Wykaż współzależność między budową a funkcjami na przykładzie wybranych tkanek roślinnych

Zarówno organizmy zwierzęce, jak i roślinne zbudowane są z komórek. Ich określone zbiory, stanowiące schemat o podobnej budowie oraz pełniące wyspecjalizowane w danej dziedzinie funkcje – tworzą ugrupowania zwane tkankami. Pełnią one w świecie roślin bardzo istotne i ważne w ich życiu funkcje. Niektóre z nich odpowiadają za przewodzenie wody, soli mineralnych czy też innych substancji odżywczych, inne dbają o „bezpieczeństwo” – chroniąc przed 0 swojego życia. Specyficzna budowa tkanek, sprawia, że ich funkcje wyspecjalizowane są w ścisłej dziedzinie. Dzięki nim rośliny mogły opanować zarówno środowisko lądowe jak i wodne, a ponadto osiągnąć bardzo duże rozmiary. W świetle tematu mojego wypracowania, chciałabym przedstawić jak ważną rolę odgrywa związek budowy danej tkanki z funkcją, jaką wykonuje w ciele roślny.

Aby móc dokładnie przeanalizować powyższe zagadnienie, niezbędne są nam podstawowe wiadomości o podziale tkanek. W świecie roślin istnieje bowiem schematyczny podział tkanek. Ze względu na złożoność budowy, dzielimy je na: jednorodne (proste), zbudowane z podobnych komórek, tworzących jednolite zespoły, np. merystemy, miękisze, kolenchyma, sklerenchyma i niejednorodne (złożone), zbudowane z komórek wielu różnych typów, tworzących jednak funkcjonalną całość, np. epiderma, łyko, drewno.
Biorąc natomiast pod uwagę pochodzenie, wyróżniamy tkanki: pierwotne, które powstają bezpośrednio komórek zarodka np. skórka, merystem stożków wzrostu, drewno pierwotne oraz wtórne – powstające w procesie odróżnicowywania np. miazga korkotwórcza, kambium, drewno wtórne. Trzecim rodzajem i moim zdaniem najistotniejszym jest podział dotyczący zdolności komórek do dzielenia się, przez co wyróżniamy następujące dwa rodzaje tkanek: twórcze i stałe. Tkanki twórcze noszą nazwę merystemów (z gr. meriste – dzielący),ponieważ ich komórki, stale lub sezonowo wykazują aktywność podziałową. Natomiast tkankami stałymi są wszystkie tkanki dojrzałe, w których podziały komórkowe nie zachodzą lub zdarzają się tylko wyjątkowo.

Tkanki twórcze, znajdują się w organach roślinnych w ściśle określonych rejonach, zwanych strefami merystematycznymi, od których pochodzą nazwy poszczególnych tkanek, jak np.: merystem wierzchołkowy, wstawkowy, boczny oraz tzw. tkanka archesporialna czy też kalusowa.Wśród tkanek tych, istnieje podział, o którym już wspomniałam. Wyróżniamy bowiem tkanki twórcze pierwotne oraz tkanki twórcze wtórne. Oba ich rodzaje sprawują bardzo ważną funkcję w świecie roślin. Powodują ciągłą produkcję i zwiększanie się liczby komórek, przez co rośliny mogą rosnąć przez całe życie.Przyrost na długość i grubość jest zapewne bardzo istotny dla każdej rośliny, gdyż takim sposobem może się ona ochronić jak i zyskać „przewagę” nad innymi roślinami. Niewątpliwie w sprawowaniu tych funkcji widoczna jest współzależność budowy danej tkanki z pracą jaką ona wykonuje, jednak ja chciałabym do uzasadnienia tematu mojej pracy posłużyć się przykładami tkanek stałych.
Tkanki twórcze stanowią jednak dla nich niejaki początek, albowiem faktem jest , iż komórki pochodzące z tkanek twórczych różnicują się w tkanki stałe. Wyróżniamy kilka rodzajów tych tkanek: tkanki okrywające, miękiszowe, wzmacniające, przewodzące, zasadnicze oraz wydzielnicze. Każda z nich charakteryzuje się sprawowaniem innej funkcji, jednak już nie takiej jak w przypadku tkanek twórczych. dzięki tkankom stałym, roślina może Bowiem sprawnie transportować pokarm, chronić się przed zniszczeniem czy też głodem, jednak nie jest już – tak jak w przypadku tkanek twórczych – zależna od nich w stosunku do swojego wzrostu czy też grubienia. Widoczną różnicą w przypadku obu rodzajów tkanek jest również budowa, bowiem komórki tkanek stałych są duże i z reguły grubościenne, a nie cienkościenne, jak to w przypadku tkanek twórczych. Dość często są silnie zwakuolizowane, mają małą ilość rzadkiej cytoplazmy, a jądro położone jest przy ścianie komórkowej. Pomiędzy komórkami występują zwykle przestwory międzykomórkowe, czego nie można zaobserwować w komórkach tkanek twórczych. Czasem komórki tkanek stałych są martwe -czyli pozbawione protoplastu. Jednak aby dokładnie wykazać współzależność budowy i funkcji, jakie spełnia dana tkanka, trzeba przeanalizować poszczególne jej rodzaje.

