ABSOLUTYZM WE FRANCJI - konspekt

KONSPEKT
ABSOLUTYZM WE FRANCJI


1. Pojęcie absolutyzmu

• Absolutyzm – forma monarchii charakteryzująca się niepodzielnym skupieniem pełni władzy (ustawodawczej, wykonawczej i sadowniczej) w rękach jednostki nie podlegającej kontroli

• Twórcą ideologii francuskiego absolutyzmu był Jean Bodin , który w 1577r w swym głównym dziele Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej zawarł w niej wizję państwa rządzonego przez monarchę absolutnego, jedynego i najwyższego prawodawcę, podlegającego jedynie ograniczeniom ze strony prawa boskiego i naturalnego oraz sprecyzował nowożytne pojęcie suwerenności jako absolutnej, niepodzielnej i nieograniczonej władzy państwa

2. Zmiany we Francji jakie wprowadził Henryk IV Burbon

• Wzrost autorytetu monarchy

• Wydanie edyktu nantejskiego w 1598r
- wprowadzenie wolności wyznaniowej (ale z wyłączeniem Paryża i wielu miast)
- równouprawnienie polityczne
- własne szkolnictwo
- hugenoci mogli posiadać szpitale, drukarnie, a także ok. 200 twierdz wraz z załogą (m.in. La Rochelle, Saumur, Montauban)
- zobowiązywał hugenotów do poszanowania kultu i świąt katolickich, przestrzegania katolickiego prawa małżeńskiego oraz niewiązania się z zagranicą

• Reforma administracyjna
- zwiększenie liczby urzędów
- urzędnicy podlegali władzy – centralizacja władzy
- powołanie intendentów - pracowników administracyjnych zarządzających działem gospodarczym instytucji, jednostki organizacyjnej (np. wojskowej) itp.; kierownik, pracownik intendentury

• Zaprzestanie zwoływania Stanów Generalnych

• Reforma armii
- rozbudowa armii – stworzenie stałej, dobrze i nowocześnie wyekwipowanej siły zbrojnej

• Rozwój gospodarki państwowej
- wzrost liczby manufaktur
3. Polityka kardynała Richelieu

• Ugruntowanie monarchii absolutnej
- dążył do wprowadzenia silnych rządów absolutystycznych, łamiąc bezwzględnie opozycję arystokratyczną i hugenocką (m.in. pozbawił hugenotów przywilejów politycznych. i wojskowych)

• Wzmocnienie pozycji Francji w Europie kosztem osłabienia potęgi Habsburgów
- doprowadziło to do przekształcenia Francji w mocarstwo

• Państwo miało zostać scentralizowane
- decyzje mogły wychodzić jedynie z dworu monarchy
- decyzje docierały do urzędników hierarchicznie
Richelieu nie tolerował żadnych inicjatyw oddolnych

• Kardynał jest uważany za twórcę koncepcji “racji stanu”, czyli nadrzędnego interesu państwa, któremu powinny być podporządkowane inne sprawy

• Zniszczenie hugenockiej organizacji politycznej
- likwidacja praw politycznych i wyznaniowych
- pozbawienie hugenotów praw wojskowych

• Rozbudowa floty i armii

• Usprawnienie systemu podatkowego

• Rozwój kultury
- popierał literaturę i teatr
- Richelieu był mecenasem sztuki
- pozostawił po sobie pamiętniki i wiele pism politycznych (główne dzieło Testament politique 1688)

• Rozszerzenie uprawnień królewskich intendentów

• Richelieu popierał ekspansję kolonialną w Afryce i Ameryce

• Powstanie kompanii handlowych latach 1627-1634
- popierał rozwój manufaktur i handlu - polityka merkantylizmu.

4. Okres regencji Anny Austryjaczki i rządy Ludwika XIV

• Kontynuacja umacniania monarchii francuskiej

• Zakończenie wojny z Hiszpanią w 1658r.

• Stłumienie Frondy (1648-1653)
- fronda - francuski ruch polityczny (1648–53) przeciw rządom absolutnym regentki Anny Austriaczki i kardynała Julesa Mazarina
 Frondę parlamentarną zwaną też starą Frondą (1648–49), zapoczątkowało wystąpienie parlamentu paryskiego przeciwko podatkom oraz ograniczaniu prawa do rejestracji ustaw (remonstracji)
 frondyści domagali się zapewnienia wolności osobistej, zniesienia intendentów królewskich oraz reform ograniczających władzę absolutną; ruch Frondy objął Paryż i prowincję
 oblężenie Paryża złamało opór Frondy (kompromisowy układ w Rueil 1649)
 Fronda książąt, zwana też młodą Frondą (1649–53), to spiski arystokratyczne z Wielkim Kondeuszem na czele, popierane przez Hiszpanię, oraz ruchy ludowe (najsilniejsze w Bordeaux, Normandii i Langwedocji)
 Fronda zmusiła kardynała Mazarina do czasowego opuszczenia Francji, a jej wojska zajęły 1652 Paryż; upadek Frondy (1653) umocnił władzę absolutną we Francji.

