Czy biografia Adama Mickiewicza może byc kluczem do interpretacji jego dzieł?

„Żeglarz” jest typowym wierszem nawiązującym do przeżyć wewnętrznych poety. Mickiewicz wyraził w nim nastrój, jaki go opanował po wyjściu za mąż Maryli Wereszczakówny za Puttkamera. Poeta stworzył obraz żeglarza, który znudzony wędrówką życiową myśli o śmierci. Mimo, iż poeta przezwycięża tę myśl, to uczucie zawodu życiowego
i poczucie osamotnienia każą mu w zakończeniu powiedzieć słowa goryczy.
Analiza tego wiersza, bez znajomości wątków autobiograficznych z życia poeta(szczególnie tego dotyczącego jego młodzieńczej miłości) jest bardzo trudna.
Jak wiemy w 1818 r. W czasie wakacji spędzonych w Tuchanowicach, Mickiewicz poznał Marylę Wereszczakównę, pannę z za możnego domu ziemiańskiego. Znajomość ta zmieniła się w gorącą romantyczna miłość. Była jednak miłością nieszczęśliwą ponieważ rodzina Maryli nie chciała się zgodzić na małżeństwo z ubogim studentem i wydała ją za ziemianina, Wawrzyńca Puttkamera, co było dla Mickiewicza bardzo bolesnym ciosem.
Do tego wątku z życia poety nawiązuje także kolejny wiersz pt. ‘ Do M...”
Jest to jeden z najpiękniejszych liryków Mickiewicza napisany w 1822 r., rozpoczynający się od słów: „Precz z moich oczu...”Tematem tego wiersza jest siła pamięci, której nic nie zdoła zatrzeć. Podmiot liryczny twierdzi, że pamięć o nim będzie prześladować dawną kochankę już na zawsze. Każda czynność którą wspólnie wykonywali, miejsce gdzie razem przebywali będzie zawsze przywoływać wspomnienia jego postaci.



"Precz z moich oczu! ... posłucham od razu,
Precz z mego serca! ... i serce posłucha,
Precz z mej pamięci! ... nie ... tego rozkazu
Moja i twoja pamięć nie posłucha."

Wiersz ten jest jednym z najbardziej oczywistych dowodów na bardzo silny związek twórczości Mickiewicza z jego życiem.



Trzecim doświadczeniem Mickiewicza był kontakt z folklorem. Znajomość ludowych - zarówno polskich, jak i białoruskich - pieśni, baśni, podań i obrzędów przyszły poeta wyniósł już z rodzinnego domu (służąca Gąsiewska), a następnie nieustannie je wzbogacał. W tych formach ludowej kultury dostrzegał wyraz narodowej tradycji oraz źródło inspiracji do tworzenia nowego typu poezji. Literackim owocem tej inspiracji stały się "Ballady i romanse" (1822), "Dziadów część II i IV" oraz "Grażyna" (1823). Rok opublikowania pierwszego tomu Poezji Mickiewicza (1822) przyjęto jako datę początku romantyzmu w Polsce.

