Przyczyny i skutki I wojny światowej.

PRZEBIEG I SKUTKI I WOJNY ŚWIATOWEJ

28 lipca 1914 rozpoczęła się jedna z największych i najkrwawszych wojen XX wieku ? I Wojna Światowa. Mam opisać w swojej pracy przebieg i skutki wojny( to bardzo obszerny temat ), ale muszą choć w paru zdaniach napisać o przyczynach ponieważ uważam, że są one również ważne.
Formalnym początkiem zbrojnego konfliktu było zabójstwo austriackiego następcy tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i jego małżonki, oraz naczelnego wodza armii Austro-Węgier, dokonane 28 czerwca 1914 roku, w Sarajewie (fot. 1). Zamachu dokonał członek organizacji działającej na rzecz wyzwolenia Austri-Węgier spod władzy habsburskiej. Odpowiedzialnością za zamach obarczono Serbię, która popierała bośniacki ruch wyzwoleńczy. To wydarzenie stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu pierwszej wojny światowej. Zamachowcy, inspirowani przez wywiad serbski, byli przekonani, że Bośnia powinna należeć do tego państwa. Austriacy, choć nie dysponowali dowodami potwierdzającymi taki spisek, postanowili wykorzystać to wydarzenie do ostatecznego wyeliminowania wpływów serbskich na Bałkanach. Poparcie Rosji i Niemiec dla Wiednia przyczyniło się wystosowania ostrego ultimatum do Belgradu, po stronie którego opowiedziała się Rosja (sojusznik Serbii). W tej sytuacji Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii (28VII1914). Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji (1VIII1914). Rosję poparła Anglia i Francja związane z nią sojuszem militarnym - Trójporozumieniem. Niemcy tylko na to czekały i wypowiedziały wojnę Francji (3VIII1914), a z kolei Niemcom wypowiedziała wojnę Anglia (4VIII1914). Wreszcie Austria wypowiedziała wojnę Rosji (6VIII1914). Lokalny konflikt bałkański na zasadzie reakcji łańcuchowej stał się najpierw konfliktem europejskim, a później światowym. Europa była podzielona na dwa wrogie obozy. Pierwszym z nich było tak zwane trójprzymierze: Niemcy, Austro-Węgramy i Włochy, drugim ? dwuprzymierze Francji i Rosji. Anglię, która trwała dotąd w odosobnieniu, określanym przez samych Anglików jako ?Splendid isolation?- ?wspaniałe odosobnienie?, niepokoiła jednak postępująca ekspansja gospodarcza, a zwłaszcza kolonialna Niemiec. Przyczyniło się to do przystąpienia Wielkiej Brytani, w 1914 do trójporozumienia. W kolejnych latach wojny po stronie państw centralnych opowiedziały się: Turcja i Bułgaria. Ententa zaś przekształciła się w koalicję 25 państw, w skład której weszły m.in. Włochy, Rumunia, Japonia i Stany Zjednoczone.(fot. 2) Powiązane systemami sojuszy mocarstwa europejskie ogłosiły mobilizację swych sił zbrojnych.
W swojej pracy opiszę przebieg wojny, charakter walk oraz przedstawię przyczyny I wojny światowej. Oprócz suchych faktów postaram się również wskazać na szkodliwość i niehumanitarność użycia broni chemicznej, gazów trujących używanych przez wojska niemieckie podczas wojny
Podczas wojny ukształtowały się 3 fronty, na których prowadzono walki: - południowy (austro-węgiersko-serbski), -wschodni (rosyjsko-niemiecko-austriacki), -zachodni (francusko-angielsko-niemiecki), oraz ?neutralny (Rumuni i Włoch). Głównym obszarem działań był front zachodni( fot. 3). Armia niemiecka, realizując tzw. plan Schlieffena , po zaciętych walkach we Flandrii dotarła nad rzekę Marną, we Francji (fot. 4). Stoczona tam bitwa, w dniach od 5 do 12 września 1914 z wojskami francuskimi, zakończyła się klęską wojsk niemieckich i ich wycofania się, że po rzekę Aisne. Niebawem na linii tej rzeki ustalił się front, Niemcy rozpoczęli wojnę pozycyjną. Moim zdaniem niepowodzenie wojny błyskawicznej wynikało z:
-źle przewidzianego oporu Belgów, który okazał się większy i bardziej długotrwały,
-pojawienia się na froncie zachodnim brytyjskiego korpusu ekspedycyjnego.
