Siedem polskich grzechów głównych – rozważania na temat naszych wad narodowych. Omów na podstawie wybranych dzieł literackich różnych epok.

Literatura podmiotu:

1) Konopnicka Maria: Mendel Gdański. Kraków: Wydawnictwo Greg, 2008.
ISBN 978-83-7927-464-8
2) Krasicki Ignacy: Satyry. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1981.
Pijaństwo, Żona modna s.110
3) Mickiewicz Adam: Pan Tadeusz. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2008.
ISBN 978-83-7435-659-6
4) Sienkiewicz Henryk: Potop. Kraków: Wydawnictwo Greg. ISBN 83-87139-57-2
5) Potocki Wacław: Wybór wierszy. Warszawa: Wydawnictwo Książka, 1948
Nierządem Polska stoi s.54
Literatura przedmiotu:

1) Kęczkowska Beata: Siedem polskich grzechów głównych. I cnót kilka. [online].
[dostęp 27 luty 2009, 17:31]. Dostępny w Internecie:
http://wyborcza.pl/1,94899,6328077,Siedem_polskich_grzechow_glownych_I_cnot_kilka.html
2) Sobol Elżbieta: Nowy słownik języka polskiego PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. Hasło: Grzech, Prywata, Uprzedzenie, Warcholstwo.
3) Załuski Zbigniew: Siedem polskich grzechów głównych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1982. ISBN 83-11-06415-6

Materiały pomocnicze:
Karta z cytatami
Ramowy plan prezentacji

Temat: Siedem polskich grzechów głównych – rozważania na temat naszych wad narodowych. Omów na podstawie wybranych dzieł literackich różnych epok.

1. Teza:
Wady narodowe Polaków na przestrzeni różnych epok.

2. Kolejność prezentowanych argumentów:
a) pijaństwo
- „Pan Tadeusz” przyczyna niemożności obrony przed Moskalami
- „Pijaństwo” niszczenie życia jednostki
- „Potop” sarmacki styl życia.
b) prywata
- „Pan Tadeusz” szlachta pomiędzy egoizmem a sprawą narodową
- „Potop” pielęgnowanie własnych interesów ceną wolności
- „Nierządem Polska stoi” szlachta czerpiąca korzyści za cenę dobra narodowego
c) skłonność do uprzedzeń
- „Mendel Gdański” uprzedzenie wyznaniowe
- „Pan Tadeusz” uraz z przeszłości
d) warcholstwo
- „Pan Tadeusz” wojna o majątek
- „Potop” skłonność do pojedynków
e) wystawność
- „Pan Tadeusz” szlacheckie życie
- „Żona modna” podążanie za zagraniczną modą
f) przekonanie o własnej wyjątkowości
- „Pan Tadeusz” pozycja społeczna wynikiem wyższości jednostki
- „Nierządem Polski stoi” szlachta jako grupa ponad prawem
g) wyzysk niższych warstw społecznych
- „Pan Tadeusz” wykorzystanie chłopów przez szlachtę dla własnych celów
- „Nierządem Polska stoi” wykorzystywanie niższych warstw społecznych
i) naród posiadający również swoje zalety
3. Wnioski
a) wady narodowe jako przyczyny niepowodzeń społeczeństwa jednostki
b) Cnoty na tle wad
Karta z cytatami

