Wojna trzydziestoletnia - notatka w punktach

1. Przyczyny:
- walka o dominację na Bałtyku i na obszarach środkowoeuropejskich, próby ominięcia strefy wpływów Hanzy
- upadek Hanzy, wzrost znaczenia krajów środkowoeuropejskich
- rywalizacja katolicko-protestancka:
* sprzeczności religijne i polityczne w krajach europejskich
* obóz habsbursko-papieski przeciw protestantom (protestanckie kraje niemieckie, północnoeuropejskie, Czechy, Francja)
- odżycie antagonizmów francusko-habsburskich
- kryzys wewnętrzny Rzeszy Niemieckiej
* odśrodkowe tendencje władców
* przeciwstawianie się rządom absolutnym
* obawy protestantów o wolność religijną
* 1608r. ? Unia Protestancka z palatynem reńskim Fryderykiem V na czele
* 1609r. ? Liga Katolicka z księciem Bawarskim Maksymilianem na czele
- poszukiwanie okazji do wznowienia wojny z Habsburgami przez Francję
* chęć wzmocnienia pozycji Francji i rządów absolutnych
* osłabienie wpływu Habsburgów na Półwyspie Apenińskim

2. Defenestracja praska i wybuch wojny:
- 1609r. ? zagwarantowanie swobody religijnej w Czechach
- 1617r. ? wybranie przez katolików Ferdynanda Styryjskiego na króla Czech, uczucie zagrożenia interesów kraju i swobód religijnych przez protestantów
- obojętność cesarza
- 23 maja 1618r. ? obrady zgromadzenia protestanckiego, udanie się na Hradczany i wyrzucenie przez okno w wyniku sprzeczki trzech urzędników cesarskich

3. Czeski etap wojny (czesko-palatynacki):
- stworzenie rządu ?trzydziestu dyplomatów? z Vaclavem Wilhelmem z Ruppy na czele
- pomoc finansowa Niderlandów
- pomoc militarna ze Śląska i obwarowanie granicy z Polską
- 1619r. ? powierzenie korony czeskiej Fryderykowi V (palatyn reński)
- listopad 1619r. ? powstanie antyhabsburskie na Węgrzech pod wodzą księcia Siedmiogrodu, Bethlena Gabora
- 8 listopada 1620r. ? bitwa pod Białą Górą, klęska wojsk czeskich
- zajęcie Pragi, wygrana Habsburgów
* ucieczka króla Fryderyka V
* prześladowania uczestników powstania
* zniesienie swobód religijnych i politycznych
* Czechy jako dziedziczne władztwo Habsburgów
- 1622r. ? porozumienie Habsburgów z Gaborem
- zajęcie Palatynatu, upadek Fryderyka V

4. Duński etap wojny:
- przystąpienie Danii do wojny:
* obrona duńskich interesów w Niderlandach i północnych Niemczech
* prośby protestantów o pomoc do króla Chrystiana IV
- pokonanie Danii pod Lutter
- 1629r. ? pokój w Lubece, rezygnacja z wspierania protestantów Rzeszy

5. Szwedzki etap wojny:
- wzrost znaczenia Szwecji
- 1630r. ? zajęcie prawie całego Pomorza przez Szwedów
- traktat z kardynałem Richelieu, chęć obalenia Habsburgów
- listopad 1632r. ? śmierć Gustawa Adolfa, brak dobrego przywódcy, rok później klęska

6. Francuski etap wojny:
- 1643r. ? klęska armii hiszpańskiej pod Rocroi
- wyczerpanie, zniszczenie Niemiec, utrata poparcia elektorów
- decyzja o rokowaniach pokojowych
- zwycięstwa Francuzów w trakcie rokowań
- ostateczne pokonanie Danii przez Szwedów
- odmowa przystąpienia do rokowań przez Hiszpanię

7. Traktat westfalski ? 24 października 1648r.
- Munster: układ między Francją i Rzeszą
- Osnabruck: porozumienie cesarstwa zw Szwecją
- Alzacja i ziemie na prawym brzegu Renu dla Francji
- częśc Pomorza Zachodniego ze Szczecinem, biskupstwo bremeńskie, Wismar, Rugia, Verden i głos w sejmie Rzeszy dla Szwecji
- część Pomorza Zachodniego dla Brandenburgii
- niepodległość Niderlandów i Szwajcarii
- Rzesza jako luźny związek suwerennych państw
- zakaz zawierania przymierzy przeciw cesarzowi
- rozszerzenie wolności wyznania na kalwinów
- ograniczenie zasady: ?cuius regio, eius religio?
- zahamowanie kontrreformacji