Co z kultury polskiej powinien wiedzieć każdy Europejczyk?

Świat potrafi nas zadziwiać. Składa się on z mórz, oraz lądów, kontynentów i tworzących je państw. Jest niezwykły i tajemniczy, ponieważ łączy w sobie przeróżne kultury i tradycje. Każdy naród szczyci się swymi obyczajami, pielęgnuje je, chcąc zachować ich piękmo. Wszystkie kraje posiadają pewne wartości i cechy, o których warto byłoby pamiętać. Sadzę, że Polska może być tego przykładem. Patrząc na historię nadwiślańskiej ziemi zaczynamy rozumieć zachowania polskiej ludności. Jestem dumna z mojej ojczyzny, pragnęłabym, aby każdy Europejczyk doceniał jej walory.

Dla Polaków tradycja pełniła bardzo ważną rolę, której nie spotyka się u wielu innych narodów. Polacy będąc pod panowaniem obcych sił przez ponad kilkadziesiąt lat musieli przemienić tradycję w narzędzie podtrzymywania świadomości narodowej. Wszelkiego rodzaju obrzędy i obyczaje mają podłoże w religii chrześcijańskiej, która na tych ziemiach jest już od ponad tysiąca lat. Obrona własnej tradycji często wiązała się również z obroną własnej wiary. Grupą, która jest najbardziej do tradycji przywiązana jest bez wątpienia ludność wiejska. Dzieje się tak dlatego, że jest ona najmniej podatna na nowości. Wszelkie zmiany zachodzą na wsi znacznie wolniej, nie rujnują spokoju i mono- tonii. Wszelkiego rodzaju zmiany o charakterze bardziej globalnym: wojny, wyzyskiwanie przez coraz to innych panów przez kilka wieków, doprowadzało do stagnacji. Wielopokoleniowe rodziny - zamieszkujące małe chaty, wspólna praca i przebywanie ułatwiały komunikację międzyludzką. Bo cóż miał robić chłop po ciężkim tygodniu pracy? Jego jedyną "rozrywką" mogło być pójście do kościoła na jakieś święto. Nie ważne czy było to wesele, pogrzeb, Święto Zmarłych czy Boże Narodzenie, najważniejszym zadaniem było przeprowadzenie uroczystości tak "jak nauczyli tego ojcowie". Polacy są narodem pobożnym, a wiara z pewnością pomagała nam w trudnych chwilach.

Dzieje państwa odgrywają podstawową rolę w kształtowaniu jego spo- łeczeństwa. W czasach zagrożenia lub utraty suwerenności państwa poeci podejmują walkę o uzyskanie wolności i ocalenie wartości narodowych. Literatura wówczas nacechowana jest patriotyzmem, walką o wolność za wszelką cenę - nawet za cenę życia. Literatura ta zajmuje się aktualnymi tematami z życia, a twórcy otrzymują nową rolę polegającą na nawoływaniu do walki i mobilizacji całego narodu. Temat wolności widoczny jest w wielu utworach, często też stawiany jest jako nadrzędny cel życia. Ojczyzna pojmowana jest nie tylko w ka- tegoriach obywatelskiej służby ale także w kategoriach uczuciowych i emo- cjonalnych. Zarówno w romantyzmie jak i we współczesności poruszane są tematy narodowo wyzwoleńcze, będące odpowiedzią na utratę niepodległości w 1795r., kiedy to Polska zniknęła z map Europy i żyła jedynie w sercach i umysłach Polaków. Mówią o tym słowa dzisiejszego hymnu narodowego:
„Jeszcze Polska nie umarła póki my żyjemy”.