-osłabienia siły wojsk generała Helmutha von Moltke (następca Schlieffena), przerzucającego część wojsk na front wschodni, ponieważ Rosja zaatakowała nie czekając na pełną mobilizację
W obliczu tej klęski sztab niemiecki podjął dwie decyzje: pierwsza dotyczyła nieograniczonej wojny podwodnej skierowanej przeciwko Anglii, a druga zadawania jak największych strat aliantom, bez osiągania jakichkolwiek wyższych celów strategicznych.
Rozpoczęta przez Rosjan ofensywa w połowie sierpnia 1914 roku był głownie skierowana przeciwko Austrii. Już 3 września 1914 roku armia rosyjska zajęła Lwów, a na prośbę Francji wkroczyła do Prus Wschodnich. Zapoczątkowało to kontruderzenie Niemiec, pod dowództwem Paula von Hindenburga. Do wielkiej bitwy doszło w dniach 26-31 sierpnia 1914 roku, pod Tannembergiem, zakończonej zwycięstwem Niemiec .
Na Bałkanach do państw walczących przeciwko Entencie w październiku 1915 dołączyła Bułgaria ? Czwórporozumienie. Sam rok przyniósł wielką ofensywę państw centralnych na wschodnim froncie, wyrażającym się przewaga techniczną i wyszkoleniem i organizacja.
Na przełomie 1915/1916 dowództwo niemieckie rozpoczęło przygotowania do ataku, który miał spowodować jak największe ubytki w oddziałach francuskich. Celem były pozycje z których Francuzi nie mogli ustąpić ze względu na ich ważne znaczenie strategiczne i psychologiczne (dumę narodową). Sytuacja ta miała spowodować, że armia francuska z braku możliwości odwrotu znajdzie się znaleźć w pułapce. Wszystkie te kryteria spełniało miasto Verdun. Była to ważna twierdza, otoczona pierścieniem fortów, leżąca blisko linii niemieckich i chroniąca bezpośrednią drogę na Paryż. Operacja niemiecka nosiła kryptonim Gericht ( miejsce straceń). Bitwa pod Verdun zaczęła się 21 lutego 1916 r. z dziewięciodniowym opóźnieniem spowodowanym burzami śnieżnymi. Podczas przygotowania uderzenia, stosunkowo dużą rolę odegrało lotnictwo niemieckie. W początkowej fazie zniszczyło ono większość samolotów alianckich, co pozwoliło Niemcom na uzyskanie panowania w powietrzu i swobodne operowanie niemieckimi bombowcami i samolotami obserwacyjnymi. Dzięki temu ostrzał artyleryjski atakujących był w miarę dokładny. Jednak w maju, na niebie, nad Verdun pojawiły się eskadry francuskich samolotów pościgowych, z nowoczesnymi myśliwcami Nieuport. Te utarczki powietrzne przerodziły się wkrótce w prawdziwą bitwę lotniczą o niespotykanej dotychczas skali. Każda ze stron usiłowała zdobyć panowanie w powietrzu, aby bez przeszkód dokonywać zwiadu lotniczego i bombardować pozycje przeciwnika. Francuzi zawzięcie utrzymywali się na swoich pozycjach, z których nie mogły ich ?wymieść? nawet po raz pierwszy użyte miotacze ognia. Jednak po pewnym, czasie przewaga oddziałów niemieckich zaczęła być coraz bardziej widoczna i Francuzi utracili prawie wszystkie ze swoich fortów, łącznie z fortem Douaumont. Wkrótce przy użyciu nowego gazu o nazwie fosgen , Niemcy zbliżyli się znacznie do ostatniego wzgórza przed Verdun. Bitwa trwała prawie rok, pochłonęła 500 tysięcy żołnierzy po obu stronach.
