Prezdydent w konstytucji marcowej i w konstytucji kwietniowej.
„PREZYDENT W KONSTYTUCJI MARCOWEJ I W KONSTYTUCJI KWIETNIOWEJ”
Fundamentalną zasadą państwa demokratycznego jest monteskiuszowska zasada trójpodziału władz. Według niej władza państwowa dzieli się na prawodawczą(parlament), wykonawczą(głowa państwa , rząd ) oraz sądownicza (sądy). Art.10 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997r.wskazuje podstawę przedmiotowego rozgraniczenia władz(ust.1),a także wskazuje podmioty –organy konstytucyjne, którym powierzone jest wykonywanie władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Polska Konstytucja cały piąty rozdział poświęca osobie prezydenta. To dość istotne, gdyż jest on głową państwa, a więc najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej. Art..126. daje temu wyraz już w ust.1: „Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej”
Ze względu na tak ważna rolę w państwie warto przedstawić na początku zasady wyboru, rolę, kompetencje i podstawowe obowiązki prezydenta według Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997r.
Otóż prezydent jest wybierany w wyborach równych, bezpośrednich w głosowaniu tajnym oraz powszechnym. Kandydat musi mieć ukończone 35 lat i korzystać z pełni praw wyborczych. Kadencja prezydenta trwa 5 lat. Objęcie tego urzędu następuje po złożeniu przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym( art.130 konstytucji) jest to warunek konieczny i od jej daty liczy się bieg kadencji. Ponownie może zostać wybranym na ten urząd tylko raz(Włochy i Francja- 7lat, Portugalia- 6 lat, Słowenia- 5lat, Bułgaria i Rumunia- 4lata).Powodami wygaśnięcia kadencji mogą być np.: śmierć, zrzeczenie się urzędu, uznanie przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego lub też stwierdzenie nieważności wyboru prezydenta RP lub innych przyczyn nieobjęci urzędu po wyborze. Wówczas zostaje on zastąpiony przez marszałka sejmu. Ponadto marszałek sejmu pełni obowiązki prezydenta w przypadku stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny przejściowej przeszkody w sprawowania urzędu przez prezydenta, a ten nie jest w stanie marszałka zawiadomić .W razie decyzji o dymisji, prezydent zobowiązany jest do złożenia jej marszałkowi .Jest ona jednak bezwarunkowa i nieodwołalna.
Prezydent czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.(art.126.ust.2)
Kompetencje prezydenta można podzielić na sześć różnych grup. Przede wszystkim są to konsekwencje w stosunku do parlamentu, które mają wpływ na kształt ustawodawstwa. Głowa państwa posiada inicjatywę ustawodawczą nieograniczoną prawnie; podpisuje i ogłasza ustawy(art.122), zarządza referendum niezależnie od sejmu, ale za zgodą senatu, który podejmuje tą decyzję bezwzględną większością głosów. Ma również prawo weta ustawodawczego. Weto to ma charakter weta wstrzymującego-inaczej zawieszającego w przypadkach jeżeli ustawa budżetowa zostanie uchwalona w ciągu 4 miesięcy od dnia złożenia sejmowi projektu odpowiadającego wymogom prawa budżetowego (art.255)Również po trzech nieudanych próbach utworzenia rządu prezydent może skrócić kadencję, gdy ten w ciągu 14 dni nie udzieli wotum zaufania rządowi powołanemu w trzecim trybie art.155 ust.2 .
W stosunku do Rady Ministrów prezydent zobowiązany jest do : powoływania rządu ,dokonywania na wniosek premiera zmian w składzie rządu, występowania z wnioskiem do sejmu o pociągniecie członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu , zwoływania w sprawach szczególnej wagi Rady Gabinetowej (czyli Rady Ministrów pod przewodnictwem prezydenta).
Jeśli chodzi o kompetencje co do władzy państwowej to jest to powoływanie sędziów na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa , powoływanie prezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego oraz jednego członka Krajowej rady Sądownictwa.
