Mały sabotaż
mały sabotaż
Mały sabotaż to kategoria akcji konspiracyjnych w czasie okupacji hitlerowskiej, polegakącej na pisaniu antyhitlerowskich haseł na muracj, wysyłaniu strzeżeń, ośmieszaniu zarzadzeń okupanta i dezorganizowaniu jego akcji propagandowych. Mały sabotaż był stosowany przez ruch oporu w wielu krajach okupowanej Europy. jego znaczenie było głównie psychologiczne- utwierdzał w ludności przekonanie o istnieniu i działaniu ruchu oporu oraz mozliwości zwycięztwa mimo represji.
Twórca pojęcia "mały sabotaż" był prawdopodobnie Aleksander Kamiński, który w listopadzie 1940 roku zamieścił w "Biuletynie Informacyjnym" artykół pod takim właśnie tytułem> w artykule tym użycie wyrażenia mały sabotaż odbiegało jeszcze od jego pózniejszego znaczenia. Kamiński zaliczał do przykładów małego sabotazu powolną i niesolidarną prace, niedbałe wykonanie niemieckich zarządzeń, udawanie nieznajomości języka niemieckiego itp.. Na dalszym dopiero miejscu wymieniał działania, które z czasem uznane zostaną charekterystyczne dla tej właśnie formy oporu: ulotki, hasła na murach, utrudnianie życia kolaborantom. Dajrzałą koncepcję małoego sabotażu przedstawił w 1942 roku w książce wielka gra. Zaliczył wówczas no niego m in. rodzaje następujacych działań: wybijanie szyb, naklejki i napisy na murach, ulotki, oblewanie żrącym płynem odzieży, gazy łzawiące lub pobudzające wymioty, zrywanie plakatów.
Repertuarakcji małosabotazowych był w rzeczywistosci szerszy: obejmował akcje magnetofonowe, rozprowadzanie gazet i plakatów wzorowanych na wydawnictwach okupanta i wiele innych. Do bardziej popularnych działań należało na przykład zrywanie flag niemieckich oraz wywieszanie flag polskich.
Propagandowo-psychologiczne oddziaływanie małego sabotażu adresowane było zarówno do własnego społeczenstwa jak i do nieprzyjaciela. W przypadku społeczeństwa polskiego chodziło przede wszystkim o podtrzymane morale. Część działań miała zdecydowanie cel "wochowawczy"
Wrogiwy mały sabotaż uzmysłowić miał istnienie istniejecego społecznego oporu, osłabić wiarę w zwycięztwo. Przeciwko osiedlającym się w Polsce cywilnym Niemcom skierowana była posługująca sie technikami małego sabotażu Akcja Gdańsk. Cześciowo techniki te wykonywała również Akcja N, której adresatami byli żołnierze Wermachtu.
Za prekursorkę małego sabotazu uważaja jest Elżbieta Zahorska, studentka Uniewesytetu Warszawskiego- pierwsza osoba, która poniosła śmierć za zrywanie niemieckich plakatów. Rozstrzelano ją 4 listopada 1939r. Pierwsze działania, jakie w przyszłości stały się charakterystyczne dla małego sabotażu, podjeła w Warszawie już w październiku 1939 Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa. Na afiszach obwieszczających utworzenie Generalnego Gubernatorstwa umieszczano niewielkie , drukowane na ręcznej drukarce nalepki z tekstem: Marszałek Piłsucki powiedziałby: A my was w dupie mamy. Przeprowadzono pierwsze akcje mające na celu kształtowanie podstaw obywatelskich.