Stosunki Polsko-Niemieckie w XX wieku
Stosunki Polsko-Niemieckie w XX wieku
1900-1904-polityka germanizacyjna; nacjonalizm niemiecki głosił hasła
o wyższości kulturalnej, gospodarczej i organizacyjnej Niemców. Niemcy walczyli z kościołem katolickim, a w szkołach wprowadzili język niemiecki
zamiast języka polskiego. Zdecydowanie utrudniali ludności polskiej nabywanie ziemi.
1904-kanclerz Bernard von Buelow wprowadził ustawę o wywłaszczaniu Polaków i wprowadzeniu kolonizacji niemieckiej.
Polacy nie mieli wyższych uczelni i dostępu do urzędów państwowych, ich
polityka była ograniczona. Polacy dokonywali cudów zręcznościowych
często wygrywali w konkurencjach ekonomicznych z Niemcami.
Niemcy i Rosja zaostrzyły kursy wobec Polaków, gdy stały się dla siebie wrogami.
1910- z okazji pięćsetnej rocznicy bitwy pod Grunwaldem, ogłoszono powszechne subskrypcję na pokrycie kosztów pomnika mającego upamiętnić zwycięstwo Polaków. Wypędzeni z terenu Prus przez wrogość
pruskich urzędników, autorzy projektu zmuszeni byli postawić swój pomnik w austriackiej Galicji, w Krakowie, gdzie 15. VII. Jego odsłonięcia dokonał Ignacy Paderewski, przy akompaniamencie porywającego hymnu,
którego słowa napisała specjalnie na tę okazję Maria Konopnicka.
1914- konflikt zbrojny między utworzonymi na przełomie XIX i XX wieku sojuszami polityczno-militarnymi: Ententą (główne państwa –Wielka Brytania, Francja, Rosja, później także Japonia i Włochy) a tak zwanymi państwami centralnymi (Austro-Węgry, Niemcy, początkowo popierane przez Włochy, później przez Bułgarię i Turcję); pretekstem do wybuchu wojny było zamordowanie w Sarajewie 28 VI 1914 następcy tronu austro-węgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda przez serbskich zamachowców. Wojna trwała 4 lata i 3 miesiące; udział w niej wzięły 33 państwa (29 po stronie Ententy); walczyło ok. 70 mln żołnierzy (ok. 10 mln zabitych, 20 mln rannych); zakończyła się kapitulacją państw centralnych (IX–XI 1918) i podpisaniem traktatów pokojowych: z Niemcami (Wersal), Austrią (Saint-Germain-en-Laye), Bułgarią (Neuilly-sur-Seine), Węgrami (Trianon), Turcją (Sevres). W wyniku I wojny światowej, m.in. rozpadły się monarchia austro-węgierska i Rosja carska, Niemcy i Austria stały się republikami, powstały nowe państwa, niepodległość odzyskała Polska; dokonano nowego podziału kolonii; 1919 powołano Ligę Narodów.
1915- w Warszawie powstał Centralny Komitet Obywatelski, którego władzę ograniczyły władze okupacyjne z generalnym gubernatorem Hansem von Beslerem.
Państwa zaborcze często zmuszały Polaków do bratobójczej walki,
nie cofnęły niektórych antypolskich zarządzeń z przed wojny, nie dopuszczały do rozwoju polskich formacji pomocniczych.
Niemcy po wyczerpujących walkach zmuszeni do szukania rekrutów w okupowanym przez Państwa Centralne Królestwa Polskiego. W ich planach
ceną za przejęcie ocenianych na 1,4 mln mężczyzn rezerw polskich miało być utworzenie z Królestwa Polskiego państewka pod kontrolą Niemiec.
5. XI. 1916- akt piątego listopada w imieniu cesarzy Niemiec i Austro-węgier ogłosił generalny gubernator Hans von Beseler.
14. I. 1917 w Warszawie powstała tymczasowa Rada Stanu z Wincentym
Niemojowskim na czele. Komisję Wojskową T R S kierował J. Piłsudski.
Celem komisji było stworzenie wojska polskiego u boku armii niemieckiej.
Kadrę tego wojska stanowić miały trzy brygady legionowe, które pod koniec 1916 r znalazły się pod komendą pułkownika Stanisława Szeptyckiego na niemieckim obszarze operacyjnym w królestwie polskim.
Państwa Centralne zgodziły się na powstanie Polnische Wehrmacht, ale główne funkcje obieli w niej Niemcy.