1. „Zapłaciłbym za każdy kęs chleba i za każdy kubek wody.” – Mendel Gdański
2. „Kończ … Waść! … wstydu … oszczędź!” – Potop
3. „Zastaw ‘ duraka Bogu molit’sa- łob razabjot – najgorsi są nadgorliwcy” – Siedem Polskich grzechów głównych
4. „Chcę iść do piekła, nie do nieba. W piekle będą miał towarzystwo papieży, królów i książąt, a w niebie są sami żebracy, mnisi, pustelnicy i apostołowie.” – Niccolo Machiavelli
5. „ Polak mądry po szkodzie” – Siedem Polskich grzechów głównych
Praca
Grzech jest nieodłącznym czynnikiem ludzkiego istnienia. Należy go rozumieć jako świadome przekroczenie pewnych nakazanych norm etycznych lub moralnych. Może on dotyczyć zarówno jednostki, jak i również grupy, w której skład może wchodzić cały naród. Historia oraz współczesność przedstawiają nam mniej lub bardziej ponadczasowe wady narodowe. Owa ponadczasowość sprawiła, że grzechy polaków to często poruszany temat w literaturze różnych epok. Pozwoliłem sobie wyróżnić z nich siedem najważniejszych, jakimi są: pijaństwo, prywata, skłonność do uprzedzeń, warcholstwo, wystawność, przekonanie o własnej wyjątkowości i wyzysk niższych warstw słonecznych.
Pierwszym grzechem, jaki chciałbym omówić na podstawie literatury jest pijaństwo. Adam Mickiewicz przedstawił tą wadę w epopei narodowej pt. „Pan Tadeusz”, kiedy szlachta dobrzyńska po zajeździe na dwór Sopliców poddała się pijaństwu i obżarstwu. Poprzez doprowadzenie się do stanu niemożności do obrony przed najeźdźcami została wzięta do niewoli przez oddział Moskali. Jest to przykład szkody alkoholu na zbiorowość. Z kolei satyra Ignacego Krasickiego pt. „ Pijaństwo” ukazuje destrukcyjny wpływ alkoholu na życie jednostki. Główny bohater po uprzednim nadmiernym spożyciu mocnego trunku odczuwa jego skutek, jakim jest złe samopoczucie. Co najgorsze, nie zna on umiaru sięgając po alkohol z byle powodów, a nawet używa go w celu wyleczenia się ze swojego stanu. Jego rozmówca o oświeceniowych poglądach przedstawia mu swoją opinię na temat szkodliwości pijaństwa. Twierdzi on między innymi że nadużycie alkoholu powoduje, że człowiek zniża się do poziomu intelektualnego zwierząt. Jednak bohater o cechach sarmackich grzecznie wysłuchuje wypowiedzi swojego rozmówcy, a następnie daje mu do zrozumienia, że nie robi ona na nim większego wrażenia. Andrzej Kmicic, Bohater „Potopu” Henryka Sienkiewicza jest przykładem bohatera, którego upojenie doprowadziło do okazania braku szacunku rodzinie ukochanej. Stało się to poprzez strzelanie do portretów przodków Oleńki w wyniku pojedynku na pistolety. Świadczy to o tym, że pijaństwo jest przyczyną utraty kontroli nad sobą i powodem szkód moralnych wyrządzonych sobie oraz innym.
Drugim grzechem, jaki zaprezentuję jest prywata, czyli działalność w celu osiągnięcia własnych korzyści kosztem dobra narodowego. Bohaterem, którego charakteryzuje ta wada w „Panu Tadeuszu” jest Hrabia. Zorganizował on zajazd w celu ponownego objęcia zamku, niegdyś należącego do rodu Horeszków. Hrabia uważa, że majątek został mu odebrany i całkowicie mu się należy, a samych Sopliców oskarża o niesprawiedliwość. W „Potopie” prywatą wykazuje się książę Janusz Radziwiłł. Poprzez potajemny układ ze Szwedami pragnął zdobyć tytuł króla Rzeczypospolitej. W istocie nasz kraj trafiłby w ręce najeźdźców. Jednak moim zdaniem problem prywaty w środowisku szlachty najlepiej przedstawia wiersz Wacława Potockiego pt. „Nierządem Polska stoi”. Rządzący dostosowują prawo do własnych potrzeb, za nic mając dobro narodowe. Tworzą przez to kraj, w którym panuje bezprawie i nierówność. Obywatele niższego stanu traktowani są jak siła robocza, która za drobne występki otrzymuje dotkliwe kary, za które szlachta nie byłaby powoływana do odpowiedzialności. Immunitet, jaki na siebie nałożyli zobowiązuje ich do robienia własnych interesów bez konsekwencji prawnych.
Kolejną naszą wadą narodową jest skłonność do uprzedzeń. Objawia się ona zarówno wobec obcych, jak i również rodaków. Od nasilenia się zjawiska pojawienia się innych nacji Polacy zaczęli tworzyć fałszywe stereotypy o ich rzekomej szkodliwości dla narodu. Strach przed nieznajomymi doprowadzał często do agresji. Przykładem takiego zjawiska jest dyskryminacja wyznaniowa tytułowego „Mendla Gdańskiego” powieści Marii Konopnickiej. Główny bohater żyje w sposób mogący być pewnym wzorem dla polaków. Ma on swój cel, jakim jest wychowanie wnuka na dobrego człowieka i Żyda. Wśród osób, które go znają cieszy się opinią dobrego i skromnego człowieka. Nie rozumie równego traktowania ludzi prawych i przestępców, których łączy jedynie ta sama religia. Jak sam określa „zapłacił za każdy kęs chleba i za każdy kubek wody”. Pijany tłum przepełniony nienawiścią wykazuje się w swoim ataku szczytem prymitywności. Mendel do końca pozostaje wierny swoim poglądom. Student ukazuje społeczeństwu, że boimy się tego, czego nie znamy i grzechem jest uleganie niesprawiedliwym i bezpodstawnym osądom.