Wkrótce rozpoczął się atak brytyjski, który miał zmniejszyć presję na francuskim odcinku frontu, a także pomóc oddziałom rosyjskim, które także miały duże niedobory w swojej armii na froncie wschodnim. 1 lipca 1916 po silnej ulewie, Brytyjczycy, wspomagani przez Włochów (przystąpili do wojny rok wcześniej) w rejonie Pikardii przystąpili do natarcia niedaleko rzeki Sommy, na prawym skrzydle wspierani przez pięć francuskich dywizji. Atak został poprzedzony 7 dniowym ciężkim bombardowaniem artyleryjskim. Doświadczone oddziały francuskie zdołały osiągnąć duże postępy, ale Brytyjczycy poważnie ucierpieli w wyniku własnego ognia osłonowego, który ani nie zniszczył drutów kolczastych ani niemieckich okopów ( straty wśród Anglików, tylko w ciągu jednego dnia wyniosły 57 tys. i były największymi w całej ich historii ). Alianci wyciągnęli nauczkę ze starć nad Verdun i opracowali nowe typy samolotów, które miały operować na niebie nad Sommą. Ich ofensywa powietrzna osiągnęła duże sukcesy i zmusiła Niemców do reorganizacji swoich sił lotniczych. Od tego czasu w walkach brały udział duże formacje samolotów, a nie jak poprzednio pojedyncze maszyny. Decydujące starcia nad Sommą miały miejsce w październiku i na początku listopada, ich wynikiem były tylko niewielkie przesunięcia linii frontu oraz ogromne straty po obu stronach (Alianci stracili 600 tys. ludzi a Niemcy 460 tys.). Ostatnią faza bitwy pod Sommą była także pierwszym w historii epizodem, w którym użyte zostały czołgi. Ich znaczenie było jednak niewielkie, nie były one w stanie zmienić sytuacji z uwagi na ich małą liczbę oraz częste psucie się na polu walki.
Alianci już na początku odcięli Rzeszy wszelkie połączenia z terenami zamorskimi. Blokada dotyczyła na początku tylko okrętów niemieckich, później jednak ucierpiały na niej wszystkie kraje, nawet neutralne, które podejrzewano o wspomaganie Niemiec (spowodowało to także ochłodzenie stosunków pomiędzy USA i Anglią). W Niemczech natomiast blokada początkowo wywierała skromne efekty, z biegiem czasu zaczęło jednak brakować na rynku podstawowych dóbr (takich jak m.in. węgiel). Niemiecką odpowiedzią na blokadę była wojna podwodna. Od początków 1915 r., niemieckie łodzie podwodne próbowały odciąć dopływ zaopatrzenia do Wielkiej Brytanii poprzez zatopienie wszystkich statków, które znalazły się na jej wodach. Jednak po incydencie zatopienia Lusitanii (7 maja 1915 r.) Niemcy zgodziły się oszczędzać statki pasażerskie oraz statki handlowe z krajów neutralnych. Wojna podwodna wkrótce straciła swój sens ( na statkach handlowych czy pasażerskich bardzo często przewożono kontrabandę wojenną). W 1917 r. Niemcy byli już pewni że mimo oficjalnej neutralności USA wspierają aliantów, dlatego zdecydowano o wznowieniu nieograniczonej wojny podwodnej (decyzja ta została podjęta w dniu 2 lutego 1917 r.) Dwa miesiące później Stany Zjednoczone w reakcji na te kroki Rzeszy wypowiedziały wojnę państwom centralnym (6 kwiecień 1917r.). Wraz z rosnącym niezadowoleniem niemieckiej opinii publicznej, spowodowanej brakami w zaopatrzeniu kraju, w żywność, rząd postanowił wznowić ataki na wszystkie statki zmierzające do portów alianckich ( luty 1917 r.). Myślano, że dzięki tej akcji uda się zmusić Anglię do co najmniej 6-miesięcznej przerwy w wojnie. Początkowo łodzie podwodne zbierały ogromne żniwo wśród statków handlowych, później jednak ze względu na wprowadzenie przez aliantów sytemu konwojowego straty zostały zminimalizowane.