Piłsudski odmówił złożenia przysięgi na wierność tymczasową władz polskich ich mocodawcom gdyż Niemcy nie zgodziły się na oparcie polskich sił zbrojnych na kadrach Piłsudskiego z Polskiej Organizacji Wojskowej.
14. VII. 1917- Piłsudski i Sosnowski po uprzednim aresztowaniu zostali osadzeni w twierdzy w Magdeburgu.
26.VIII. 1917- rozwiązanie Rady Stanu.
Niemcy pod przymusem Rosji i Ententy powierzyli władze polskie Radzie
Regencyjnej jako najwyższemu organowi władzy w Królestwie Polskim.
Niemcy przekazali szkolnictwo, sądownictwo i część uprawnień administracyjnych w polskie ®ęce.
11.V. 1918- przegrana bitwa pod Kaniowem, siły polskire zostały rozbrojone i internowane w obozie Huszt na Węgrzech. Niemcy rozbroili
pierwszy Korpus Polski stacjonujący na Białorusi.
Luty 1918 powstanie Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskigo.
Socjalistyczna Republika Niemiecka jako jedyna uznała władze polskie.
Harry Kessler przybył do Warszawy i zawarł z rządem Moraczewskiego umowy dotyczące transportu jeńców rosyjskich z Niemiec do Rosji, oraz armii niemieckiej z Ukrainy do Niemiec.
26.XII. 1918- gdy do poznania przybył Ignacy Paderewski, grupy żołnierzy
niemieckich dopuściły się prowokacji wobec flag polskich i alianckich
i czynnej zniewagi wobec ludności polskiej. Następnego ranka doszło do starć zbrojnych, które zapoczątkowały Powstanie Wielkopolskie.
W połowie stycznia Niemcy zgromadzili przeciw powstańcom znaczne siły i przystąpiły do ofensywy.
Chaos w Europie Środkowej po klęsce Niemiec i rewolucji w Rosji powodował, terytorialny kształt Polski zależał w decydującej mierze od tego jaki obszar zdołają obsadzić polskie siły zbrojne.
Od stycznia 1919 roku w Paryżu toczyły się negocjacje traktatu pokojowego z Niemcami.
17.V 1919 Niemcy złożyły w Paryżu protest przeciwko wręczonym im warunkom pokoju i rozwiązaniu problemu granicy Polsko – niemieckiej.
Prowadzili również przygotowania do pzreprowadzenia faktów dokonanych w Polsce przez uderzenie z Pomorza Gdańskiego i rejonu Wrocławia. Polska zmuszona była do ściągnięcia ze wschodu dwóch dywizji holerowskich i zorganizowania frontu południowo- zachodniego Wielkopolskiego i Północny.
Traktat wersalski ustalił granicę polsko- niemiecką w następujący sposób następujący: Polska- pomorze wschodnie bez Gdańska, Wielkopolskę. Zapowiadał również przeprowadzenie plebiscytów na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach.
Gdańsk został proklamowany wolnym miastem pod zarządem Ligi Narodów i włączony do polskiego obszaru celnego.
Polska została zmuszona dodatkowego traktatu z mocarstwami sprzymierzonymi o ochronie praw mniejszości narodowych.
Mniejszość polska w Niemczech została pozbawiona prawa odwoływania się do Ligi Narodów ze skargami na rząd.
Propaganda niemiecka czerpała z obfitych źródeł finansowych Rzeszy rozprzestrzeniając obraz Polski jako „państwa sezonowego” ( Saisonstaat) , a bojówki pruskie szerzyły terror. Największym bestialstwem było zamordowanie społecznika Bogumiła Linki i sprofagowanie jego grobu w Olsztynie.
Niemcy i Polska podpisały konwencję, w rezultacie Polska przejęła administrację w przyznaczonej jej części Górnego Śląska.
Celem polityki Niemiec było zniszczenie Polski.
Lato 1920 r Niemcy rozpoczęły blokadę ekonomiczną Polski.
Projekt paktu gwarancyjnego przewidywał oddanie Polsce Litwy z Kłajpedą w zamian za Pomorze Gdańskie, które miałoby przypaść Niemcom.
Polityka polska wobec Niemiec w latach 1920- 1925 polegała na unikaniu zatargów i napięć, antyniemieckich wystąpień rządowych i oficjalnych odpowiedzi na prowokacyjne oświadczenia polityków niemieckich przy ograniczeniu się do replik prasowych, na wykorzystywaniu antypolskich akcji Rzeszy na arenie międzynarodowej.