Kompetencje w zakresie stosunków zagranicznych skupiają się na reprezentowaniu państwa w stosunkach międzynarodowych(we współdziałaniu z premierem i właściwym ministrem), zatwierdzaniu i wypowiadaniu umów międzynarodowych ,mianowaniu i odwoływaniu polskich ambasadorów oraz przyjmowaniu listów uwierzytelniających i odwołujących przedstawicieli dyplomatycznych innych państw akredytowanych w Polsce.
Jeśli zaś chodzi o zakres zwierzchnictwa sił zbrojnych obronności państwa to prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych(w czasie pokoju sprawuje to zwierzchnictwo za pośrednictwem ministra obrony narodowej).Głowa państwa zarządza również powszechną lub częściową mobilizację i wydaje decyzję o użyciu sił zbrojnych do obrony kraju, a gdy sejm nie może zebrać się na posiedzenie ,zarządza wprowadzenie stanu wojny ,stanu wojennego lub stanu wyjątkowego.
.
Za naruszenie konstytucji lub innych ustaw prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. O postawieniu prezydenta w stan oskarżenia decyduje Zgromadzenie Narodowe większością 2/3 głosów na wniosek co najmniej 140 jego członków; w przypadku skazania oprócz kar przewidzianych na podstawie ustaw karnych dodatkowo występuje sankcja złożenia z urzędu.
.
We wstępie przedstawiłam podstawowy zakres praw i obowiązków głowy państwa. Warto jednak nieco dokładniej zanalizować kompetencje prezydenta na przestrzeni lat oraz wydarzeń historycznych ,które niewątpliwie miały wpływ na obecny zakres praw i obowiązków prezydenta. W Polsce urząd prezydenta został ustanowiony na wzór rozwiązań francuskich już pod rządami Konstytucji marcowej. W początkach demokracji parlamentarnej w II Rzeczpospolitej 17 III 1921 roku została uchwalona Konstytucja marcowa. Była to pierwsza konstytucja po uzyskaniu przez Polskę niepodległości po I wojnie światowej, uchwalona przez Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej . Konstytucja marcowa składała się z 7 rozdziałów i 126 artykułów. Wprowadzała przewagę władzy ustawodawczej nad wykonawczą. Już we wstępie art.1. i art.2. ukazują tę zależność : „Państwo polskie jest Rzecząpospolitą. Władza zwierzchnia w RP należy do narodu. Organami narodu w zakresie ustawodawstwa są sejm i senat ,w zakresie władzy wykonawczej –prezydent RP łącznie z odpowiedzialnymi ministrami , w zakresie sprawiedliwości- niezawisłe sądy) .
Kadencja głowy państwa trwała 7 lat. Przed objęciem prezydentury, elektor składał przysięgę lojalności wobec państwa oraz narodu przed Zgromadzeniem Ludowym. Jej formuła była dość długa, ale niewątpliwie zobowiązująca:
"Przysięgam Bogu Wszechmogącemu, w Trójcy Świętej Jedynemu, i Ślubuję Tobie Narodzie Polski, na urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej, który obejmuję: praw Rzeczypospolitej, a przedewszystkiem Ustawy Konstytucyjnej święcie przestrzegać i bronić; dobru powszechnemu Narodu ze wszystkich sił wiernie służyć; wszelkie zło i niebezpieczeństwo od Państwa czujnie odwracać; godności imienia polskiego strzec niezachwianie; sprawiedliwość względem wszystkich bez różnicy obywateli za pierwszą sobie mieć cnotę; obowiązkom urzędu i służby poświęcić się niepodzielnie. Tak mi dopomóż Bóg i Święta Syna Jego Męka. Amen".
Jeżeli prezydent Rzeczypospolitej nie może sprawować urzędu lub w razie opróżnienia urzędu np. wskutek śmierci, zrzeczenia się lub innej przyczyny art.40.orzeka,iż zastępuje go marszałek sejmu. Art. 41. ukazuje również, że w razie opróżnienia urzędu sejm i senat łączą się natychmiast na zaproszenie marszałka, a pod jego przewodnictwem z samego prawa w Zgromadzenie Narodowe celem wyboru prezydenta. Gdyby sejm był rozwiązany w chwili, gdy urząd prezydenta jest opróżniony, marszałek musi zarządzić niezwłocznie nowe wybory do parlamentu.