Zacznę od najbardziej rozpowszechnionego jak i zarówno najpierwotniejszego typu tkanki, – - parenchyny, czyli tkanki miękiszowej. Występuje ona we wszystkich częściach ciała rośliny. Komórki tej tkanki są żywe, najczęściej duże, zaokrąglone i posiadają duże wakuole. W cytoplazmie oprócz innych organelli zawarte są również plastydy, które na świetle wykształcają się jako chloroplasty. Ściana komórkowa zbudowana jest głównie z celulozy, pektyn i hemiceluloz. Najczęściej jest ona cienka i złożona tylko ze ściany pierwotnej, choć może się czasem wykształcić ściana wtórna z prostymi jamkami. Pomiędzy komórkami znajdują się mniejsze lub większe przestwory międzykomórkowe. U roślin naczyniowych parenchymą może spełniać różne funkcje i w związku z tym występować w kilku odmianach:
- miękisz zasadniczy, którego rysunek przedstawiłam poniżej – zbudowany jest z cienkościennych, równowymiarowych komórek, które zawierają dużą ilość wakuol. Zajmuje on najwięcej miejsca w roślinie. Dzięki takiej budowie możliwe jest dokładne wypełnienie tym rodzajem miękiszu wszystkich przestrzeni między innymi tkankami w różnych organach np. może być miękisz kory pierwotnej lub rdzeń w młodych łodygach i korzeniach.
- miękisz asymilacyjny ( rzadziej: chlorenchyma, bądź miękisz zieleniowy), który występuje głównie w liściach oraz obwodowych częściach łodyg. Składa się on z cienkościennych, zasobnych w chloroplasty komórek. Dzięki ich występowaniu możliwa jest asymilacja CO2,przez co roślina przeprowadza proces fotosyntezy i produkuje pokarm. U roślin nasiennych występują 3 rodzaje tego miękiszu (ich szkice przedstawiamponiżej):
1. miękisz wieloramienny – występuje w liściach roślin nagozalążkowych, np. w igłach sosny. Jego wieloramienne, pofałdowane komórki rekompensują małą powierzchnię zewnętrzną liścia, przez co tworzą wewnętrzną, ogromną powierzchnię asymilacyjną.
2. miękisz palisadowy – występuje u roślin okrytonasiennych, dwuliściennych tuż pod skórką. Jego wydłużone komórki, zawierające dużą ilość chloroplastów i są ustawione prostopadle do powierzchni liścia. Między komórkami są niewielkie przestwory międzykomórkowe. Ten rodzaj miękiszu ma za zadanie dwie funkcje: asymiluje (dzięki obecności chloroplastów) i stanowi „swoisty filtr”( dzięki ścisłym ustawieniu komórek palisadowych, które mają regularny kształt), chroniący przed nadmiarem światła leżący pod nim miękisz gąbczasty.
3. miękisz gąbczasty – występuje u roślin dwuliściennych oraz jednoliściennych. Zawiera on dużo mniej chloroplastów, niż komórki miękiszu palisadowego. Jego komórki mają kształt nieregularnych brył i stykają się ze sobą stosunkowo małymi powierzchniami ścian. Jednak w ten sposób tworzą bardzo bogaty system przestworów międzykomórkowych, ułatwiających dyfuzję gazów w liściu. Szczególnie duże przestwory znajdują się przy aparatach szparkowych, co sprzyja wymianie gazowej.
- miękisz spichrzowy – to kolejny rodzaj tkanki miękiszowej, który dzięki swej specyficznej budowie umożliwia magazynowanie substancji zapasowych. Jego komórki są luźno ułożone, zaokrąglone, wewnątrz występują centralnie ułożone wakuole. Jednak jego najważniejszym elementem jest duża ilość leukoplastów i chloroplastów, – dzięki którym gromadzone są w nim tłuszcze, białka i skrobia. Ten typ miękiszu występuje w organach spichrzowych, takich jak: bulwy, kłącza, korzenie, owoce, nasiona.
Występuje jednak specyficzna odmiana miękiszu spichrzowego, którą stanowi miękisz wodny(wodonośny), zbudowany z dużych komórek, zawierających olbrzymie wodniczki, w których gromadzona jest woda. Występujące w nim śluzy zatrzymują ją i utrudniają parowanie. Dzięki temu miękisz wodonośny pełni funkcje magazyniera wody. Występuje on w większych ilościach u roślin pustynnych, narażonych na braki wody np. kaktusów, agaw i aloesów.
- miękisz powietrzny – zwany jest inaczej aerenchymą, i pełni funkcje tkanki przewietrzającej. Jego cechą charakterystyczną jest silny rozwój przestworów międzykomórkowych, które często zajmują w tkance więcej miejsca niż same komórki. Przestwory te tworzą ciągły system kanałów powietrznych, stanowiących wewnętrzną atmosferę rośliny. W typowej postaci tkanka ta występuje u roślin podwodnych. Ułatwia ona unoszenie się wypełnionych powietrzem organów roślinnych wodzie, a poza tym stanowi wewnętrzny rezerwuar gazów ( tlenu i dwutlenku węgla), biorących udział w procesach fizjologicznych rośliny związanych z wymianą gazową ( fotosynteza i oddychanie). Schemat przekroju przez miękisz powietrzny, przestawiam poniżej. Widoczne na nim niebieskie obszary, to rury wypełnione tlenem.
- miękisz wydzielniczy – występuje u różnych roślin. W jego komórkach zachodzą procesy wydzielania – np. olejków eterycznych u kopru, soku mlecznego u maku.
Podsumowując obraz tkanki miękiszowej, widzianej z perspektywy wyżej przedstawionych jej rodzajów, nasuwa mi się jednoznacznie wniosek, iż mimo, że tkanka ta posiada prostą budowę, to jej zróżnicowanie funkcjonalne jest bardzo duże. Jednakże specyficzne budowy, każdej z typów miękiszu –są wyspecjalizowane dla różnych roślin, do różnych warunków.
Kolejnym typem tkanki stałej, którą chciałabym opisać, jest tkanka wzmacniająca. Jak sama nazwa wskazuje zabezpiecza ona roślinę przed uszkodzeniami mechanicznymi (złamaniem, rozerwaniem), korzeń przed pęknięciem w momencie rozciągania, a całą roślinę przed zgnieceniem. Tkanka ta zbudowana jest z dwojakiego rodzaju elementów, które odpowiadają za spełnienie odpowiednich dlań funkcji. Są to: kolenchyma – zwana zwarcicą i sklerenchyma zwana twardzicą.