Niemcy wzmocnieni pożyczkami zagranicznymi, poparciem Anglii i planem Dawesa stosowały coraz ostrzejszy kurs wobec Polski. Rząd Rzeszy podważył żądania polskie wypłaty odszkodowań wojennych.
W Gdańsku po rozwieszeniu skrzynek pocztowych, Niemcy zamalowali je barwami byłego cesarstwa niemieckiego.
1925 r – Niemcy doprowadziły do wybuchu wojny celnej licząc na gospodarczą katastrofę Polski.
5.X.1925-w Locarno (Szwajcaria) rozpoczęła się międzynarodowa konferencja.
Jej tematem była sprawa gwarancji bezpieczeństwa w Europie Zachodniej.
Udział w niej wzięły np. państwa: Anglia, Francja, Belgia, Niemcy, Włochy.
Delegacja niemiecka kierowana przez Stresemanna sprzeciwiła się gwarantowaniu przez Francję traktatów arbitrażowych polsko – niemieckich
I czechosłowacko – niemieckich.
Delegacje polskie i czechosłowackie zostały dopuszczone do obrad dopiero w ich ostatniej fazie na skutek żądań Polski.
10.I.1925-wygasły postanowienia traktatu wersalskiego udzielające państwom koalicji, a w tym i Polsce, jednostronnej klauzuli największego uprzywilejowania w stosunkach z Niemcami.
Podjęto rokowania Polski i Niemiec o układ handlowy, ale strona niemiecka grała na zwłokę gdyż w czerwcu 1925 wygasały postanowienia konwencji Górnośląskiej z 1922 roku o bezcłowym dopuszczeniu na rynek niemiecki z polskiej części Górnego Śląska
6 mln ton węgla rocznie. W kwietniu Polska zgodziła się na oparcie umowy handlowej na wzajemnej klauzuli największego
Uprzywilejowania mimo iż groziło to zalaniem polskiego rynku towarami niemieckimi, żądając w zamian zniesienia istniejących
w rzeszy ograniczeń i zakazów importu zwłaszcza węgla. Postulaty te Niemcy odrzucili oferując jedynie kontyngent przywozu 100 tyś ton węgla miesięcznie w zamian za
Wstrzymanie wysiedlania ludności niemieckiej optującej za rzeszą, oraz zawieszenie likwidacji niemieckich majątków w Polsce. Strona polska nie chciała się na to zgodzić.
15.VI.1925-władze niemieckie ogłosiły iż do chwili zakończenia rokowań
nie udzielą zezwoleń na import polskiego węgla. Polska nie zgięła się
i podniosła cła na towary niemieckie. Po kontruderzeniu rzeszy rozpoczęła się wojna celna, która ograniczyła możliwości zbytu towarów polskich na najpoważniejszym rynku eksportowym .
Niemieckie koła polityczne osiągnęły swój cel, narzucając Polsce wojnę celną w nadziei, że trudności gospodarcze podetną jej siły, „a wreszcie i jej niepodległość. A wtedy za kilka lat w porozumieniu z Rosją, dobijemy umierającą.”- jak wówczas pisał dziennik „ Frankfurter Zeitung”. Rząd polski wiedział do czego zmierzają żądania niemieckie, dlatego zdecydował się na otwartą wojnę celną.
Lata 1925- 1929- rząd rzeszy został zmuszony przez narastający kryzys, rozluźnienie stosunków z ZSRR oraz niewielkie efekty wojny gospodarczej z Polską , do bardziej realistycznego kursu wobec Polski. Propaganda niemiecka w ślad za czołowymi politykami niemieckimi nie przestawała szermować hasłami rewizjonistycznymi i antypolskimi.
31. X 1929 r – udało się doprowadzić do końca rokowania o likwidację wzajemnych roszczeń finansowych . Umowa likwidacyjna anulowała zobowiązania niemieckie, wynikające ze skutków udziału zaboru pruskiego w gospodarce niemieckiej, oraz polskie związane
z przejęciem przez rząd RP fabryki azotowej w Chorzowie. Polska zrzekła się dalszej likwidacji i praw majątkowych obywateli niemieckich na swoim terytorium.
27. III. 1930 r – zawarto umowę handlową , która nie dopuściła do zakończenia wojny gospodarczej, ale mogła się do tego przyczynić
w przypadku ratyfikacji.