Istnieje również możliwość, że prezydent nie wywiązuje się ze swoich funkcji. np. przez trzy miesiące nie sprawuje władzy. Według art.42.”Marszałek zwoła niezwłocznie Sejm i podda jego uchwale, czy urząd Prezydenta Rzeczypospolitej należy uznać za opróżniony.”
Prezydent był wybierany bezwzględną większością głosów przez Zgromadzenie Narodowe. Zakres kompetencji nie był tak rozwinięty jak obecnie choć jego miały wszechstronny charakter. Art.43.podkreśla: „Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje władzę wykonawczą przez odpowiedzialnych przed Sejmem ministrów i podległych im urzędników” Otóż prezydent mianował oraz odwoływał rząd ,a także wyższych urzędników :Art.45. „Prezydent Rzeczypospolitej mianuje i odwołuje Prezesa Rady Ministrów, na jego wniosek mianuje i odwołuje ministrów, a na wniosek Rady Ministrów obsadza urzędy cywilne i wojskowe zastrzeżone w ustawach. „
Głowa państwa mogła podpisywać akty prawne ,ale tylko z kontrasygnatą ministra ( art.44.)Po tym procesie musiał zarządzić ich ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej. Prezydent Rzeczypospolitej celem wykonania ustaw i z powołaniem się na upoważnienie ustawowe, ma prawo wydawać rozporządzenia wykonawcze, zarządzenia, rozkazy i zakazy i przeprowadzenie ich użyciem przymusu zapewnić. Takie prawo w swoim zakresie działania mają ministrowie i władze im podległe. Każdy akt rządowy prezydenta wymaga dla swej ważności podpisu prezesa rady ministrów i właściwego ministra, którzy przez podpisanie aktu biorą za niego odpowiedzialność.
Naczelnego wodza sił zbrojnych państwa na wypadek wojny mianuje prezydent Rzeczypospolitej na wniosek rady ministrów. , przedstawiony przez ministra spraw wojskowych, który za akty, związane z dowództwem w czasie wojny, jak i za wszelkie sprawy kierownictwa wojskowego - odpowiada przed sejmem. Wedle art.46. prezydent Rzeczypospolitej jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych państwa, jednak nie może sprawować naczelnego dowództwa w czasie wojny. Głowa państwa ma prawo wypowiadania wojny i zawierania zgody, ale tylko za zgodą sejmu: art.50. „Prezydent Rzeczypospolitej może wypowiedzieć wojnę i zawrzeć pokój tylko za uprzednią zgodą Sejmu.”
Prezydent RP posiadał również prawo łaski. Dowodem tego jest art.47. „Prawo darowania i złagodzenia kary, oraz darowania skutków zasądzenia karno-sądowego w poszczególnych wypadkach - przysługuje Prezydentowi Rzeczypospolitej” .Należy jednak podkreślić, iż prezydent nie może stosować tego prawa do ministrów zasądzonych na skutek postawienia ich w stan oskarżenia przez sejm. Amnestia może być udzielona tylko w drodze ustawodawczej.
Głowa państwa była zobowiązana do reprezentowania państwa na arenie międzynarodowej. Prezydent musiał przyjmować przedstawicieli dyplomatycznych państw obcych i wysyłać przedstawicieli dyplomatycznych państwa polskiego do państw obcych(art.48.).Zawierając umowy z innymi państwami musiał je podawać do wiadomości sejmu(art.49.)
Dość istotną kompetencją, wartą odnotowania jest możliwość rozwiązania parlamentu. Oczywiście tylko wtedy ,gdy zgodę na to wyrazi 3/5większości senatu.
Prezydenta chronił immunitet. Wyjątek stanowiła zdrada państwa, pogwałcenie konstytucji lub przestępstwo karne. Potwierdza to art.51.”Za czynności urzędowe Prezydent Rzeczypospolitej nie jest odpowiedzialny ani parlamentarnie, ani cywilnie.Za zdradę kraju, pogwałcenie Konstytucji lub przestępstwa karne Prezydent Rzeczypospolitej może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko przez Sejm uchwałą, powziętą większością5 głosów, przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Sprawę rozpatruje i wyrok wydaje Trybunał Stanu według postanowień osobnej ustawy. Z chwilą postawienia w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu - Prezydent Rzeczypospolitej jest zawieszony w urzędowaniu.”
