NKWD, kryzys gospodarczy lat trzydziestych, wojna domowa w Hiszpanii , faszyzm Włoski, pakt antykomiternowski

INTERWENCJONIZM AGRARNY, środki podejmowane przez państwo w celu przeciwdziałania niekorzystnym sytuacjom lub tendencjom w gospodarce rolnej (kryzys agrarny), także realizacja określonych programów polityki agrarnej; interwencjonizm agrarny istniał już w czasach staroż., ponownie nasilił się w państwach absolutystycznych, przejawiał się też w okresie liberalizmu gosp. XIX w., gł. w sferze wymiany zagr. i reform agrarnych; gł. cele współczesnego interwencjonizmu agrarnego — utrzymanie pożądanego poziomu dochodów rolników, regulacja produkcji roln. i przeciwdziałanie powstawaniu nadmiernych nadwyżek produktów roln. — są osiągane przez ograniczenie powierzchni uprawy roślin dostarczających produkty nadwyżkowe, wyłączanie ziemi z użytkowania roln., zmianę struktury produkcji roln., oddziaływanie na wzrost popytu na produkty roln. i na stabilizację cen tych produktów (m.in. ceny orientacyjne, gwarantowane ceny minimalne, ceny interwencyjne, parytetowe — zakładające równomierny wzrost cen artykułów przem. i roln.), stabilizację rynków rolnych (tworzenie rezerw państwa, zakupy interwencyjne); przejawem interwencjonizmu agrarnego jest też oddziaływanie państwa na zmniejszenie kosztów produkcji roln. przez subwencjonowanie środków do produkcji roln., obniżenie oprocentowania kredytów itp.;

Lata trzydzieste obfitowały we wzrost sprzeczności w stosunkach międzynrodowych. Niemcy dążyły do rewizji postanowień traktatu wersalskiego. Francja, chcąc zapewnić sobie bezpieczeństwo i dobrą pozycję w Europie była przeciwna umożeniu spłat wojennych oraz polityce rozbrojenia. W chwili w której świat uwierzył ze powojenny triumf demokracji jest przesadzony urodzily się dwa systemy komunizm i faszyzm – odrzucające jej zasadnicze wartości.
Po I wojnie światowej produkcja malała na całym świecie w związku z przestawieniem gospodarki na tory pokojowe. Sytuacje utrudnialy : hiperinflacja , długi wojenne i wrazastjace bezrobocie. W wyniku klęski powiększyly się problemy ekonomiczne Niemiec oraz Włoch. Wzbogacily się natomiast Stany Zjednoczone.
USA zaczely stanowic coraz istotniejszą rolę w gospodarce światowej.
W latach 1925-1929 kraje europejskie pożyczyły od USA około 3 miliardów dolarów dolarów, co po pewnym czasie przyczynilo się do pogorszenia koniuktury w 1928 roku. Wówczas amerykanie zaczęli wycofywac krótkoterminowe pożyczki. Nie było to bez znaczenia bo większość państw nie była w stanie zwrócic pożyczonych pieniędzy. Tymczasem w stanach zjednoczonych kryzys się pogłębiał a posiadacze akcji chcieli odzyskać gotówkę.
Pierwszym objawem kryzysu był tak zwany czarny czwartek gdy nastąpiło załamanie się nowojorskiej giełdy. Z dnia na dzień ludzie zamożni stali się biedakami.
USA ograniczyły import, zrobiły też tak inne państwa europejskie, co prowadziło do załamania handlu swiatowego.
Kryzys był spowodowany nadprodukcją towarów w stosunku do siły nabywczej. Wiele przedsiębiorstw zbankrutowalo. Zaprzestano inwestycji. Nastało ogromne bezrobocie w USA nie pracowała co 4 osoba.
W USA prezydent Roosevelt ogłosil program Nowego ładu w jego ramach rząd pośpieszył na ratunek farmerom. Rozszerzonye zostały roboty publiczne przy budowie dróg, mostów. Jednak plany ograniczenia bezrobocia niższego niż 10% nie powiodły się
Państwa demokratyczne nie umiały poradzić sobię z kryzysem demokratycznym. Natychmiast pojawiły się osoby które obiecywaly za cenę odejścia od demokracji blyskawiczną poprawę. Kryzys stworzyl podstawy dla rozwoju ruchu fasztystowkiego ( przekonanie ze tylko rządy silnej ręki zdołają urochnić kraj)