Wkrótce 3 marca 1918 r. Niemcy podpisały z Rosją traktat w Brześciu, w wyniku którego ta ostatnia zdecydowała się na wycofanie z wojny. Było to spowodowane wewnętrznymi problemami Rosji, a mianowicie wybuchem tam Rewolucji Październikowej 1917 r. Wydarzenie to miało ogromne znaczenie, pozwalało przerzucić na zachód 44 dywizje niemieckie. Zmienił się także układ sił, alianci dysponowali 173 dywizjami, przeciwko 192 niemieckim. Armia niemiecka z powodzeniem wdrożyła nową taktykę walki, wypróbowaną na froncie wschodnim. Alianci cierpieli ponadto na problemy związane z brakiem jednolitego dowództwa oraz na brak morale i niedostatek nowych żołnierzy.
Pierwsza wojna światowa zakończyła się kapitulacją wojsk niemieckich 11 listopada 1918 roku, o godz. 11:00. Z lokalnego konfliktu przekształciła się w wojnę światową, w której wzięły udział 24 państwa ententy i 4 państwa centralne. Uczestniczyło w niej 65 ml żołnierzy, z których zginęło ponad 10 ml. Straty materialne wyniosły 270 miliardów dolarów. Wojna zmieniła granice państw i układy polityczne świata.
Pomimo tego że przed I wojną światową zaszły znaczne zmiany technologiczne (głównie w zakresie broni palnej), na pola bitew weszły olbrzymie armie. Większość walczących tam żołnierzy była do wojny kompletnie nie przygotowana, za co musieli później zapłacić swoją krwią. Na początku wojny większość dowódców była przygotowana na krótką kampanię, w której miały obowiązywać strategia i taktyka rodem z wojen napoleońskich. Z biegiem czasu prowizoryczne okopy zmieniały się w kompleksowy system umocnień, który coraz bardziej się powiększał (i to zarówno pod względem zajmowanej powierzchni jak i pod względem głębokości) (fot. 5). Bardzo często stanowiska artylerii umieszczano na szczytach gór, jeżeli tylko było to możliwe. Przy czym umocnienia w tym terenie musiały być przystosowane do pagórkowatego terenu, twardych skał i trudnych warunków pogodowych. Budowano też tzw. umocnienia tymczasowe. Kiedy planowano wykonanie głównego ataku na pozycje przeciwnika, grupy żołnierzy budowały prowizoryczne schronienia przed frontową linią okopów. Miały one za zadanie dać ukrycie, kolejnym falom piechoty przesuwającym się do przodu. Dodatkowo stanowiły dobre miejsce do przeprowadzania zwiadu i wykonywania szybkich uderzeń małymi grupami, po których wycofywano się z powrotem na pozycje wyjściowe. Najbardziej niebezpiecznymi miejscami dla żołnierzy były okopy, które formowały tzw. wybrzuszenia wysuwające się z głównych umocnień do przodu, miejsca takie były bardzo wrażliwe na atak, gdyż można było na nie uderzyć z trzech stron. Oprócz głównej linii okopów na tyłach znajdowały się inne fortyfikacje, które przygotowywano na wypadek odwrotu. Jednak najbardziej rozwinięte systemy fortyfikacji budowali Niemcy. Niemcy stworzyli cały system konstrukcji fortyfikacji, przy którym pracowali specjalnie przydzieleni do tego inżynierowie. Stosowano na szeroką skalę beton zbrojony, odporny na pociski artyleryjskie, wentylację oraz punkty oporu, które mogły się bronić nawet pozostając w okrążeniu. Okopy nigdy nie znajdowały się w linii prostej, ale były rozmieszczane w ten sposób, aby tworzyły wysunięte placówki (na kształt kwadratu). Z tego też względu przeciwnik nigdy nie mógł oskrzydlić całego okopu. Boki okopu były umocnione poprzez worki z piaskiem, drewniane bale i stalową siatkę. Dno okopu często było pokryte drewnianą kratownicą. Aby żołnierze mogli obserwować przedpole tworzono specjalne strzelnice (formowane z worków z piaskiem albo z płyt stalowych). Niemieccy snajperzy używali specjalnych kul, które pozwalały na przestrzelenie tych osłon. Aby się nie narażać na ostrzał nieprzyjacielski używano też peryskopów .