Warto jednak wspomnieć ,że mógł być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, jeżeli Sejm podjąłby odpowiednią uchwałę. Sejm mógł odwołać każdego ministra lub gabinet rządowy w całości, gdyż rząd podlegał Sejmowi. Natomiast ani rząd ,ani prezydent nie mieli prawa rozwiązania Sejmu i Senatu. Art.51. Za czynności urzędowe Prezydent Rzeczypospolitej nie jest odpowiedzialny ani parlamentarnie, ani cywilnie.
Końcowy artykuł rozdziału III a mianowicie art.53.zastrzega,że głowa państwa nie może należeć do parlamentu i zasiadać na innym urzędzie : ” Prezydent Rzeczypospolitej nie może piastować żadnego innego urzędu, ani należeć do składu Sejmu lub Senatu”.
Konstytucja Marcowa przyjęta jako jedna z ostatnich w ówczesnej Europie po I wojnie światowej ,miała postępowy charakter. Demokratyczna zasada rządów przedstawicielskich, duże uprawnienia parlamentu, postępowy sposób organizacji aparatu administracyjnego, sądowego oraz rozbudowanie praw i swobód obywatelskich można niewątpliwie uznać za pozytywne strony ustawy. Konstytucja stanowiła czynnik integrujący ziemie Polski, była wyrazem postępującej stabilizacji ustrojowo-politycznej II Rzeczypospolitej.
Jednak miała w sobie też wiele niedoskonałości i ograniczeń ;
Przede wszystkim dążenia endecji do ograniczenia roli prezydenta na korzyść Sejmu doprowadziły do zachwiania równowagi między organami władzy. Natomiast obawa pozostałych partii politycznych przed endecją(, która miała przewagę w Sejmie Ustawodawczym i którą mogła osiągnąć również w następnych wyborach) doprowadziły do wprowadzenia tzw. zasady proporcjonalności w skrajnych przypadkach. W praktyce oznaczało to rozbicie sejmu, który mimo iż posiadał ogromną władzę toczył walkę między sobą .Uniemożliwiało to stworzenie stabilnego rządu , co z kolei prowadziło do niestabilności władzy w .państwie. .Brak wyraźnej większości w sejmie utrudniał pracę rządu i koło się zamykało .Ponadto gabinety rządowe działały zbyt krótko , by realizować szersze programy działania. Kiedy jednak porównamy rządy w Polsce na tle innych rządów europejskich w tym okresie zauważy się , że długość ich trwania nie różni się wielce. Oznacza to , że konflikty polityczne i częste zmiany gabinetów były zjawiskiem charakterystycznym dla danej epoki.
Już następnego dnia po ogłoszeniu konstytucji w parlamencie wybuchł ostry konflikt dotyczący osoby prezydenta, który doprowadził w konsekwencji do zamordowania Gabriela Narutowicza. W konflikcie tym endecja złamała jedną z podstawowych zasad parlamentaryzmu, respektowania woli większości. Kilka dni później endecja ponownie złamała konstytucję naruszając zasadę równości wobec prawa, przeforsowując koncepcję o mniejszym znaczeniu głosów mniejszości narodowych. Pośrednio prowadziło to destabilizacji państwa bowiem automatycznie spychało te ugrupowania do opozycji wobec każdego rządu.. Na szczęście zmiany ministerialne nie wpływały znacząco na politykę zagraniczną i wojskową kraju , co w pewien sposób stabilizowało sytuację wewnętrzną państwa. Ważną rolę w sprawie prezydenckiej odegrał marszałek Maciej Rataj .