W „Panu Tadeuszu” uprzedzenie wyznaniowe nie ma miejsca, ponieważ Jankiel jest przez wszystkich ceniony i szanowany. Pojawia się tu jednak drugie oblicze tego grzechu, jakim jest niechęć do rodaków. Mam na myśli niechęć Gerwazego do Jacka Soplicy zrodzoną z powodu zabicia jego pana, Stolnika Horeszki. Klucznik pragnął zemsty w myśl zasady prawa Hammurabiego.
Wadą polaków numer cztery jest warcholstwo, ciągnące za sobą awanturnictwo. Z naszej Mickiewiczowskiej epopei narodowej sytuacją świadczącą o tym grzechu jest kłótnia podczas wieczerzy w zamku. O tym, że warcholstwo jest cechą sarmacka świadczy również zachowanie Andrzeja Kmicica podczas pojedynku z Michałem Wołodyjowskim, w którym przez butę wypowiedział zdanie: „Kończ .. waść .. wstydu oszczędź!”. Jego porywczość przyniosła szkodę na większą skalę, kiedy to w odwecie za zabicie towarzyszy najeżdża Wołmontowicze paląc i zabijając jego mieszkańców.
Następnym grzechem, którym omówię jest wystawność. Możemy ją zauważyć przede wszystkim w czynnościach, jakimi zajmowała się szlachta oraz estetyce, którą się otaczali. W „Panu Tadeuszu” były to między innymi uczty, polowania i grzybobrania. W całym utworze można zauważyć jednak, że opisy wystroju wnętrz są bardzo bogate. „Żona modna” Ignacego Krasickiego określa tę wadę w sposób bardziej krytyczny. Tytułowa bohaterka pragnie otaczać się wieloma cennymi i niepraktycznymi rzeczami. Lubuję się w wystawnych przyjęciach, modzie cudzoziemskiej i sentymentalnych romansach. Ludzi ocenia z góry według określonych przez siebie kryteriów. Ceni sobie miejskie życie. Swojego męża Piotra traktuje w sposób szyderczy, okazując mu brak miłości.
Z kolei przejdę do szóstego grzechu, jakim jest przekonanie o własnej wyjątkowości. Pragnę zwrócić uwagę na osobę Hrabiego Horeszki. Uważa się on za dostojnego szlachcica i niepokornego w pojedynkach. Jego dążenie do objęcia majątku, o który toczył się spór można podsumować starym rosyjskim przysłowiem: „ Zastaw duraka Bogu molit’sa – łob razabjat”, co oznacza: „najgorsi są nadgorliwcy”. Wacław Potocki przedstawił, że owa wada nie dotyczy tylko pojedynczych przypadków. Jego wiersz, pod tytułem „Nierządem Polska stoi” przedstawia, że jest to wada, która dotyka dużej części szlachty będącej przy władzy. Według niego prawo, które jest zmieniane na ich korzyść określa anarchiczny stan narodu. Przez czerpanie indywidualnych korzyści tworzą z siebie nadludzi, którzy stają ponad prawem i wszelkimi normami.
Ostatnim występkiem polaków jest wyzysk niższych warstw społecznych, które wiąże się z uzyskaniem korzyści osobistych. Środowisko chłopów bardzo często pracowało na ziemiach swoich panów, w celu utrzymania swoich rodzin. Szlachta dzięki temu uzyskiwała żywność wytworzoną rzeczywistości ciężką pracą przez tanią siłę roboczą. W utworze Adama Mickiewicza wyzysk przekłada się raczej na zebraniu armii tworzącej siłę i budzącej potencjalny strach Sopliców przed Hrabią. Często również szkoda niższej warstwy przynosiła szlachcie dodatkowe korzyści doprowadzające niższy stan do skrajnej nędzy. Taki zabieg jest wykorzystywany w wierszu Wacława Potockiego jako sposób szlachty do mnożenia swojego bogactwa.
Nie jesteśmy jednak narodem, który posiada jedynie wady. Charakteryzuje nas patriotyzm, kultywowanie tradycji zarówno religijnych, jak i obyczajowych oraz gościnność i towarzyskość przejawiana wobec gości.
Niccolo Machiavelli przed swoją śmiercią w 1527r powiedział: „ Chcę iść do piekła, nie do nieba. W piekle będę miał towarzystwo papieży, królów i książąt, a w niebie są sami żebracy, mnisi, pustelnicy i apostołowie”. Z jego wypowiedzi wynika, że warstwa szlachecka jest bardziej podatna na grzech, przez co może doprowadzić naród do rozległych szkód. Natomiast jednostka w literaturze pełni funkcję wzorcową aspektów mogących dotyczyć również niższych warstw. Siedem grzechów głównych według kanonu religijnego może doprowadzić człowieka do zguby. Nasze wady są do nich bardzo podobne, jednak mogą mieć one gorsze skutki dla całego narodu. Powyższe grzechy są w większości typowo sarmackie. Uważam jednak, że mają one również swoje wartościowe cnoty.
Pomimo szeregu grzechów nie można zarzucić polakom, że nie posiadają również swoich cnót. W większości literatura przedstawia nas jako walecznych patriotów, którzy w obliczu zagrożenia są skłonni do zjednoczenia. Co również istotne potrafimy dostrzec swoje wady jak i naprawić, czasami jednak zbyt późno. Ową poprawę dobrze wyraża przysłowie: „Polak mądry po szkodzie”.

Prywata – dbałość o własne dobro ze szkodą dla dobra narodowego.
Grzech – świadome przekroczenie pewnych nakazanych norm etycznych lub moralnych.
Uprzedzenie – nieuzasadniona niechęć do kogoś.
Warcholstwo – sposób bycia i postępowania charakteryzujący się awanturnictwem i kłótliwością.

Mam nadzieję że się komuś przyda ;)Pracę pisałem sam. Przy kiepskich umiejętnościach oratorskich uzyskałem za nią 50%. Co do lektur to proponowałbym dorzucić jeszcze m.in "Lalkę" Prusa i może coś z kazań sejmowych ks. Piotra Skargi.