mam napisać referat  na temat podhalu prosze o długi tekst

PODHALE Podhale, kraina historyczno-etnograficzna w południowej Polsce, położona w dorzeczu górnego Dunajca, z wyłączeniem obszarów leżących na prawym brzegu Białki i prawym brzegu Dunajca, poniżej ujścia Białki. Podhale zajmuje środkową część Kotliny Podhala, na południu wkracza w Tatry (tu zwie się Skalnym Podhalem), na północy w Gorce i Pasmo Podhalańskie

Podhale było obszarem zasiedlanym od początków XII w., głównie od północy, krzyżowały się tu elementy wołoskie, ruskie, słowackie, węgierskie i polskie. Duże znaczenie odegrał wędrowny element wołoski, przybyły tu, wzdłuż łuku Karpat, ze wschodu i z czasem zasymilowany. Na Podhalu ukształtowała się odrębna pasterska kultura ludowa górali podhalańskich. Prawie całe Podhale było własnością króla (starostwo nowotarskie i czorsztyńskie). W XVI w. starostowie zakładali na Podhalu folwarki, co powodowało ostre wystąpienia górali podhalańskich: 1630-1631 pod wodzą S. Łętowskiego, zwanego Marszałkiem (przeciwko staroście M. Komorowskiemu), 1651 powstanie pod wodzą A. Kostki Napierskiego i ponownie w 1670. Według podań ludowych w XVIII w. działał na Podhalu słowacki zbójnik J. Janosik, nie znajduje to jednak żadnego poparcia w znanych źródłach historycznych.   Druga połowa XIX w. rozbudziła zainteresowanie naukowe i artystyczne Podhala, wpływając na rozwój jego funkcji wypoczynkowo-turystycznych. Na Podhalu zachowała się bogata, oryginalna kultura ludowa: gwara, strój, literatura, muzyka, malarstwo na szkle, budownictwo drewniane, bogate zdobnictwo sprzętów i wyposażenia gospodarskiego, obyczaje, związane głównie z pasterstwem. Kultura podhalańska fascynowała i była inspiracją dla wielu artystów, zarówno pisarzy, jak i kompozytorów, rzeźbiarzy i malarzy.