Kolenchyma ( zwarcica) jest tkanką pierwotną. Składa się z żywych, wydłużonych komórek, otoczonych nie zdrewniałą celulozowo – pektynową ścianą, mającą charakterystyczne zgrubienia. Zgrubienia te są zwykle nierównomierne. Najczęściej występują w postaci pasów biegnących wzdłuż „ kątów” komórki, w miejscach, gdzie trzy lub więcej komórek graniczy ze sobą. Ten typ nazywamy kolenchymą kątową, a jej przekrój przedstawiam poniżej. Zgrubienie mogą też ulegać tylko ściany wzajemnie równoległe i styczne względem obwodu organu. Mówimy wtedy o kolenchymie płatowej, której schemat widoczny jest u góry, prawej strony. Zwarcica występuje w pędach młodych, szybko rosnących roślin dwuliściennych. Jej ściany komórkowe, choć zgrubiałe, są elastyczne, dlatego też możliwy jest jej ciągły wzrost w młodych częściach organów ( silnie wydłużone, wrzecionowate komórki tkanki wzmacniającej zlokalizowane są w pędzie obwodowo, a w korzeniu centralnie), zabezpieczając przy tym roślinę przed pęknięciem w strefie korzeniowej oraz złamaniem łodygi. Natomiast obecność w jej komórkach chloroplastów, przyczynia się do „ wspomagania” chlorenchymy w procesie fotosyntezy.

