dziś występuje raczej rzadko. Przykładowo: w roku 2001 średnie roczne stężenie SO2 osiągnęło 3 µg/m3 w Barcelonie (Hiszpania), 4 µg/m3 w Monachium (Niemcy), 7 µg/m3 w Londynie (Wielkka Brytania - dane w roku 1999) i 13 µg/m3 w Warszawie (Polska). Jednakże zdarza się, że w niektórych dniach stężenie SO2 mosiąga znacznie wyższe wartości. Największe wartości srednie godzinne w roku 2001 wynosiły 211 µg/m3 w Warszawie, 106 µg/m3 w Londynie (dane dla roku 1999), 70 µg/m3 w Barcelonie i 17 µg/m3 w Monachium.

- smog typu Los Angeles (smog fotochemiczny), który występuje w słoneczne dni, przy dużym ruchu ulicznym. Tlenki azotu ze spalin samochodowych oraz węglowodory (z różnych źródeł antropogenicznych i biogenicznych) wchodzą w reakcje chemiczne w obecności światła słonecznego i tworzą szkodliwą mieszankę aerozoli i gazów. Smog fotochemiczny zawiera ozon (czyli ozon troposferyczny), formaldehyd, ketony i PAN (azotan nadtlenku acetylu). Ozon może osiągnąć stężenie nawet 12 ppm w stratosferze podczas gdy przy powierzchni ziemi zwykle nie przekracza ono 0,04 ppm (więcej: "Jak powstaje smog ozonowy"). Wszystkie wymienione substancje podrażniają oczy i system oddechowy człowieka oraz uszkadzają rośliny. Ten typ smogu jest obecnie dość częsty w dużych miastach latem. Niejako zastąpił on smog typu londyńskiego po roku 1960, a w Europie Zachodniej po roku 1980.

PYŁ I SADZA - Inną uciążliwością w miastach jest kurz i sadza. Przykładowo w 1999 r. średnie roczne stężenie pyłu zawieszonego o średnicy ziaren poniżej 10 µm wynosiło 21,8 µg/m3 w Londynie, 29,5 w Budapeszcie, 43,3 w Rzymie, 44,4 w Sewilli i 45,5 w Krakowie. Dla porównania: w Krakowie w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. średnie roczne stężenie przekraczało 100 µg/m3, a w zimie nawet 200 µg/m3, z powodu emisji z huty stali i elektrociepłowni. W ostatnim dziesięcioleciu XX w. produkcja stali spadła a ponadto znacznie zmodernizowano funkcjonowanie tych zakładów, co spowodowało znaczną poprawę jakości powietrza.


Źródła: Internet; „OXFORD Leksykon szkolny – Nauka i technika”

Dodaj swoją odpowiedź
Biologia

Zanieczyszczenia powietrza i sposoby ich usuwania, zanieczyszczenia wody i sposoby ich usuwania

ZANIECZYSZCZANIE POWIETRZA

Powietrze – mieszanina gazów tworząca atmosferę ziemską; składa się z azotu (ok. 78%), tlenu (ok. 21%), gazów szlachetnych, dwutlenku węglu, pary wodnej i innych. Skroplone powietrze służy do otrzymywa...

Chemia

Zanieczyszczenia powietrza


Zanieczyszczenia powietrza.


Zanieczyszczenia powietrza są głównymi
przyczynami globalnych zagrożeń środowiska,
takich jak dziura ozonowa, kwaśne deszcze, czy
efekt cieplarniay.Najczęściej i najbardziej

Biologia

Globalne skutki zanieczyszczenia powietrza.

Globalne skutki zanieczyszczeń powietrza (dziura ozonowa, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze).
Zanieczyszczenia powietrza są głównymi przyczynami globalnych zagrożeń środowiska, takich jak dziura ozonowa, kwaśne deszcze, czy efekt ciepl...

Biologia

Zanieczyszczenia powietrza

Co to jest atmosfera?

Atmosferę Ziemi tworzy mieszanina gazów, potocznie zwana powietrzem. W początkowej fazie formowania się naszej planety, w czasie wybuchów wulkanów i stygnięcia roztopionej materii skalnej, były uwalniane różn...

Biologia

Zanieczyszczenia powietrza i walka z nimi.

Co to jest zanieczyszczenie powietrza?

Oddziaływanie szkodliwych substancji zawartych w powietrzu ma na człowieka bezpośredni charakter - zatruwają jego organizm w procesie oddychania. Substancje te działają także pośrednio w znaczn...