Więzienie i zesłanie
Pamiątką podróży Mickiewicza na Krym są „Sonety krymskie” wydane w Moskwie w 1826 r.
„Stepy akermańskie” to jeden z sonetów zawartych w tym tomiku. Czytając ten sonet wyobrażamy sobie morze po którym płynie łódka z pasażerem w środku, łódka brodzi, kołysze się, fale szumią. Jednakże na podstawie tytułu, a także biografii poety wiemy że mowa jest tu nie o morzu lecz o stepie, który wywarł ogromne wrażenie na Mickiewiczu.
Olbrzymie trawy, rozdmuchiwane przez wiatr, przypominało artyście morze.
Dwa ostatnie wersy:
„tak ucho natężam ciekawie, że słyszałem głos z Litwy.
– Jedźmy, nikt nie woła” są wyrazem bólu jaki przezywa Mickiewicz.
W tych słowach dostrzegamy nutę żalu poety do przyjaciół, którzy pozostali na Litwie i pewnie już zapomnieli o nim-wygnańcu.
Po wykryciu w roku 1823 organizacji filomackich władze carskie osadziły Mickiewicza w zamienionym na więzienie klasztorze bazylianów w Wilnie. (Do dziś zachowała się cela, w której siedział, nazywana celą Konrada). Po procesie skazano go jesienią 1824 r. wraz z kolegami na osiedlenie się w głębi Rosji. Więzienie, proces i zesłanie - to kolejne etapy życiowych doświadczeń i charakterystyczne rysy romantycznej biografii poety. W czasie wycieczki na Krym (lato 1825) miał okazję zetknąć się z kultura orientalna i egzotycznym krajobrazem. Wszystko to wpłynęło na poszerzenie jego wyobraźni i wrażliwości literackiej. Z bliska także mógł obserwować potężną machinę carskiego despotyzmu. W warunkach rosyjskich Mickiewicz dojrzał ideowo i ukształtował się jako romantyczny poeta narodowy. Przymusowe oddalenie od kraju oraz długie podróże pogłębiały w nim poczucie wyobcowania i samotniczej misji patriotycznej.
Kolejnym sonetem, którego interpretacja wymaga sporego wysiłku jest „Bakczysaraj”. Autor opisuje pałac, który popadł w ruinę, wszystko w nim jest zniszczone, sypią się mury, porośnięty jest pnączami roślin. Po wejściu do środka widzi fontannę, która stoi cała, nienaruszona. Jak wiemy w latach 1829-1831 Mickiewicz podróżował po Europie, zwiedzał liczne zabytki. To właśnie podczas tych podróży powstał omawiany sonet. Zwiedzając liczne miejsca snuł refleksje dotyczące ludzkiego życia. Na podstawie tego można wnioskować, że owy zniszczony pałac jest symbolem przemijalności wszystkiego co ziemskie, a fontanna symbolizuje trwałość, tego co po nas zostanie, np. po śmierci w pamięci naszych bliskich. Fontanną artysty są jego dzieła.

W maju 1829 r. poecie udało się opuścić Rosję i rozpocząć prawie dwuletnią wędrówkę po Europie. Z Petersburga trasa prowadziła przez Hamburg, Berlin (tu słuchał wykładów Hegla), Drezno, Pragę (spotkanie z czeskim poetą Yaclavem Hank), Karlove Vary (spotkanie z Antonim Odyńcem, towarzyszem dalszej podróży), Weimar (słynna wizyta u Goethego), Bonn (wizyta u Augusta W. Schlegla), Szwajcarię, przełęcz Splugen - do Wenecji, Florencji, Rzymu (miłość do hrabianki Ankwiczówny), Neapolu, na Sycylię, a stąd do Genewy (spotkanie z Zygmuntem Krasińskim, wycieczka w Alpy) i z powrotem do Rzymu (przeżycia religijne), dokąd w grudniu 1830 r. dotarła także wiadomość o wybuchu powstania w Warszawie.
Teraz przejdę do analizy największego dzieła poetyckiego A. Mickiewicza Konrad Wallenrod , które powstało w czasie pobytu w Rosji, po wieloletnich staraniach ogłoszony drukiem w 1828 r W Petersburgu
Średniowieczne litewsko- krzyżackie tło historyczne tego utworu, jego postacie i wydarzenia są pewnego rodzaju wielką przenośnią wyrastającej myśli autora o współczesnej mu rzeczywistości. Pisząc o beznadziejnej sytuacji Litwy, nękanej przez zaciekłego krzyżackiego wroga nasuwał poeta polskiemu czytelnikowi myśli o Polsce ujarzmionej przez zaborców, o ich despotyzmie i wynarodowieniu grożącym Polakom. Na tym tle poeta przedstawił postać bohaterskiego patrioty, który walczył o ocalenie ojczyzny. Pomysł fabuły zawarty jest w poetyckim skrócie balladzie Alpuhara, śpiewanej podczas uczty w zamku krzyżackim, która mówi o tym, jak naród poniósł klęskę. Bohater podjął walkę w celu obalenia potęgi wroga za pomocą podstępu, przy czym sam musiał zginąć. Główny bohater aby osiągnąć swój cel posunął się do metod moralnie nagannych. Sytuacja polityczna zmusiła patriotę pragnącego ocalić naród do takiego właśnie sposobu walki. Najgłębszą i najistotniejsza treścią tragizmu Wallenroda jest konieczność podjęcia przez wysoce użytecznego bohatera drogi, którą sam uważa za niemoralna ale jedyną.
Mickiewicz w utworze tym pod płaszczem historii ukrył zachowanie dla narodu polskiego do przeciwstawienia się wrogowi.
Nieznajomość sytuacji politycznej panującej w czasach poety, a także jego życiorysu powoduje, iż czytelnik interpretuje utwór jedynie jako tragiczny los K. Wallenroda a nie dostrzega przekazu który ukrył w tym utworze autor.