• 1715r. – przejęcie władzy przez Ludwika XIV
- ugruntowanie absolutyzmu
 likwidacja urzędu pierwszego ministra
 władza w ręku króla – centralizacja władzy
 kontrola szlachty poprzez skupienie ich w Wersalu
 brak Stanów Generalnych
 odebranie parlamentowi paryskiemu prawa do remonstracji
o prawa odmowy rejestrowania edyktów królewskich
o parlamenty były wysokimi urzędami sądowymi

• 1685r. – zniesienie edyktu nantejskiego
- prześladowania hugenotów
- masowa emigracja hugenotów
 osłabienie państwa
 osłabienie gospodarki

• Ustrój polityczny państwa został oparty na zasadzie pełnej realizacji woli króla. Ludwik mawiał “państwo to ja”. Miało to wyrażać całkowite uzależnienie władz i społeczeństwa od monarchy. Król kierował wszystkimi sprawami państwa, ministrowie byli od niego całkowicie zależni, wykonawcami woli króla były rady i urzędy centralne.

• Rozbudowa aparatu policyjnego
- budowa Bastylii – więzienia będącego symbolem absolutyzmu
- aresztowania bez wyroku sądowego


• Gospodarka
- 1663r. – Jean Baptiste Colbert (minister finansów i marynarki) przeprowadził pierwszy spis ludności
- przeniesienie ciężaru utrzymania monarchii i jej wojen na produkcję przemysłową, której zwiększenie przyczyniało się do dalszego rozwoju Francji
- wprowadzenie nowego systemu zwanego merkantylizmem
 merkantylizm – doktryna ekonomiczna, według której podstawową miarą bogactwa i siły gospodarczej narodu jest ilość posiadanego kruszcu, uzyskiwanego przede wszystkim z handlu z zagranicą, zwłaszcza z eksportu towarów przemysłowych i rolnych, przy ograniczeniu ich importu
 wspieranie rodzimego przemysłu i handlu
 zakładanie licznych manufaktur państwowych (królewskich)
 udzielanie pożyczek mieszczanom na uruchamianie manufaktur
 stworzenie floty handlowej
 ograniczenie importu poprzez wysokie cła
- obniżenie podatków od chłopów, ale pozostawienie niskich cen na żywność, by utrzymanie robotników w manufakturze było korzystne dla właścicieli

• Reorganizacja armii przez Michale Louvoisa
- zwiększenie liczebność armii (do ok. 300 tys.)
- utworzenie i podporządkowanie korpus oficerski bezpośrednio królowi
- zreorganizowanie system rekrutacji i zaopatrzenia
- unowocześnienie uzbrojenie
- rozwinięcie inżynierii wojskowej - inicjowanie budowy wielu nowych fortyfikacji
- ujednolicenie umundurowania
- wprowadzenie nowej broni
- armia była zawodowa
- służba trwała od kilkunastu do kilkdziesieciu lat
- zakładanie akademii rycerskich, szkół kadetów i szpitali

• Mecenat króla w kulturze i nauce
- powstanie Akademii Nauk
- opracowanie kodeksu cywilnego
- powstanie licznych znakomitych dzieł
- panowała powszechnie moda na sztukę, obyczaje i język francuski
- Król wpływał na kształtowanie się mody
- Ceremonialność codziennych czynności

• Przeniesienie dworu do Wersalu
– rozwój sztuki barokowej
- władca zgromadził tam większość arystokracji nadał jej tytuły i uzależnił od siebie, pozbawiając jednocześnie wpływu na władzę i uniemożliwiając działalność opozycyjną.

• Wojny zaborcze
- przyłączenie do Francji
 Część Flandrii z Lille
 Franche-Comt
 Alzacji ze Strasburgiem
 Lotaryngii
 Luksemburga
 Księstwa Dwu Mostów

• Rozwój kolonialny
– opanowanie w XVII w
 Gwadelupy
 Dominikany
 Grenady
 Martyniki
 Antyli
 Części Haiti

• Wojna o sukcesję hiszpańską (1701 – 1713)
- wojna o następstwo tronu hiszpańskiego po wygaśnięciu w 1700r. hiszpańskiej linii Habsburgów, po których sukcesję przejęli francuscy Burbonowie (Filip V, wnuk Ludwika XIV), a pretensje zgłosili również Habsburgowie austryjaccy (arcyksiążę Karol, od 1711 cesarz Karol VI)
- na mocy pokoju w Utrechcie w 1713r. Filip V (wnuk Ludwika XIV) został królem Hiszpanii
 wprowadzono zakaz ewentualnej unii francusko-hiszpańskiej i dokonano rozbioru hiszpańskich posiadłości europejskich
- cesarz uzyskał południowe Niderlandy oraz Sardynię, Mediolan i Neapol, Wielka Brytania — Gibraltar, Minorkę, przywileje w handlu z koloniami hiszpańskimi i część francuskich kolonii amerykańskich
- wojna potwierdziła wzrost znaczenia Wielkiej Brytanii na morzach i w rywalizacji kolonialnej, a zahamowała ekspansję terytorialną Francji w Europie