Wydatki wojsk niemieckich były wyższe niż polskich, a tendencja ta wzmocniła się w ciągu kolejnych lat. Podobne zmiany zaistniały
w proporcji sił Polska-ZSRR. Rozdźwięk między Berlinem i Moskwą wykorzystał Piłsudski dla próby praktycznej i realizacji koncepcji równoważenia stosunków z Niemcami i ZSRR. Odtąd rola polskiej dyplomacji rosła.
1932 r –otworzono pierwsze polskie gimnazjum w Niemczech,
w dawnym gmachu dziennika „ Katolik” . Niemcy zamknęli je
1 IX 1939r , a dom przemieniono w szpital wojskowy. Lista strat wychowanków i nauczycieli gimnazjum była ogromna. Większość zginęła w obozach koncentracyjnych bądź na froncie.
O losach drugiego polskiego gimnazjum w Niemczech, w Kwidzynie nic nie wiadomo. Według wiadomości z pierwszych dni wojny wszyscy pedagodzy, z dyrektorem Władysławem Gębikiem na czele, zostali aresztowani i wywiezieni do obozów koncentracyjnych już 25 sierpnia 1939 r .O życiu ich dochodziły sprzeczne wieści. Rzekomo jeszcze
w roku 1944 widziano ich w KZ Dachau.
Grudzień 1932 r – Niemcom przyznano równouprawnienie
w dziedzinie przyszłej rozbudowy zbrojeń . Kolejne rządy niemieckie nasilały politykę antypolską. Propaganda niemiecka rozszerzała plotki o prześladowaniu niemieckiej mniejszości narodowej w Polsce. Hitler mówił , że granica z Polską krwawi.
15.II.1933-Beck powiedział iż „nasz stosunek do Niemiec będzie dokładnie taki sam jak stosunek Niemiec do nas”.
Pogorszeniu uległa sytuacja w Gdańsku.
16.II.1933-Senat wolnego miasta bezprawnie rozwiązał policję portową.
6.III.1933-umocniono załogę polską na Westerplatte o 120 osób uzupełniając jej skład. Zrobiono to w celu ostrzeżenia zwolenników faktów dokonanych
na granicy polsko – niemieckiej konflikt zażegnano po interwencji Rady
Ligi Narodowej przez wycofanie wzmocnienia polskiego z portu Gdańskiego
i przywrócenie policji portowej.
Marzec 1933-powstanie paktu czterech. Polska wyraziła najbardziej zdecydowany sprzeciw. Jerzy Potocki zrezygnował demonstracyjnie ze swego
Stanowiska ambasadora RP w Rzymie. Dyplomacja polski składała protesty
w Londynie i Paryżu.
1933-w radiowym przemówieniu Hitler oświadczył, że nie dąży do zmiany
granic kosztem innych narodów. Mało kto wierzył w Polsce tym zapewnieniom , ale były one szansą dla polskiej dyplomacji by osiągnąć zawarcie paktu o nieagresję z Niemcami.
W pażdzierniku zawarto tymczasowe porozumienie celne.
15.XI.1933-józef Lipski spotkał się w Berlinie z Hitlerem, który zadeklarował się jako zwolennik porozumienia z Polską, którą uznał za bastion antykomunistyczny.
28.XI.1933-Niemcy przekazali Piłsudskiemu projekt dwustronnej deklaracji
o nieagresji.
9.I.1924-Lipski przekazał ministrowi spraw zagranicznych rzeszy Konstantinowi von Neurath polski kontrprojekt.
26.I.1934-Lipski i von Neurath podpisali uzgodniony tekst deklaracji
o niestosowaniu przemocy w stosunkach między Niemcami i Polską .
deklaracja nie zawierała żadnych wzmianek o problemach terytorialnych
i mniejszościowych.
Podpisanie deklaracji było korzystne dla Niemiec, gdyż przezwyciężyło
Izolację, w jakiej znalazły się po wystąpieniu z ligi narodów pozornie świadczyło o pokojowych zamiarach Rzeszy.
3-4.VI.1935.-Beck odbył podróż do Berlina, która przebiegała pod znakiem prób przyciągnięcia Polski do antyradzieckiej polityki Niemiec.
Pod koniec 1935 roku stosunki polsko- niemieckie uległy poprawie mimo iż
Niemcy zbojkotowali akcję polską zmierzającą do powołania Polaka na stanowisko wysokiego komisarza Ligi Narodów w Gdańsku, także nie spieszyły się ze spłatami zobowiązań z tytułu tranzytów towarów
Niemieckich przez ziemie polskie.