Należy również zauważyć, iż Konstytucja marcowa została znowelizowana 2 VII 1926 wskutek zamachu i przejęcia w 1926r.władzy prze Józefa Piłsudskiego . Gwałtowna zmiana systemu politycznego w Polsce nie nastąpiła. Jednak panujący dotychczas ustrój zmienił się w sposób istotny. Nowela sierpniowa istotnie wzmacniała ustrojową pozycję rządu i prezydenta, a osłabiała pozycję sejmu. Prezydent mógł odtąd na wniosek rządu rozwiązać Sejm i Senat przed upływem kadencji. Mógł on także, na wniosek rządu, wydawać "w razie nagłej konieczności państwowej" rozporządzenia z mocą ustawy w okresie rozwiązania sejmu i senatu. Stosowna ustawa mogła upoważnić go do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy w każdym wskazanym przez nią zakresie, z wyjątkiem zmiany samej konstytucji. Zmiany te oznaczały w praktyce usunięcie sejmu z pozycji, jaką dotychczas zajmował on w życiu politycznym państwa. Aby ocenić
znaczenie "noweli sierpniowej" wystarczy wspomnieć, że wszelkie ważniejsze prawa, takie jak np. kodeks karny z roku 1932, czy kodeks handlowy z roku 1934 nie zostały uchwalone nie jako ustawy, lecz powstały jako rozporządzenia prezydenta.
Znacznie silniejsza wersja prezydentury powstałą pod rządami Konstytucji kwietniowej z 1935r. Niestety była przygotowywana w okresie kryzysu demokracji parlamentarnej w Polsce i na świecie. Konstytucja ta została uchwalona przez Sejm 23 III 1935 ,ale podpisana przez prezydenta Ignacego Mościckiego dopiero 23 IV 1936 .W przeciwieństwie do Konstytucji marcowej na pierwszy plan wysuwała nie naród ,ale państwo. Czołowe i nadrzędne miejsce w państwie zajmował prezydent sprawujący „jednolitą i niepodzielną władzą państwową”.Art.1. i 2.zawiera następującą treść:
„Państwo polskie jest wspólnym dobrem wszystkich obywateli. Na czele państwa stoi Prezydent Rzeczypospolitej .W jego osobie skupia się jednolita i niepodzielna władza państwowa”
Już wstęp ukazuje silną pozycją prezydenta: art.11.rozdz.I
”Prezydent Rzeczypospolitej, jako czynnik nadrzędny w Państwie, harmonizuje działania naczelnych organów państwowych.”
Warto dodać, iż cały rozdział II poświęcony jest urzędowi prezydenta, którego prawa i kompetencje znacznie wzrosły: ”Na nim spoczywa odpowiedzialność wobec Boga i historii za losy państwa
Prezydent był wybierany na 7 lat w wyborach powszechnych spośród dwóch kandydatów zgłoszonych przez Zgromadzenie Elektorów(wg Konstytucji .marcowej prezydent musiał być wybierany przez Zgromadzenie Narodowe) lub ustępującego prezydenta. Zyskiwał też możliwość wskazania swojego następcy. Przed objęciem urzędu również musiał składać przysięgę: "Świadom odpowiedzialności wobec Boga i historii za losy Państwa, przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu, w Trójcy Świętej Jedynemu, na urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej: praw zwierzchnich Państwa bronić, jego godności strzec, ustawę konstytucyjną stosować, względem wszystkich obywateli równą kierować się sprawiedliwością, zło i niebezpieczeństwo od Państwa odwracać, a troskę o jego dobro za naczelny poczytywać sobie obowiązek. Tak mi dopomóż Bóg i Święta Syna Jego Męka. Amen."
W całości artykuły 12. i 13.ukazują cały zakres kompetencji prezydenta. Oto jakie uprawnienia posiada:
mianuje według swego uznania prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek mianuje ministrów
zwołuje i rozwiązuje Sejm i Senat
zarządza otwarcie, odroczenie i zamknięcie sesji Sejmu i Senatu. Może również w każdej chwili zwołać sesję nadzwyczajną Sejmu czego nie wolno było w czasie istnienia Konstytucji Marcowej
art.36.” (1) Prezydent Rzeczypospolitej według swego uznania może w każdym czasie zarządzić otwarcie sesji nadzwyczajnej Sejmu, a uczyni to w ciągu dni trzydziestu na wniosek co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
(2) Podczas sesji nadzwyczajnej przedmiotem obrad Sejmu mogą być wyłącznie sprawy, wymienione w zarządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej albo we wniosku o otwarcie takiej sesji, zgłoszonym przez posłów, oraz sprawy, których załatwienia na najbliższej sesji wymagają ustawy lub regulaminu, albo które Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Prezesa Rady Ministrów lub Marszałka Sejmu uzna za nagłe.”