System walki na froncie zachodnim sprawiał wszystkim armiom duże trudności. Przede wszystkim, często plany obydwu przeciwnikom krzyżowała pogoda. Nierzadka była sytuacja gdy żołnierzom przychodziło budować okopy w miejscach gdzie woda znajdowała się na głębokości 1 metra. Służba każdego żołnierza przebywającego w okopie frontowym sprowadzała się do kilku prostych czynności i trwała krótko: od jednego dnia do najwyżej dwóch tygodni, do czasu przybycia nowej zmiany. Nawet gdy żołnierz cały czas przebywał w przednich okopach, to tylko kilka razy w roku brał udział w walce: to znaczy w przeprowadzaniu ataku, obronie własnych umocnień i udziale w krótkotrwałych wypadach na pozycje przeciwnika. Do walki najczęściej przeznaczano weteranów i żołnierzy najbardziej doświadczonych. W czasie dnia życie w okopach zamierało, było to spowodowane ogniem artylerii, snajperów i działalnością obserwatorów lotniczych czy balonowych. Większość obowiązków wykonywano w nocy, ciemność umożliwiała ruchy oddziałów i zaopatrzenia, rozbudowę okopów i zapór z drutu kolczastego. W tej porze dokonywano także licznych wypadów rozpoznawczych na linie wroga. Intensywność walk na frontach I wojny światowej powodowała że średnio 10% walczących żołnierzy ginęło. Sytuację pogarszały jeszcze niski poziom opieki medycznej oraz brak antybiotyków. Względnie błahe kontuzje lub rany mogły się przerodzić w gangrenę lub w infekcję zagrażającą życiu.
Podczas pierwszej wojny światowej po raz pierwszy użyto gazu, w sierpniu 1914, przez francuzów. W kwietniu 1915 r. Niemcy wypuścili na pozycje przeciwnika chlor ,podczas drugiej bitwy pod Ypres. Gaz ten mógł wyrządzić poważne obrażenia (uszkadzał układ oddechowy), jednak musiał być użyty w dużych ilościach, aby wywołać większe efekty ponadto był łatwy do wykrycia i zauważenia. Fosgen został po raz pierwszy użyty w grudniu 1915 r. i był jedną z najgroźniejszych broni chemicznych stosowanych w czasie wojny. Był 18 razy bardziej zabójczy niż chlor i dużo trudniejszy do wykrycia. Jednak najbardziej skuteczny okazał się gaz musztardowy zastosowany przez Niemców w lipcu 1917 r. Nie był on tak groźny (zmarło tylko 2% osób, które się z nim zetknęły) jak fosgen, ale był trudniejszy do zauważenia a ponadto długo utrzymywał się w powietrzu, powodował także olbrzymie poparzenia, które czyniły żołnierzy praktycznie niezdolnymi do walki. Początkowo gaz wypuszczano razem ze sprzyjającym wiatrem, ale było to metoda wyjątkowo zawodna i mogła się obrócić przeciwko atakującemu. Później gaz był wystrzeliwany w pociskach artyleryjskich. Według fragmentu sprawozdania nadzwyczajnej rosyjskiej komisji śledczej, dotyczącej użycia przez wojska niemieckie gazów trujących nad Brzegami Bzury i Rudawki 31 maja 1915roku możemy się przekonać o jej szkodliwości i niehumanitarności. ?Mdły, słodko-cierpki gaz tamował oddech w gardle, wywołując u ludzi duszenie się błony śluzowe dróg oddechowych ulegały zapaleniu, wszystkie wewnętrzne organy wszyscy którzy więcej wciągnęli śmiercionośnego gazu natychmiast umierali, zaś wszystkie części metalowe na karabinach były pokryte warstwą gazu, zamki karabinów zardzewiały i nie działały?. Ten fragment ukazuje nam na jakiej zasadzie używano tego typu gazów najpierw uśmiercano ludzi znajdujących się w okopach, reszta wojska chcąc się bronić już nie miała czym gdyż ich broń nie nadawała się już do użycia. Mimo skuteczności tej metody były co do niej pewne zastrzeżenia, gdyż jej użycie zależało od wiatru, który w każdej chwili mógł zmienić kierunek i tym samym spowodować iż gaz przeniósłby się w odwrotnym kierunku.

