Proces urbanizacji i przyczyny urbanizacji

Pojęcie urbanizacja może być różnie rozumiane. Z demograficznego punktu widzenia urbanizacja to koncentracja ludności w miastach. W aspekcie osadniczym urbanizacja to:

- koncentracja funkcji miejskich;
- rozwój istniejących miast;
- przekształcanie się osad miejskich w wiejskie;
- powstawanie nowych miast;
- tworzenie aglomeracji miejskich;
- przemiany w zakresie organizacji osiedli ( rozwój budownictwa wielokondygnacyjnego)

Proces urbanizacji rozumiany z punktu widzenia przemian społeczno-kulturowych to rozpowszechnienie się tzw. miejskiego stylu życia .
W geografii osadnictwa wyróżnia się dwa podstawowe typy ludności: wiejską i miejską.

Cechy urbanizacyjne na świecie:

Urbanizacja po II wojnie światowej:
Po II wojnie światowej szczególnie szybko rozwijały się miasta, gdzie zaczęły powstawać nowe zakłady przemysłowe. Lata 50-te przyniosły pierwsza fale wzrostu ludności miejskiej, co było spowodowane napływem ludności wsi do miast, wzrostem przyrostu naturalnego i zmiana granic miast. Głównym obszarem napływu ludności był Górny Śląsk i duże miasta, takie jak Warszawa, Kraków, Łódź. Drugi etap przypada na lata 70-te, jednak nie jest on już tak silny. Głównym kierunkiem migracji wieś-miasto stały się miasta wybrzeża. Migracje wewnętrzne ograniczył dopiero kryzys gospodarczy lat 80-tych. Na te lata i na lata 90-te przypada stagnacja współczynnika urbanizacji.
Obecnie w miastach mieszka 62% ludności Polski. W Polsce jest 860 miast. Miast powyżej 200 tyś. mieszkańców jest 20, a powyżej 100 tyś. jest 43
( mieszka tam 30% ludności).
Największe miasta:
- Warszawa - 1 600 000 - Łódź - 818 000 - Kraków - 740 000
- Wrocław - 640 000 - Poznań - 580 000

Rozmieszczenie miast jest nierównomierne, na co maja wpływ dzieje historyczne kraju oraz procesu uprzemysłowienia. Szczególnie gęsta sieć jest na terenach, z którymi wiążą się początki naszej państwowości oraz tam gdzie przemysł pojawił się najwcześniej - Wielkopolska, Kujawy, Górny i Dolny Śląsk).


Cechy urbanizacji:

Pojęcie miasta – określa się za pomocą różnorakich kryteriów
- kryteria prawno – administracyjne – miastem jest osada, która została uznana za miasto
przez właściwy organ prawny (uzyskała prawa miejskie)

- kryteria fizjonomiczne – wyróżniają miasta na podstawie cech zewnętrznych (typ
zabudowy, architektura)
- ekonomiczne – za podstawowy wyznacznik uznają strukturę zatrudnienia mieszkańców (w
sektorach pozarolniczych)
- infrastrukturalne – czynnikiem decydującym w tym przypadku jest stopień rozwoju
infrastruktury miejskiej (kanalizacja, siec ciepłownicza, energetyczna oraz komunikacji
miejskiej)
- socjalne – stopień upowszechnienia miejskiego stylu życia
- kulturalne – koncentracja ośrodków naukowych i centrów kulturalno-oświatowych oraz ich
oddziaływanie na obszary sąsiadujące
- wielkościowe – najczęściej wykorzystywane w studiach porównawczych mimo, że w
poszczególnych krajach liczba mieszkańców powyżej której daną osadę uważa się za miasto
jest zróżnicowana. Nieco kuriozalny może się wydać przykład Kuby, kraju, który swego
czasu wykazywał znaczny stopień urbanizacji. Wynikało to z przyjętego nieco
specyficznego kryterium.

Pozytywne i negatywne skutki urbanizacji:

Skutki negatywne to:
- niedorozwój infrastruktury technicznej i komunalnej
- zanieczyszczenie powietrza i wody
- trudności komunikacyjne (korki)
- wyższy koszt utrzymania
- nadmierny hałas
-szerzenie się chorób nowotworowych, krążeniowych i sercowych
-izolacja, samotność ludzi
-nasilający się brak poczucia bezpieczeństwa
-wzrost liczby bezdomnych
-powstawanie dzielnic nędzy
-brak miejsc parkingowych
-powstawanie „subkultur”
-deficyt wody

Skutki pozytywne to:
-rozwój kanalizacji i oczyszczania ścieków
-rozwój funkcji kulturotwórczych
-możliwość uzyskania pracy i miejsca zamieszkania
-urozmaicone oferty pracy
-rozwój turystyki
-możliwości edukacyjne- podwyższanie lub zmiana zawodu
-rozwój przemysłowo - rolniczy i usługowo - rolniczy
-rozwój funkcji usługowych
-rozwój służby zdrowia, instytucji oświatowych, kulturalnych, naukowych, handlowych,
finansowych i ubezpieczeniowych
-szybkie komunikowanie się mieszkańców


Przyczyny urbanizacji:

Czynnikiem niezwykle silnie wpływającym na rozwój i urbanizację miast zarówno teraz, jak i w przyszłości jest handel. Rozrastająca się sieć sklepów, hurtowni, banków i giełd towarowych przyciąga zarówno ludzi jak i kapitał; stwarza miejsca pracy i rynku zbytu. Jest to samo rządzący się mechanizm. Im bardziej rozwija się handel tym bardziej korzysta na tym miasto. Im większe jest miasto tym więcej przyciąga inwestorów.

Występowanie w sąsiedztwie miasta żyznych gleb umożliwia rozwój intensywnego rolnictwa towarowego, a tym samym stymuluje rozwój samego miasta – ogromnego rynku zbytu.