Przedstawienie średniowiecznych wzorców osobowych w oparciu o wybrane utwory.

Stosunki społeczne w średniowieczu kształtowały się według pewnej hierarchii, uprzywilejowane pozycje zajmowały dwa stany: rycerstwo duchowieństwo. Kultura tej epoki miała charakter uniwersalny, ponad narodowy. średniowieczna Europa pozostawała pod wpływem kultury chrześcijańskiej, co znalazło odbicie w sposobie myślenia, pojmowania świata, a przede wszystkim w literaturze i sztuce. Wzorce osobowe kształtowały dwa ośrodki kultury: zamek rycerski i Kościół.

1. Ideał rycerza :
„ Pieśń o Rolandzie” jest najgłośniejszym rycerskim poematem epickim ,a jej bohater stał się wzorem rycerza dla całej chrześcijańskiej Europy . W „ Pieśni o Rolandzie” mamy typowy dla literatury średniowiecza wyidealizowany ze względów dydaktycznych obraz rycerza bez skazy. Jest to rycerz chrześcijański, miłujący Boga i walczący z poganami w obronie wiary, wielbiący swego króla i słodką Francję. Mężny , dzielny , honorowy.
Opis śmierci Rolanda jeszcze bardziej idealizuje wizerunek bohatera , który wraz z upływem lat stał się prawdziwym wzorem chrześcijańskiego rycerza. CECHY : bogobojny , odważny, zawsze dotrzymywać słowa, dbać o honor i sławę, patriota, uwielbienie Boga i poświęcenie dla obrony wiary, wzorzec dydaktyczny, zyskiwał władzę, stawał się godnym szacunku, propagował postawę wygodną kościołowi, kościół akceptował rycerzy, bowiem w nich upatrywał szerzenie chrześcijaństwa.

2. Ideał ascety :
Odmienny wzorzec osobowy stworzył w średniowieczu Kościół. Kwitło wtedy żywotopisarstwo (hagiografia). Żywoty ascetów i świętych przedstawiono w formie idealizujących biografii uzupełnianych elementami ludowości. Asceta był to człowiek, który lekceważąc życie doczesne i dobra materialne, dążył, żyjąc w skrajnym ubóstwie, do szczęścia pozaziemskiego osiąganego po śmierci. Życiorysy te pisano przede wszystkim po łacinie .
Przykładem takiego utworu jest „Legenda o świętym Aleksym”i Szymon Słupnik
CECHY : żyje w ubóstwie, przyjmuje pogardę i cierpienie z pokorą, ucieka od sławy, rozgłosu, modli się do Boga, umartwia swoją duszę i ciało, anonimowość, pokora

3.Ideał władcy jako wzór do naśladowania :
Elitarną odmianą ideału rycerza był ideał dobrego władcy. W naszej literaturze utrwalony
w „ Kronice” Galla Anonima ( XII w.).
Mamy tu dwa portrety władców: Bolesława Chrobrego - wzór dobrego króla, sprawiedliwego wobec poddanych, władca chętnie nagradzający i surowo karzący; oraz Bolesława Krzywoustego - wzór wojownika , odważnego rycerza, patrioty miłującego kraj, gardzącego śmiercią i umiejącego wzbudzić w sercach żołnierzy wolę walki. CECHY: troszczy się o kraj i o poddanych, dobry rycerz, dobry chrześcijanin (miłosierny), sprawiedliwy i wyrozumiały, bronił granic, szybkość podejmowania trudnych decyzji, dobro ogółu przedkłada nad dobro własne.

Ideały życia epoki średniowiecza stanowiły bardzo charakterystyczny rys kulturowy i obyczajowy tamtego okresu i w jakimś sensie odbijały dążenia, marzenia i cele współczesnych.