W wyrośniętych już, starszych, zwykle centralnych częściach roślin występuje pierwotna lub wtórna tkanka wzmacniająca – sklerenchyma ( twardzica).Komórki jej są martwe i twarde, dlatego też zabezpiecza ona ciało rośliny przed zgnieceniem. Posiada ona równomiernie zgrubiałe ściany komórkowe, które najczęściej są zdrewniałe, a protoplasty komórek zamierają i zanikają ( jest więc tkanką martwą).Twardzica występuje w dwóch formach: tzw., sklereidy, czyli komórek kamiennych lub włókien sklerenchymatycznych. Włókna są długie, cienkie i mają wrzecionowaty kształt – jak widać na przekroju przedstawionym poniżej. Występują najczęściej w zespołach tworzących wiązki lub pasma sklerenchymatyczne, albo też pochwy otaczające wewnętrzną część organu lub jakiś jej fragment. Ich komórki, o twardych, zdrewniałych ścianach tworzą zwartą tkankę o właściwościach wybitnie wzmacniających sklereidy roślin jednoliściennych np. traw. Natomiast sklereidy są bryłowate i mają bardzo nieregularne kształty (rysunek obok).Ich ściany są silnie zgrubiałe i mineralizowane, dzięki czemu mogą one tworzyć wewnętrzną część owocni, czyli tzw. pestkę, bądź też łupiny orzechów oraz niektórych nasion. Mam nadzieję, że przedstawiony przeze mnie zarys tkanki wzmacniającej uwidacznia, jak ważne znaczenie obronne i ochronne ma ona do spełnienia. Jej funkcje doskonale przystosowały się do specyficznej dwu-formowej budowy, przez co zapewnia ona roślinom zarówno sprężystość, przeciwdziałającą deformacjom jaki i rozrywaniu oraz stabilny układ przestrzenny organów.

Jedną z ważniejszych tkanek stałych, zlokalizowanych w ciele roślin jest tkanka przewodząca. Odpowiada ona bowiem za połączenie górnych i dolnych organów rośliny, między którymi przewodzone są woda, sole mineralne oraz asymilaty. Dodatkowo, tkanka ta może spełniać funkcję wzmacniającą oraz spichrzową. Zbudowana jest ona z komórek różnego rodzaju, – przez co zwykło się traktować ją jako tkankę złożoną lub też niejednorodną. Komórki te różnicują się z pramiazgi ( drewno i łyko pierwotne) lub wytwarzane są przez miazgę,czyli kambium ( drewno i łyko wtórne). Drewno przewodzi wodę i sole mineralne, a łyko asymilaty. Możliwość pełnienia tych funkcji zapewniona jest między innymi przez dogodną budowę obu rodzajów tkanek.

Drewno zwane ksylemem, jest tkanką niejednorodną. Występują w niej bowiem cewki (tracheidy) oraz naczynia( trocheje), włókna drzewne i miękisz drzewny. Tylko komórki miękiszowe są komórkami żywymi. Cewki i naczynia przewodzą wodę i sole mineralne od korzeni do wierzchołka rośliny. Proces ten nie wymaga nakładu energii.