Luty1936-rząt polski ograniczył tranzyt towarów niemieckich przez RP.
Rydz śmigły latem 1936roku podkreślał konieczność czynności wobec Niemiec których zbrojenia były skierowane głównie przeciw Polsce.
1937 r – Goring ponownie odwiedził Polskę , przeczył jakoby Niemcy chcieli polskiego Pomorza . Niemcy nalegali by Polska przystąpiła do paktu antykominternowskiego.
24. X. 1938 r – minister spraw zagranicznych Rzeszy Joachim von Ribbentrop zaproponował Józefowi Lipskiemu włączenie Gdańska do Niemiec, zbudowanie eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej przez polskie Pomorze, przedłużenie układu polsko- niemieckiego o nieagresji na 25 lat z gwarancją granicy wzajemnej, współpracę w sprawie emigracji Żydów z Polski oraz w kwestiach kolonialnych. W zamian Niemcy mieli się zgodzić na granicę polsko- niemiecką.
Polityka zagraniczna Polski uległa załamaniu.
1939 r Niemcy stanowczo domagali się przyłączenia do nich Pomorza Gdańskiego, proponowali przystąpienie Polski do paktu antykominternowskiego. Polska znalazła się w izolacji w obliczu nacisku Hitlera, który chciał całkowicie uzależnić Polskę od Niemiec.
Losy RP były przesądzone. Niemieckie siły zbrojne były gotowe do uderzenia na Polskę dn. 26. VIII. 1939 r .
1. IX. 1939 r Niemcy Hitlerowskie rozpoczęły działania wojenne przeciw Polsce . Bombardowano główne miasta polskie, a ludzi rozstrzelano lub brano do niewoli.
Podczas II wojny światowej Niemcy budowali na terenie Polski obozy pracy i obozy zagłady.
Polaków i Żydów brano do niewoli, mordowano, zsyłano na ciężkie roboty. Hitler dążył do całkowitego zniszczenia Polaków i Żydów .
Położenie Polski na froncie było bardzo trudne.
16. IX. 1939 r – sytuacja Polski była już krytyczna. Kleszcze niemieckie powoli zamykały się nad Bugiem.
OBOZY HITLEROWSKIE, miejsca uwięzienia i odosobnienia, pracy niewolniczej oraz masowej zagłady, organizowane przez władze niemieckie 1933–45 na ziemiach III Rzeszy i państw okupowanych; 1939–45 rozbudowane, stały się instrumentem terroru, eksploatacji siły roboczej oraz ludobójstwa podbitych narodów, gł. słowiańskich oraz Żydów. Podstawową rolę odgrywały obozy koncentracyjne, 1933–39 powstały m.in.: w Dachau, Sachsenhausen, Buchenwaldzie, Ravensbruck, po 1939 utworzono m.in. Stutthof, Auschwitz, Majdanek; zagłada Żydów miała miejsce gł. w Auschwitz-Birkenau oraz w Chełmnie nad Nerem, w Bełżcu, Treblince, Sobiborze, Majdanku; po 1941 w kilku obozach zbudowano komory gazowe, w których wymordowano ok. 2,5 mln ludzi. Ponadto istniały obozy pracy przymusowej, przesiedleńcze i przejściowe (dla cywilnych osób internowanych i zakładników), germanizacyjne dla dzieci i młodzieży, jenieckie (oflagi dla oficerów i stalagi dla podooficerów i szeregowców). Podobne do obozów funkcje pełniły więzienia policyjne (np. Pawiak
w Warszawie). Ogółem istniało ok. 9 tys. obozów i podobozów; więzionych było ok. 18 mln, zginęło ok. 11 mln osób.
Podpisanie przez dowództwo niemieckie bezwarunkowej kapitulacji zakończyło działania wojenne w Europie.
Styczeń 1949 r SED zadeklarował się za utrzymaniem granicy polsko- niemieckiej na Odrze i Nysie.
Pozory serdeczności na szczytach władzy Polski i NRD przypieczętował podpis 27.I. 1951 r we Frankfurcie nad Odrą umowy wytyczającej granicę w terenie oraz wizyta Bieruta w NRD, w kwietniu 1951 r . Propaganda obu krajów powtarzała bez końca tezy o przełomie we wzajemnych stosunkach.
1953 r – kanclerz RFN Adenauer powtórzył, że „ żaden rząd niemiecki nie uzna nigdy linii Odra- Nysa.”