Próba przyłączenia się do powstania
Romantyczna wędrówka, stanowiąca kolejny charakterystyczny rys biografii poety, została zakończona. Mickiewicz zdecydował się wracać do ojczyzny z zamiarem przyłączenia się do powstania. Po bezowocnych, okrytych tajemnicą oczekiwaniach przybył w czerwcu 1831 r. do Paryża, a stąd pod przybranym nazwiskiem (Adam Muhl) został skierowany przez Legację Polską (przedstawicielstwo rządu powstańczego) do Warszawy. W sierpniu dotarł do Wielkopolski. Wobec jednak wyraźnych oznak zbliżającej się klęski z zamiaru przedostania się do Królestwa zrezygnował. Gotowość wzięcia udziału w walce zbrojnej o niepodległość oraz związane z tym przeżycia - to dalszy znamienny rys biografii romantycznego poety. Literackim rezultatem tych doświadczeń stały się m. in. napisane w 1831 r. wiersze o tematyce powstańczej: "Śmierć pułkownika", "Nocleg", "Reduta Ordona".

Ostatnim utworem, który zaprezentuje będą „Dziady cz. III” Jak pamietamy” łącznikiem miedzy II i IV cz Dziadów jest wiersz pt. „Upiór”. Podmiot liryczny upiór- samobójca, co roku wychodzi z grobu i skarży się na cierpienie spowodowane tragedią miłosną. Jego słowa przepojone są bolesnymi wspomnieniami, odnajdujemy w nich ślady osobistych przeżyć poety. Wyczuwamy gorycz osamotnienia i ogromną tęsknotę za ukochaną. Uczuciu miłości do kobiety towarzyszy żal do tych, którzy przyczynili się do jej utraty. A przy tym wszystkim uderza ton dumy płynącej z przekonania o własnej wartości.
Klęska powstania i stosunek poety do najważniejszych spraw narodu stały się dla Mickiewicza powodem głębokich przeżyć osobistych i źródłem natchnienia poetyckiego. Z natchnienia tego i z rozmyślań na losami narodu zrodziła się III cz. Dziadów. Już we wstępie autor określił charakter utworu i jego główny temat : Dzieje męczeńskiej Polski”. Poeta mówi dalej o pierwiastkach mistycznych i tajemniczości, które towarzyszyły sprawie prześladowanej młodzieży wileńskiej. Nastrój mistycyzmu i tajemniczości osiągnął poeta prze wszystkim dzięki scenom wizyjnym i atmosferą uczuciowego napięcia. Sceny te odgrywają ważną rolę w dramacie. Utwór ten rozpoczyna prolog, w którym dowiadujemy się iż głównym bohater- Gustaw zastaje uwolniony z więzienia i wywieziony na zesłanie. Na ścianie celi Gustaw pisze „umiera Gustaw, a rodzi się Konrad” Postać ta ma wiele cech autobiograficznych samego autora, też jest poetą, filomatą za przynależenie do związku filomatów i filaretów został skazany na więzienie, przeżywa także nieszczęśliwą miłość. I o tym dowiadujemy się w ostatniej scenie, gdy jego była miłość nieudolnie próbuje wraz z Guślarzem przywołać jego ducha. Konrad jak już wspomniałem został skazany tak jak i jego współwięzień za przynależenie do nielegalnego związku. Za to muszą cierpieć prześladowania, męki. Wielu z nich zginęło. Prawie wszystkie wydarzenia przedstawione w utworze są autentyczne, nawet niektóre imiona i nazwiska bohaterów nie zostały zmienione.(Nowosilcow, doktor i ich zachowania) Mickiewicz chciał przytoczyć w tym utworze fakty swojego życia aby przedstawione nam swoje przeżycia, a przez to usprawiedliwić swoją bierność w powstaniu listopadowym. Czytając więc III cz. Dziadów możemy powiedzieć ,że analizujemy biografie poety pomijając oczywiste sceny fantastyczne.

Moim zdaniem przedstawione powyżej utwory Adama Mickiewicza są dowodem na to iż biografia poety może być kluczem do interpretacji jego dzieł.

Dodaj swoją odpowiedź