Analiza i interpretacja wiersza Adama Mickiewicza pt. "Burza".
Adam Mickiewicz "Burza" (z sonetów krymskich)
Treść:
Zdarto żagle, ster prysnął, ryk wód, szum zawiei,
Głosy trwożnej gromady, pomp złowieszcze jęki,
Ostatnie liny majtkom wyrwały się ręki,
Słońce krwawo zachodzi, z nim reszta nadziei.
Wicher z tryumfem zawył, a na mokre góry,
Wznoszące się piętrami z morskiego odmętu,
Wstąpił jenijusz śmierci i szedł do okrętu,
Jak żołnierz szturmujący w połamane mury.
Ci leżą na pół martwi, ów załamał dłonie,
Ten w objęcia przyjaciół żegnając się pada,
Ci modlą się przed śmiercią, aby śmierć odegnać.
Jeden podróżny siedział w milczeniu na stronie
I pomyślił: szczęśliwy, kto siły postrada,
Albo modlić się umie, lub ma z kim się żegnać.
W wierszu Adama Mickiewicza pod tytułem "Burza" autor przedstawił krajobraz romantyczny w postaci widoku tonącego statku, znajdującego się na wzburzonym morzu w czasie burzy. W pewnej chwili wichura uderza w okręt, zdziera żagle, wzburzone fale zaczynają rzucać statkiem na wszystkie strony, sprawiając, że liny wyślizgują się marynarzom z rąk. Wokół słychać zaś "ryk wód", "szum zawiei", "pomp złowieszcze jęki" i "głosy trwożnej gromady". W ostatnich promieniach "krwawo" zachodzącego, zanurzającego się w morzu słońca, wśród chaosu i zamieszania na szczątkach roztrzaskanego statku toczy się walka o życie między tracącymi nadzieję ludźmi a niezniszczalną siłą natury.
Świadomi zagrażającego im niebezpieczeństwa, a także prawdopodobnie przekonani już o nadchodzącej śmierci, ludzie są bezradni wobec niesamowitego żywiołu. Przyroda, tryumfująca nad człowiekiem, ukazuje swoje oblicze - potężne fale to tak jakby "mokre góry, wznoszące się piętrami z morskiego odmętu". Ludzie "leżą na pół martwi", wiedząc o nadejściu śmierci, żegnają się ze światem i swoimi współtowarzyszami. Garstka, powiedziałbym naiwnych "optymistów" modli się jeszcze, prosząc o nadejście cudu. Tylko jeden z rozbitków jest wyraźnie obojętny na tę dramatyczną sytuację. Siedzi "w milczeniu na stronie" i nawet w momencie zagrożenia życia wnikliwie przygląda się rozgrywającym się scenom. Nie rozpoznaje w żadnym z podróżnych nikogo bliskiego ani znajomego. Człowiek ten jest apatyczny, zamyślony i najprawdopodobniej zdesperowany. Możliwe, że jego życie było nieszczęśliwe i nie boi się śmierci, jest mu to niemalże obojętne. Nie zastanawia się nad życiem doczesnym, ale nad tym, co czeka go po śmierci.
Czy przedstawiony w utworze krajobraz jest typowym krajobrazem romantycznym? W moim przekonaniu jest. Przedstawia on bowiem skutki niszczycielskiej siły i potęgi przyrody, tak jak na przykład na malowidłach Caspara Davida Friedricha. Szczególnie godnym porównania byłby obraz pod tytułem "Zatonięcie statku Nadzieja" i to z dwóch względów. Po pierwsze, na pejzażu przedstawione są szczątki tonącego okrętu, a w tle dostrzec można światło zachodzącego w burzowych chmurach słońca, a więc podobnie jak w utworze Mickiewicza. Po drugie, tytuł malowidła pasuje do wiersza równie dobrze.
"Zatonięcie statku Nadzieja" - dosłownie znaczy katastrofę okrętu, ale jednocześnie zatonięcie może oznaczać kres ostatniej nadziei ("Słońce krwawo zachodzi, z nim reszta nadziei"). Następnym istotnym argumentem przemawiającym za tym, że Mickiewicz w "Burzy" przedstawił krajobraz romantyczny jest fakt, że ukazana w nim katastrofa ma miejsce właśnie na morzu. Jest to niewątpliwie motyw romantyczny. Morze w tej epoce przedstawiano bowiem jako uosobienie nieujarzmionego i niszczycielskiego żywiołu.
W wierszu Mickiewicza pojawia się także jeden z rozbitków, który wyraźnie różni się od wszystkich - nie zamartwia się tragiczną sytuacją, w jakiej się znajduje, ale zagłębiony jest w refleksjach. Ma poczucie beznadziei i bezcelowości. Tym nietypowo zachowującym się człowiekiem jest zapewne pielgrzym. A więc widać tu kolejny motyw romantyczny.
Reasumując, utwór Adama Mickiewicza pod tytułem "Burza" przedstawia niewątpliwie krajobraz romantyczny. Świadczą o tym występujące w nim motywy, takie jak siła i potęga przyrody, morze, pielgrzym, katastrofa, a także nacechowanie wiersza grozą, tajemniczością, dramatyzmem, katastrofizmem. Motywy te występowały często w okresie romantyzmu i to zarówno w literaturze jak i malarstwie. Dlatego też "Burza" przedstawia dość typowy krajobraz romantyczny.