Cewki są starsze ewolucyjnie niż naczynia i pojawiły się już u psylofitów. Ich rysunek przedstawiam poniżej. Jak widać zbudowane są one z wydłużonych komórek, które posiadają „ ślepo” zakończone i zaostrzone końce. Ich ściany są zdrewniałe, a nierównomierne odkładanie się ścian wtórnych doprowadza do powstania różnego rodzaju zgrubień ( obrączkowych, spiralnych, siatkowych) lub też jamek. Dzięki temu cewki pełnią dodatkowo funkcję wzmacniającą. Ruch wody z cewki do cewki możliwy jest natomiast dzięki jamkom, usytuowanych w ścianach bocznych, przez które woda może stosunkowo szybko przemieszczać się w roślinie. Nie porusza się ona jednak tak szybko jak w naczyniach, bowiem ruch wody nie odbywa się w linii prostej. Naczynia natomiast są przykładem prawie idealnego skoordynowania budowy i funkcji. Jak widać na rysunku, przypominają one długie rury wodociągowe o bardzo małych przekrojach. Są one podobne do cewek i pełnią te same funkcje, lecz są lepiej od nich przystosowane do transportu wody ze względu na zanik ścian poprzecznych, co znacznie ułatwia przepływ wody z komórki do komórki. W roślinie występuje ich tysiące. Powstają one z ułożonych w rzędy ( szeregi) pojedynczych, najczęściej „beczułkowatych” komórek, tzw. członów naczyń, które ustawione w pionie utworzyły rury ciągnące się bez przerwy na znacznych odcinkach. Ich ściany posiadają również charakterystyczne zgrubienia zwiększające ich wytrzymałość mechaniczną. Dzięki nim drewno pełni dodatkowo rolę tkanki wzmacniającej. Zależnie od rodzaju zgrubień wyróżnia się naczynia pierścieniowe, spiralne, siatkowate i jajkowate ( ich schematy przedstawiam poniżej)
Oprócz cewek i naczyń do martwych elementów drewna należą również włókna drzewne i jedyny żywy składnik martwego drewna – miękisz drzewny. Miękisz drzewny zbudowany jest z komórek miękiszowych, dzięki którym pełni on funkcję tkanki spichrzowej oraz zapewnia kontakt drewna z innymi tkankami organu, co jest niezbędnym warunkiem funkcjonowania drewna jako tkanki przewodzącej. Natomiast włókna drzewne rozmieszczone są w drewnie pojedynczo lub grupami pomiędzy innymi komórkami tkanki, stanowiąc martwy i wyłącznie mechaniczny element drewna.

Łyko, zwane również floemem, jest tkanką, w której odbywa się przewodzenie na dalsze odległości organicznych substancji pokarmowych, przede wszystkim cukrów. Głównym miejscem produkcji tych substancji są liście, toteż odprowadzanie ich do innych organów rośliny jest główną funkcją łyka. Łyko, podobnie jak drewno jest tkanką niejednorodną, złożoną z kilku typów komórek, do których należą: komórki sitowe, rurki sitowe i miękisz łykowy. Poniżej przedstawiam fragment rurki sitowej w przekroju podłużnym. Jak widać, zbudowane jest ono z zespołów żywych, ułożonych piętrowo i silnie wydłużonych komórek zwanych członami rurek sitowych. Najważniejszym jednak elementem w ich budowie jest to,że ich poprzeczne ściany - między komórkami - zawierają skupienia porów i noszą nazwę płytek sitowych. Pełnią one bardzo istotną rolę, gdyż właśnie przez nie przenikają pasma cytoplazmy, umożliwiające transport asymilatów z jednego członu rurki sitowej do drugiego. Warto również zaznaczyć, że dojrzałe człony rurek sitowych nie zawierają jąder komórkowych, gdyż zanikają one podczas różnicowania się rurek sitowych z tkanki merystematyczne. Myślę, że można więc otwarcie powiedzieć, że rurki sitowe to „ specjalistki wysokiej klasy” w przewodzeniu związków organicznych. Pozostałe również ważne elementami łyka to:miękisz łykowy oraz włókna łykowe. Miękisz podobnie jak w drewnie, składa się z komórek mniej lub bardziej wydłużonych, występujących w postaci pasm wśród innych elementów łyka. Dzięki temu pełni on funkcję spichrzową np. występuje w korzeniu spichrzowym marchwi, jak i również współdziała on w przewodzeniu substancji organicznych.
Włókna łykowe są natomiast dłuższe od włókien drzewnych i różnią się od nich prostymi jamkami. Tworzą je komórki martwe, przez co pełnią one funkcję typowo wzmacniającą.