Koniec wojny dla Niemiec był tragiczny. Zostały one zmuszone do bezwarunkowego uznania suwerenności Belgi, Polski, Czechosłowacji oraz Austrii. Wycofania się z traktatu z Brześcia Litewskiego oraz traktatu bukaresztańskiego. Ponadto utraciły 71 tys. km2 terytorium (około 13% ze stanu sprzed wojny). Alzacja i Lotaryndia wróciły do Francji, okręg Saary znalazł się pod kontrolą Ligi Narodów na okres 15 lat. Belgia otrzymała niewielki okręg Eupen-et-Malmedy oraz Moresent. W 1920 r. odbył się plebiscyt w środkowym i północnym Szlezwiku, po którym ta ostatnia część połączyła się z Danią. Do Polski włączono jedną trzecią część Górnego Śląska oraz Wielkopolskę i niewielkie okręgi na Pojezierzu Mazurskim. Litwa otrzymała port w Kłajpedzie, a Gdańsk stał się Wolnym Miastem, podlegającym polskiej jurysdykcji w zakresie polityki zagranicznej. Ponadto Rzesza została pozbawiona całego swojego imperium kolonialnego, które zostało podzielone głównie pomiędzy Anglię i Francję. Ważnym skutkiem było odzyskanie niepodległości przez Polskę. Po 123 latach niewoli powstała II Rzeczpospolita Polska. Wymieniając skutki pierwszej wojny światowej, nie można zapomnieć o rewolucji w Rosji w 1917 r. Wstrząsnęła ona całym światem i stała się nie lada wyzwaniem dla kapitalistycznych mocarstw zachodnich, które stanęły oko w oko z "czerwonym zagrożeniem". Nie minęło więcej jak trzy dekady gdy ponad jedna trzecia świata znalazła się w okowach komunizmu. Rosja wyszła z wojny z dużymi stratami terytorialnymi i ludzkimi. Zamieszanie panujące wewnątrz kraju pozwoliło na odzyskanie niepodległości przez Finlandie, oraz republiki bałtyckie. Do Rumunii przyłączono Besarbie (Rumunia kosztem Węgier zagarnęła także Siedmiogród należący do monarchii habsburskiej). Na krótki okres powstały państwa na Kaukazie, takie jak: Gruzja ,Armenia i Aerbejdżan.
Wielu uważa I wojnę światową za pierwszą wojnę nowoczesną, pierwszy konflikt totalny, w który została wciągnięta też ludność cywilna. Jednym z jej najbardziej widocznych skutków było rozszerzenie zakresu władzy wykonawczej w wielu państwach (prezydenta i rządu). Wzrastała także biurokracja, aby sprawować coraz większą kontrolę nad społeczeństwem. Uchwalano nowe podatki, lub je podwyższano, pojawiały się nowe ustawy, wszystkie te działania były podejmowane po to aby zwiększyć wysiłek wojenny. Wiele z rezultatów tej działalności trwa do obecnych czasów. W tym samym czasie wojna poważnie nadwerężyła funkcjonowanie dużych, wieloetnicznych scentralizowanych państw takich jak: Niemcy, Austro-Węgry czy Rosja. We wszystkich tych krajach w wyniku wojny doszło do ogromnych przekształceń, czy to w postaci zmiany formy rządu czy też zmian terytorialnych. Wiele rodzin zostało pozbawionych źródła utrzymania po wyjeździe tak dużej liczby mężczyzn na front. Wraz z nieobecnością czy śmiercią głównego żywiciela rodziny kobiety zostały zmuszone do pracy w niespotykanym wcześniej zakresie . W tym samym czasie przemysł potrzebował nowych rąk do pracy, co w dużym stopniu pomogło w walce o prawa wyborcze dla kobiet. Trzeba również nie zapominać, że I wojna światowa była ?fabryką kalek?, mężczyźni, którzy wracali z wojny byli pozbawieni kończy i często ?lądowali? na ulicy- żebrząc.