jest zwierzchnikiem sił zbrojnych (i postanawia o użyciu sił zbrojnych do obrony państwa
reprezentuje państwo na zewnątrz, przyjmuje przedstawicieli państw obcych i wysyła przedstawicieli państwa polskiego
stanowi o wojnie i pokoju
zawiera i ratyfikuje umowy z innymi państwami
obsadza urzędy państwowe, jemu zastrzeżone.
powołuje sędziów(art.65.ust.1)
Do prerogatyw prezydenta należą(art.13.rozdzI.):
a)wskazywanie jednego z kandydatów na prezydenta Rzeczypospolitej i zarządzanie głosowania powszechnego
b) wyznaczenie na czas wojny następcy prezydenta Rzeczypospolitej
c) mianowanie i odwoływanie prezesa Rady Ministrów, pierwszego prezesa Sądu Najwyższego i prezesa Najwyższej Izby Kontroli(art.77.ust3)
d) mianowanie i zwalnianie naczelnego wodza i generalnego inspektora sił zbrojnych
e)powoływanie sędziów Trybunału Stanu
f) powoływanie senatorów piastujących mandat z wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej
g) mianowanie i zwalnianie szefa i urzędników Kancelarii Cywilnej
h) rozwiązywanie Sejmu i Senatu przed upływem kadencji
i) oddawanie członków rządu pod sąd Trybunału Stanu
j) stosowanie prawa łaski(podobnie jak prezydent wg Konstytucji marcowej)
art.69
”(1) Prezydent Rzeczypospolitej władny jest aktem łaski darować lub złagodzić skazanemu karę, wymierzoną orzeczeniem prawomocnym, tudzież uchylić skutki skazania
(2) Amnestia wymaga aktu ustawodawczego.”
Głowa państwa mogła wydawać dekrety i podpisywać ustawy. Jej ogłoszenie musi zarządzić w Dzienniku Ustaw(art.54.ust.1).Jednak tak naprawdę prezydent może w ciągu trzydziestu dni od otrzymania projektu ustawy zwrócić go Sejmowi z żądaniem ponownego rozpatrzenia, które może nastąpić nie wcześniej niż na najbliższej sesji zwyczajnej(art.54.ust.2)
Za akty prawne są wydawane dekrety prezydenta o czym stanowi art.49rozdz.VI.
Wydając dekrety ,prezydent nie był za nie odpowiedzialny. Chroniła go przed tym Konstytucja ,a dokładniej art.15rozdz.I.:
„(1) Prezydent Rzeczypospolitej za swe akty urzędowe nie jest odpowiedzialny.
(2) Za czyny, niezwiązane ze sprawowaniem urzędu, Prezydent
Rzeczypospolitej nie może być pociągnięty do odpowiedzialności w okresie urzędowania.”
W czasie gdy sejm jest rozwiązany, nowe wybory zarządza prezydent(art.32.ust.4).W czasie rozwiązania Sejmu ma prawo wydawać dekrety z wyjątkiem(art.55.ust.2):
a)zmiany Konstytucji,
b) ordynacji wyborczej do Sejmu i Senatu,
c) budżetu,
d) nakładania podatków i ustanawiania monopoli,
e) systemu monetarnego,
f) zaciągania pożyczek państwowych,
g) zbywania i obciążania nieruchomego majątku państwowego, oszacowanego na kwotę ponad 100.000 złotych
Konstytucja kwietniowa funkcjonowała w realnej rzeczywistości tylko przez 4 lata. Ten, dla kogo była ona specjalnie, jako dla prezydenta pisana – Józef Piłsudski nie zdążył z zawartych w niej uprawnień skorzystać, gdyż wkrótce po jej uchwaleniu zmarł. Powojenne rządy odrzuciły Konstytucję kwietniową, jako uchwaloną w sposób bezprawny. W funkcjonującej w ciągu okresu PRL retoryce Konstytucja kwietniowa określana była mianem faszystowskiej. Nienawiść komunistów do Konstytucji kwietniowej była tak wielka, że w wydanym w roku 1946 r. „Dekrecie o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego” (działającym z mocą wsteczną) uznali oni, że uchwalenie Konstytucji kwietniowej było przestępstwem, za które, zgodnie z art. 6 tegoż dekretu należała się kara więzienia od 6 miesięcy do lat 15 lub więzienia dożywotniego.