W czasie II wojny światowej Polska została podzielona pomiędzy dwa kraje wyznające ideologie totalitarne: faszystowską i stalinowską. Systemy totalitarne bazowały na strachu, przemocy, podporządkowaniu jednostki państwu. Lata niewoli wyraźnie odbiły się na polskiej kulturze, kiedy to zniszczono olbrzymią ilość muzeów, szkół, kin, zbiorów bibliotecznych. Nie wolno nam także zapomnieć o wyniszczeniu polskiej inteligencji. Totalitaryzm zapamiętamy jednak przez działania typu eksterminacje, obozy koncentracyjne, łagry opisywane najczęściej przez ludzi, którzy przez nie przeszli, jak Borowski, czy Herling - Grudziński, lub przez ludzi którzy bezpośrednio zajmowali się tym tematem. Przykładem może być Zofia Nałkowska, która była członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich.
Jak Niemcy traktowali ludzi głównie jako materiał, surowiec z którego wytwarzali mydła, płaszcze ( z włosów ) dla swoich żołnierzy na froncie wschodnim, tak Ros- janie eksploatowali swoje ofiary pod względem potencjału roboczego. Wiele oskarżeń opierało się po prostu na donosach i na założeniu prawa sowieckiego, że nie ma ludzi niewinnych. Podczas śledztwa stosowano zarówno tortury fizyczne, jak i psychiczne, które miały na celu wpojenie człowiekowi jego zarzuty, w taki sposób aby w nie na prawdę uwierzył. Z Jednego dnia Iwana Denisowicza dowiadujemy się, że najpierw stadardowym wyrokiem było 10 lat, a później 25 lat ! i nie było wypadku, żeby się w tym łagrze komuś wyrok skończył. Jednak ludzie nie poddawali się. Dzielnie walczyli na wszystkie możliwe sposoby. Myślę, iż warto byłoby wiedzieć, że Polacy w ciężkich latach jednoczyli się i próbowali stawiać jak najlepszy opór.
W trudnych czasach podporą ludności stawali się pisarze i poeci. Żeromski był twórcą, który bardzo zaangażował się w sprawy kraju. Interesowało go to, co się działo na terenach Polski, był sumieniem narodu prowadząc go i wskazując mu drogę. W swoich opowiadaniach, powieściach często komentował aktualne wydarzenia. Był on twórcą młodopolskim, lecz poglądami związany był z po- zytywizmem. Większość jego utworów miała charakter moralizatorski, dydaktyczny. Jego bohaterem przeważnie był społecznik, którego głównym celem była pomoc biedniejszym, bardziej potrzebującym. Popierał ludzi zaangażowanych, dążących do wolności, rozwoju i poprawy warunków życia najbiedniejszych. Społeczeństwem, które nie było w stanie zorganizować się, walczyć i dokonywać zmian Żeromski próbował odpowiednio pokierować. W swoich utworach takich jak „Wierna rzeka”, „Rozdziobią nas kruki, wrony ...”, „Echa leśne”, poruszał temat walki narodowowyzwoleńczej, nawiązywał do powstania styczniowego, pochwalał dażenie do wolnosci. W „Przedwiośniu” pokazuje bierność wszystkich klas: ziemiaństwa, chłopów, robotników, którzy nie dążą do zmian, nie działają, nie biorą udziału w życiu kraju. Główny bohater, Cezary Baryka, uświadamia, że klasy bierne mają się zbuntować, zwraca się do chłopów: „Cóż za zwierzęce pędzicie życie, chłopy silne i zdrowe. jedni mają jadła tyle, że z nie- go urządzili kult, obrząd, nałóg, obyczaj jakiś i jakąś świętość, a drudzy po to tyl- ko żyją, żeby nie zdychać z głodu, zbuntujcie się chłopy potężne przeciwko sobaczemu losowi.” Cezary uświadamia, że klasa robotnicza także nie jest zdolna do odbudowy kraju. Przykłady z twórczości Żeromskiego dowodzą, że wzorową postacią dla niego był człowiek nastawiony na dawanie z siebie wszystkiego, co najwartościowsze, który pozostawał wierny swoim przekonaniom. Żeromski zalecał taką postawę, pełną poświęcenia w celu odbudowy narodu, społeczeństwa.

„Byłem zawsze jak dobosz, który biegnie obok spracowanego szeregu, znany takt wybijając pałkami”. Niby niezauważony, ale kroczy obok społeczeństwa, próbuje wskazać właściwą drogę.

Poza pisarzami, współcześnie, w rozwoju naszej świadomości, wrażliwości mogą pomóc twórcy filmowi. K. Kieślowski to jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów filmowych, jego filmy stały się ważne dla kultury europejskiej. Potrafił zafascynować nawet, nienawykłą do zagłębiania się w tajemnice świata, publiczność amerykańską. Przemawiał językiem zrozumiałym dla ludzi z różnych zakątków świata, opowiadał o niepokoju i współczesnych tęsknotach. Trafił w nastrój XXw. - zasiał w nas niepokój, przypomniał kilka podstawowych pytań, na które każdy musi sobie odpowiedzieć - nie zrobił tego z pozycji moralizatora, ale kogoś równie zagubionego w labiryntach współczesności.
Jego twórczość jest w pewnym stopniu związana z dzieciństwem - brakiem stabilizacji, brakiem (bliskich) przyjaciół. Potrafił obserwować - bez trudu odkrywać kłamstwo (okiem, uchem, instynktem).
Robił filmy dokumentalne, później pełnometrażowe, w których mówił o ludzkich wyborach, roli przypadku w życiu człowieka, o roli miłości. Ukazywał życie w systemach totalitarnych, zatracenie indywidualności przez socjalistyczną machinę i podwójną moralność (Personel, Spokój, Blizna, Amator). Kieślowski nie uległ amerykańskiemu stylowi robienia komercyjnych filmów - celebrował przemyślane, intelektualne kino, w którym wszystko ma swoje znaczenie. Zderzał ze sobą przeciwne obrazy, szukał tajemnic istnienie, zawierał filozoficzne przesłania (świadczą o tym symbole, klimat). Gwiżdżący czajnik, słuchawka telefonu, kubek pełen kawy - zwykłe przedmioty symbolami powszedniego życia. Trzy kolory odwoływują się tytułem do symboliki flagi francuskiej.
Kieślowski mówił o sobie ateista, lecz nieustannie szukał wiary, wierzył w ciągłą obecność duchów bliskich, których już nie ma na tym świecie. Pokazywał losy jednostek, ich rozterki, uzależnienie od świata, przeciwko któremu nie mają siły się buntować, ich wielką samotność. Bohaterami byli przypadkowi ludzie - tacy jak my. Fabuła filmów zmusza nas do identyfikowania się z tymi bohaterami. Pozornie nasza egzystencja pozbawiona jest głębszego filozoficznego sensu - Kieślowski ukazuje, że to nieprawda.

Polska posiada bogatą kulturę. Niestety, nie wszyscy Europejczycy o tym wiedzą, ufają pewnym stereotypom na jej temat. Ze słowem: „Polska” kojarzy im się mało rozwinięty, zacofany kraj, złodziejstwo, oraz pijaństwo. Pragnęłabym, aby więcej ludzi poznało wnętrze mojego narodu, a dopiero potem wypowiadało się na jego temat. Mamy powody do dumy, posiadamy piękną historię i tradycję. Zapraszam do jej poznania.