Wspólne cechy tych państw: - cywilizacje ukształtowały się ok. 3 tyś. p. n. e. - Położone są nad wielkimi rzekami (Izrael – Jordan, Indie – Ganges, Egipt – Nil, Chiny – Jangcy i Huanghe, Mezopotamia – Eufrat i Tygrys) - Ciepły łagodny klimat - Posiadały sieci irygacyjne - Powstawały państwa – miasta Osiągnięcia cywilizacyjne: - Mezopotamii: • podział roku na tygodnie, doby na 24 godziny, • wynalazek zegara słonecznego • potęgowanie • pierwiastkowanie • system dziesiętny i sześćdziesiętny • obserwacja ciał niebieskich • podział koła na 360o • mierzenie kątów • umiejętność obliczania powierzchni i objętości • operowanie bardzo dużymi cyframi • rozwój prawa • budowa dużych miast otoczonych murami • pismo klinowe na glinianych tabliczkach • epos o Gilgameszu • sieć irygacyjna • wynalazek koła i koła garncarskiego - Egiptu: • obliczanie wylewów Nilu • ustalenie długości roku słonecznego na 365 dni i podziału go na 12 miesięcy • obliczanie zaćmienia słońca • zastosowanie ziół w medycynie • balsamowanie ciał • wynalazek zegara wodnego i piaskowego (klepsydra) • budowa kanałów • budowa piramid • hieroglify • Księga Umarłych • napisy na ścianach piramid • papirus • rozwinęła się literatura - Indie: • wprowadzenie cyfr zwanych dzisiaj arabskimi • świątynie kute w skale • budowa miast z cegieł • pismo piktograficzne • Księga Wedy • wyroby z miedzi, cyny i złota - Chiny: • poznanie właściwości igły magnetycznej • wynalazek czcionki drukarskiej • system irygacyjny • Wielki Mur Chiński • pałace cesarskie • odlewnie metali • wynalazek prochu strzelniczego • początki jedwabnictwa • wyrób papieru, szkła i porcelany • pismo piktograficzne pędzelkiem na jedwabiu • amalgamat (do zębów) Pojęcia: - Gwiazda Syriusz – gwiazda, która symbolizowała początek wylewów Nilu - Kasta – ściśle zamknięta grupa społeczna, której odrębność, wynikająca z przepisów religijnych czy prawnych, jest zwykle usankcjonowana zwyczajowo. - Animizm – pogląd, według którego rośliny, zwierzęta, zjawiska przyrody i rzeczy posiadają duszę. - Reinkarnacja – wiara w wielokrotne odradzanie się człowieka po śmierci przez wstępowania jego duszy w inne ciało. - Laka – żywica z drzewa, po wyschnięciu bardzo twarda i trwała. - Monarchia despotyczna – forma rządów, w której władza panującego jest niczym nieograniczona. - Monarchia patriarchalna – forma rządów, w której król zarządza państwem jak swoją ojcowizną, a urzędy obsadza członkami swej rodziny. - Relief – rzeźba wykonana na płycie drewnianej, kamiennej lub metalowej. - Teokracja – ustrój, w którym najwyższą władzę sprawuje warstwa kapłanów. - System irygacyjny – system kanałów nawadniających, regulujących poziom wód. - Ariowie – plemiona indoeuropejskie, przybyłe na teren dolnego biegu rzeki Indus. Podbili Drawitów. Przynieśli podział na parny i na kasty. - Wedyzm – wiara w siły natury - Braminizm – wiara w reinkarnację. Najwyższym bogiem jest Brahma - Judaizm – religia Żydów. Opiera się na dwóch podstawowych założeniach: 1. na wierze w jednego Boga 2. na przekonaniu o posłannictwie Żydów w racji przymierza, które Bóg zawarł z nimi, jako z narodem wybranym - Arka Przymierza – pozłacana skrzynia, w której znajdował się Dekalog. Złożona w świątyni w Jerozolimie - Zikkurat – wielopiętrowa świątynia w kształcie ściętej piramidy schodkowej. - Buddyzm – system filozoficzny, głoszący iż celem życia człowieka jest wyzwolenie z cierpienia i osiągnięcia stanu nirwany, tj. wygaśnięcia pragnień. - Indoeuropejczycy – ludy, które rozprzestrzeniły się w kierunku Europy (Grecy, Celtowie) i w Indiach Postacie: • Konfucjusz – chiński filozof, twórca systemu moralno – społecznego – konfucjonizmu. Głosił hasła powrotu do wczesnofeudalnego, poszanowania tradycji . • Lao- cy - półlegendarny myśliciel i filozof chiński Twórca taoizmu. Przestrzeganie go zapewnia człowiekowi wewnętrzny spokój i szczęście. • Abraham – patriarcha, praojciec narodów Izraela i Arabów. Ojciec Izaaka i Izmaela. Na wezwanie Boga opuścił Ur i wraz ze swoją rodziną przywędrował do Kanaanu. Bóg zawarł z nim przymierze, którego znakiem było obrzezanie. Za dochowanie wierności Bóg obiecał mu potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie. • Kanaan – w starożytności kraina na wschodzie wybrzeża M. Śródziemnego. W „Biblii” Ziemia Obiecana Izraelitom przez Boga. • Dawid – drugi król Izraela, syn Jozuego, z plemienia Judy, ojciec Salomona. Wzór idealnego władcy. • Salomon – król Izraela, syn Dawida. Rozwinął handel. Zreorganizował armię. Utrzymywał przyjazne stosunki z sąsiadami (z Egiptem, Tyrem) Zbudował świątynię Jahwe w Jerozolimie. Słynął z mądrości i sprawiedliwych wyroków. Zbudował świątynię Jerozolimską (cała była pokryta złotem, do dzisiaj pozostała Ściana płaczu). • Mojżesz – prorok biblijny, wódz. Uważany za twórcę judaizmu. Zawarł przymierze z Bogiem na Górze Synaj. Objawił mu się Bóg w płonącym krzaku. Umarł na Górze Nebo ujrzawszy Ziemię Obiecaną. • Hammurabi – król, władca Babilonii. Polecił spisać kodeks. Jego główne hasło to „oko za oko, ząb za ząb”. Zjednoczył plemiona i stworzył państwo babilońskie. Egipt: urzędnicy - kontrola stanu sieci grobli i basenów - rejestrowanie dochodów państwa - odbieranie danin na rzecz panującego mam nadzieje że pomogłem