Podsumowując cały schemat budowy i funkcjonowania tkanki przewodzącej z pewnością mogę powiedzieć, że posiada ona bardzo dobrze skoordynowaną budowę do pełnienia danej funkcji, przez co rośliny mogły na drodze ewolucji opanować również środowisko lądowe.
Ostatnią tkanką, jaką chciałabym omówić, to tkanka okrywająca Powstała ona w wyniku działalności merystemu wtórnego –fellogenu. Jej lokalizacja usytuowana jest głównie na powierzchni rośliny, przez co ma ona za zadanie chronić tkanki głębiej położone oraz pośredniczyć między środowiskiem zewnętrznym a wewnętrznym rośliny. Cechuje ją zwarty układ komórek, w których nie występują przestwory międzykomórkowe, a także rozbudowana powierzchnia stycznych komórek, poprzez fałdowanie lub ząbkowanie. Taka budowa zwiększa odporność na rozerwanie tej tkanki podczas rozciągania. Do tkanek okrywających zaliczamy skórkę ( epidermę i epiblemę) oraz korek.

Epiderma stanowi zewnętrzną powłokę zielonej łodygi, liści i kwiatu. Zbudowana jest zwykle z jednej warstwy ściśle do siebie przylegających komórek – jak widać na rysunku poniżej, których wnętrze wypełnia duża wakuola. Skórka jest najczęściej przeźroczysta, przez co hamuje dostęp światła do miękiszu asymilacyjnego. W cytoplazmie komórek mogą występować leukoplasty,natomiast chloroplasty w tym przypadku są rzadkością –jej zielona barwa, to tylko i wyłącznie efekt „ przeświecania” zielonego miękiszu asymilacyjnego. Ściany komórek epidermy graniczące z wnętrzem rośliny są cienkie i celulozowe, natomiast od strony zewnętrznej – są grube i przesycone substancjami tłuszczowymi – kutyną i woskiem, a nawet niekiedy substancjami mineralnymi. Dzięki nim roślina chroni swoje organy przed mechanicznymi uszkodzeniami, np. momencie przebijania się korzenia przez ziemię. Pyzatym taka specyficzna budowa epidermy chroni również roślinę przed nadmierną transpiracją, czyli wyparowywaniem wody, oraz przed wnikaniem mikroorganizmów. Jednak istnienie kutikuli ma pewne wady. Przede wszystkim jest ona nieprzepuszczalna nie tylko dla wody ( co jak już mówiłam jest akurat korzystnym aspektem), ale także dla dwutlenku węgla oraz tlenu. W tych warunkach otoczenie rośliny ciągłą warstwą kutikuli oznaczałoby śmierć przez „ uduszenie” i z „ głodu”. Dlatego też w epidermie musiały powstać szczególne „urządzenia wentylacyjne” – aparaty szparkowe.
Podsumowując wszystkie wiadomości o tkance okrywającej, można powiedzieć że ma ona swego rodzaju dwoistą naturę, związaną z pełnieniem odpowiednich funkcji, które bardzo dobrze korespondują z budową danego elementu. Tak więc widoczna jest


Kończąc moją całościową wypowiedź, chciałabym powiedzieć, że świat tkanek, to świat życia, bez którego nie było by niczego. Dzięki nim możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie zarówno organów roślinnych jak i zwierzęcych. Uważam, bowiem że każda z nich jest złożoną strukturą, umożliwiającą wzajemną współpracę między określonymi częściami ciała. Jednak, aby mogły ją prawidłowo wypełniać, muszą posiadać właściwą dlań konstrukcję, na którą składa się budowa każdej z komórek. Charakteryzując je w powyższej pracy – myślę, żeukazałąm, jak ważną rolę odgrywa i Uważam, że w każdej z tkanek widoczna jest ogromna współzależność budowy z pełnioną funkcją, co w toku ewolucji umożliwiło roślinom wyjście ze środowiska wodnego na ląd. Tkanka absorp