Konstytucja kwietniowa odegrała istotną rolę symboliczną, funkcjonując jako podstawa prawna działania rządu Rzeczypospolitej na uchodźstwie. Było to możliwe dzięki jej art. 24, który mówił, że w razie wojny prezydent może wyznaczyć swojego następcę na wypadek opróżnienia urzędu przed zawarciem pokoju. Na tej zasadzie emigracyjni prezydenci RP wyznaczali swoich kolejnych następców. Przyjmowana była przy tym konieczna fikcja prawna, że II wojna światowa wciąż trwa, ponieważ nie został zawarty układ pokojowy między Polską a Niemcami. Owa symboliczna rola Konstytucji kwietniowej zakończyła się w roku 1990, gdy z chwilą wyboru Lecha Wałęsy na stanowisko Prezydenta RP (według zmienionej ponad rok wcześniej Konstytucji PRL z 1952 r.) władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie ogłosiły zakończenie swej działalności.
Urząd prezydenta pojawiał się także w Małej Konstytucji z 19 lutego 1947r. Instytucja ta istniała do 1952r., czyli do uchwalenia
Konstytucji lipcowej, po czym, przyjęto wersję kolegialnej głowy państwa w postaci Rady Państwa. Urząd Prezydenta reaktywowano 7 kwietnia 1989r - przekazanie uprawnień dotychczasowej Rady Państwa. W treści Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 odnajdujemy jak już pisałam wcześniej rozdział poświęcony prawom i obowiązkom prezydenta.
W konstytucji kwietniowej powierzono prezydentowi losy całego państwa. Otrzymał władzę prawie absolutną, nie odpowiadał za swoje czyny przed nikim. Można by porównać prezydenta z konstytucji kwietniowej do władców państw totalitarnych: jeden wódz z nieograniczona władzą. Ta właśnie nieograniczona władza sprawia, że konstytucja kwietniowa nie jest dobrą konstytucja. Obywatele państwa mieli obowiązek podporządkowania się interesom ogółu, czyli interesom państwa. Takie stwierdzenie pozwalało manipulować prawem i ograniczać prawa obywatelskie. Nie możemy jednak stwierdzić, że była całkiem zła. W myśl konstytucji kwietniowej w porównaniu z marcową była lepsza od kwietniowej, ponieważ naród był źródłem władzy w państwie.
Patrząc na obie konstytucje z perspektywy czasu i porównując je z dzisiejszym ustrojem w Polsce, uważam że mimo wszystko konstytucja marcowa nie jest dobrym rozwiązaniem dla naszego kraju. W dzisiejszej Polsce źródłem władzy jest „naród”, ale czy ta władza, czy jej przedstawiciele dobrze ją sprawują? Negując dzisiejsze rządy zastanawiam się czy konstytucja kwietniowa nie byłaby dla Polski korzystniejsza. Ale czy chcielibyśmy żeby rola prezydenta była zwierzchnia w stosunku do rządu i parlamentu. Czy byłoby to korzystniejsze dla jednostki? Nie, byłoby to zmierzaniem do totaliratyzmu jak w przypadku Niemiec. Uważam, że konstytucja marcowa byłaby dobrym rozwiązaniem dla Polski, ale musiałyby być spełnione pewne warunki- nasz rząd powinien być rzetelni, uczciwi i przede wszystkim nieskorumpowany, co w dzisiejszych czasach....