1956 r – Gomułka próbował zacieśnić współpracę ekonomiczną i polityczną z NRD i CSRS co mogło uniezależnić tę sferę zarówno od Niemiec Zachodnich jak i ZSRR, ale Kreml skutecznie sparaliżował te próby.
1961-plany koła poselskiego „znak” szły w parze z zamiarami episkopatu,
a były przeciwne polityce i propagandzie gomułkowskiej. Proponowano przemyślenie na nowo skali niebezpieczeństwa Niemiec, oraz szukanie płaszczyzn porozumienia z odpowiedzialnymi kołami w R F N.
1964-Gomułka uważał, że PRL musi poprzeć istnienie N R D jako buforowego państwa Niemiec. Gomułka gwałtownie zaatakował Bonn
w swej płockiej mowie na temat między innymi zamrożenia zbrojeń nuklearnych w europie.
1965-dla polski szczególnie istotne
II Sobór watykański- biskupi polski wystosowali znaczenie miało uznanie granicy na Odrze.
W R F N narastała wokół tego problemu coraz ostrzejsza kontrowersja. Rządzący w RFN chadecy kontynuowali nadal politykę nie uznawania nadal granicy Odry i Nysy. z okazji nadchodzącej rocznicy milenium 56 listów do Episkopatu różnych krajów.
List do Niemiec trafił na dość szczególny grunt. Na jesieni 1965 kościół ewangelicki w R F N sformułował „memorandum z Tubingem „ apelując do rządu zachodnio niemieckiego o uznanie granicy Odra-Nysa.
Mimo iż idea ta zyskiwała powoli na popularności wśród społeczeństwa RFN, rząd w Bonn utrzymywał, że Rzesza istnieje w granicach z 1937r.
1966 r – komuniści wykorzystali w połowie maja bońska manifestację odwetową z udziałem ministrów RFN, by ukazać iż inicjatywa pojednania biskupów polskich zawiodła.
25. III. 1966 r –rząd kanclerza Erharda stwierdził iż Niemcy istnieją
w granicach z 1937 r dopóki wybrany w wolnych wyborach rząd ogólnoniemiecki nie uzna nowych granic.
1967r – w swoim przemówieniu Gomułka podkreślił ponownie niezmienny warunek normalizacji stosunków z RFN- uznanie przez Bonn granicy na Odrze i Nysie oraz istnienie NRD jak i odwołania się do programu z Karlowych Varów.
1970r-w lutym rozpoczęły się konsultacje polityczne w celu wypracowania tekstu odpowiedniego układu o normalizacji stosunków między PRL i RFN. Druga runda odbyła się w marcu, a trzecia w kwietniu.
1974r – mimo iż trybunał konstytucyjny RFN w Karlsruhe orzekł, że Niemcy nadal istnieją w granicach z 1937 r impas w stosunkach PRL- RFN zaczął się przełamywać po wizycie Olszewskiego w Bonn
w listopadzie 1973 r władze PRL zgodziły się wydac 50 tys. zezwoleń
na wyjazd do RFN rocznie.
2. VIII. 1975 r –uzgodnienie porozumienia PRL- RFN w Helsinkach.
9. X. 1975 r – podpisanie porozumienia PRL- RFN w Warszawie, które przewidywało wypłatę odszkodowań dla polskich ofiar obozów hitlerowskich, wyjazd osób poczuwających się do niemieckości z PRL
i dalsza normalizacja stosunków Warszawa Bonn.
1976-Mimo iż zaopatrzenie rynkowe pogorszyło się na wiosnę,
kierownictwo partyjne nadal łudziło się, że kolejne kredyty i umowy z RFN podpisane podczas pobytu Gierka w Bonn w dniach 8-12.VI.1976r
pomogą przetrwać trudności.
1989-kluczowego znaczenia nabrały stosunki z RFN. W momencie otwarcia granicy w Berlinie przebywał w Polsce kanclerz RFN Helmut Kohl, który 9. Listopada przerwał wizytę by wziąć udział w wiecu w Berlinie i nadzwyczajnym posiedzeniu rządu w Berlinie. Po powrocie kontynuował wizytę.
1992-podczas rozmów premier Suchockiej w RFN w listopadzie ze strony niemieckiej padło stwierdzenie, że na przyjęcie Polski do EWG
potrzeba będzie 10 lat.
Spory wywołała koncepcja NATO-bis i EWG-bis sformułowana po raz
pierwszy przez prezydenta Wałęsę podczas jego wizyty w RFN na przełomie marca i kwietnia 1992roku.