Pracę tą ułatwia im specyficzna dla nich budowa. Komórki merystematyczne posiadają cienkie celulozowe ściany, wyłącznie pochodzenia pierwotnego. W gęstej zaś cytoplazmie posiadają znaczną ilość mitochondriów, dostarczających energii do podziałów. Zawierają one również duże jądra, o niewielkim na ogół stopniu wakuolizacji. Są nieduże i ściśle przylegają do siebie, a zachowując przez całe życie zdolność do dzielenia się, produkują nowe partie tkanki, które po zróżnicowaniu się powodują wzrost organów już istniejących lub tworzą nowe. Wzrost rośliny może odbywać się równocześnie w kilku kierunkach. I tak np. merystemy wierzchołkowe powodują wzrost na długość pędów i korzeni, dlatego też często nazywane są one stożkami wzrostu. W ich komórkach nie występuje jednak chlorofil, czyli barwnik zielony. U niektórych roślin ( np. u traw) wzrost na długość odbywa się także z udziałem tzw. merystemów wstawkowych, czyli interkalarnych, których rysunek przedstawiłam poniżej. Widoczne na nim partie tkanki, umiejscowione są w źdźble trawy w tzw. międzywięźlach. Pochodzą one od stożka wzrostu pędu i stanowią jakby jego część oddzieloną tkankami dojrzałymi, która na pewien czas zachowała jeszcze charakter merystematyczny i powoduje wstawowe wydłużanie międzywięźli. Merystemy boczne powodują natomiast przyrost na grubość. Znajdują się one zawsze pomiędzy tkankami stałymi. Należą do nich m.in. kambium, czyli miazga, fellogen – miazga korkotwórcza, okolnica – perycykl oraz tkanka przyranna – kalus. Komórki tych merystemów są wrzecionowate, silnie zwakuolizowane (większą część objętości komórki wypełniają wakuole) i dzielą się w płaszczyźnie równikowej do obwodu organu. Kambium w łodygach i korzeniach występuje zwykle w postaci cylindrycznego pokładu, który do wnętrza odkłada drewno, na zewnątrz zaś łyko. Miazga korkotwórcza ( fellogen), występuje natomiast obwodowo w postaci cienkiej warstwy, przy czym tkanka ta do wnętrza odkłada fellodermę (skórkę), na zewnątrz zaś fellem ( korek). Działalność kambium i fellogenu prowadzi do wtórnego przyrostu na grubość korzeni i pędów. Okolnica (perycykl), jest natomiast miejscem, w którym powstają zawiązki korzeni bocznych, niekiedy też zawiązki pędów przybyszowych.

Szereg cech wspólnych z tkankami merystematycznymi ma tkanka kalusowa, czyli przyranna, tworząca się w miejscu zranienia rośliny. Na powierzchni rany powstaje wówczas biała narośl ( tzw. kalus), która zasklepia uszkodzone miejsce. Tkanka ta odgrywa bardzo dużą rolę przy zrastaniu się fragmentów dwu roślin podczas szczepienia, zabiegu powszechnie stosowanego w praktyce ogrodniczej. Na powierzchni cięcia zrazu i podkładki pojawiają się najpierw tkanki kalusowe, za pośrednictwem, których następuje dopiero zrośnięcie się i scalanie obu organizmów.
Szczególnym rodzajem tkanki twórczej jest jednak tkanka archesporialna zwana także tkanką sporagenną. Zasadniczym elementem, różniącym ją od innych tkanek twórczych jest to, że ma ona zdolność do podziałów mejotycznych, w wyniku których powstają haploidalne zarodniki, służące do rozmnażania bezpłciowego. Jest to więc jedyna tkanka twórcza, której aktywność nie wiąże się ze wzrostem, ale z reprodukcją organizmu.