Produkt Krajowy Brutto (PKB) zwiększył się w głównych krajach alianckich (Wielka Brytania, Włochy i USA), zmniejszył się natomiast we Francji, Rosji, neutralnej Holandii oraz w państwach centralnych. Spadek PKB w Austrii, Rosji, Francji i Turcji sięgał od 30 do 40%. Na przykład w Austrii cała trzoda chlewna została przeznaczona na ubój i pod koniec wojny na rynku w ogóle nie było mięsa. Dochodzi do tego inflacja: w 1919 roku w Wielkiej Brytanii ceny było 2,11 raza wyższe niż w 1913. We wszystkich krajach zwiększył się udział państwa w PKB, we Francji i Niemczech przekroczył on 50% a w Wielkiej Brytanii prawie doszedł do 39% (1917 r.). Aby sfinansować zakupy w USA alianci zaczęli zaciągać ogromne pożyczki (głównie na Wall Street). W końcu 1916 r. Wilson zdecydował się odciąć Ententę od źródeł kredytu, ale w obliczu wojny z Niemcami postanowił tego nie robić. Po przystąpieniu USA do wojny w akcji kredytowej dla aliantów oprócz banków prywatnych uczestniczył także rząd amerykański. W latach 1914-1919 dług Wlk. Brytanii wzrósł z 26% do 128% PKB. Po 1919 r. Stany Zjednoczone zażądały spłaty pożyczek, które Anglia i Francja finansowały głównie z reparacji wojennych uiszczanych przez Republikę Weimarską, której rozwój był z kolei wspierany przez kredyty amerykańskie. To krążenie pieniędzy w obiegu zamkniętym załamało się w 1931 r. a wierzyciele amerykańscy nigdy nie zostali spłaceni. W ciągu wojny fabryki wyprodukowały ogromne ilości broni i amunicji. Siedem głównych państw (Niemcy, Austro-Węgry, Francja, Wlk. Brytania, USA, Rosja i Włochy) wyprodukowało przez całą wojnę w sumie: 27,6 mln karabinów, 1076 tys. karabinów maszynowych, 151,7 tys. dział, 18,1 tys. moździerzy, 340 tys. samochodów, 181,9 tys. samolotów, 9,2 tys. czołgów, 1051 mln pocisków artyleryjskich i 47,7 mld nabojów karabinowych. Ponadto, sama tylko Wielka Brytania wyprodukowała 784 tys. ton materiałów wybuchowych.W sumie, wg Bogarta (1920), wydatki bezpośrednie na wojnę wyniosły 186 mld USD, a pośrednie (straty w ludziach, zniszczone środki trwałe, stracona produkcja itp.) wyniosły 152 mld USD. Daje to sumę 338 mld USD.
W swojej pracy ukazałam głównie przebieg i skutki wojny, która tak wiele złego dokonała na całym świecie, która z konfliktu lokalnego przerodziła się w konflikt światowy. Wiele milionów ofiar, niewinni młodzi ludzie, a nawet dzieci które brały czynny udział w ogólnoświatowym przelewie krwi. Zajęłam się przebiegiem wojny, oraz charakterem walk na frontach. Ukazałem użycie gazów trujących oraz ich działanie.



BIBLIOGRAFIA


Czerwiński P., Vademecum Historia. Liceum, Technikum, cz.1, Kraków
Garlicki A., Historia 1815-1939. Polska i świat. Podręcznik dla III klas liceów
ogólnokształcących, Warszawa 2001.
Pajewski J., Historia powszechna 1871-1918, wyd. VIII, Warszawa 1999.
Pajewski J. Pierwsza wojna światowa 1914-1918, wyd. III, Warszawa 2004.
www. wikpedia.pl