Faszyzm włoski
Przyczyny:
0,5 nastroje rewolucyjne – upadek autorytetow ,demagodzy
1.kalekie zwycięstwo 1 wojny swiatowej.
2.kryzys gospodarczy
3.Traktat wersalski – nie otrzymali wszystkich terenów spornych
4.rywalizacja między partiami doprowadzila do podzielenie ludności
5.Benito Mussolini
dojście do władzy :
1.organizacja Fasci di combattimento
2.przeksztalcenie w Narodową Parię Faszystowską
3.zamach stanu
4.mussolini premierem
5.mussolini ogłasza się duce
6.system monopartyjny
7.zawieszenie wolności slowa, prasy
8.zalozenie Wielkiej Rady Faszystowskiej
Polityka zagraniczna Mussoliniego : - budowa mocarstwowych Włoch
-podbój Etiopii, Albanii, przyłączenie Austrii
- porozumienie Berlin-Rzym



Faszyzm niemiecki :
-głęboki kryzys
-liczne wystąpienia ludności
-niestabilny kraj
-powstanie NSDAP pod kierownictwem Adolfa Hitlera
-zamach stanu(pucz monachijski), Hitler trafia do więzienia i pisze Mein Kampf
-ogromne bezrobocie
-Hitler kanclerzem
-hitler połączył urzędy glowy panstwa i szefa rzadu i ogłosił się Fuhrer i kanclerzem Niemiec
-budynek Reichtangu płonie
-wprowadzenie stanu wyjątkowego
-hitler przejal wladze dyktatorską
-‘polowanie na czarownice’ krwawe rozprawianie się z przeciwnikami
-narzucil nazizm
Adolf Hitler glosil
-koniecznosc obrony czystości rasy niemieckiej
-szowinizm, nacjonalizm, każdy uznany za wroga mogl być według prawa zabity
-przeciwko chrześcijaństwu i pacyfizmowi
-zawladnal duszami ludzi
-igrzyska w Berlinie, staly się spektaklem propagandowym
-wszytskie elementy zycia były kontrolowane przez partie
-system obozow koncentracyjnych do których zsylano niepokornych
-ustawa norymberska- przeciw Żydom( odebrano prawa obywatelskie,własności i wstepu na uczelnie)
-noc krysztalowa – zniszczenie synagog i sklepow żydowskich


Pakt antymikomiternowski :
- w latach 30 wiele wskazywalo ze system ustanowiony przez traktat wersalski wali si ena gruzy, po dojściu Hitlera do władzy było oczywiste ze pokoj ans wiecie jest znowu zagrozony i Liga Narodow nie będzie w stanie niczemu zapobiec.
-wsytapienie z Ligii Narodow Niemiec Japonii i Włoch świadczylo o eksprensjonistyycznych dążeniach
-pakt antykomiteronowskich miedzy nimi sojusz wojskowy Berlin-Rzym-Tokio celem było zwalczanie komunizmu
-szykowanie się Niemiec do podbojow- wiekszenie armii, remilitaryzacja Nadrenii, przyłączenia Austrii


Komunizm w ZSRR
- polaczenie republik bolszewickich ( Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich) w praktyce komunizm
- obietnice, chcec ludzi do wizji bezkonfliktowego bezkonfliktowego szczesliwego ladu
-despotyzm carski miał ustąpić przyjaznemu człowiekowi
-Włodek Lenin
-proletariat wprowadzil wladze opartą na przemocy
-robotnicy nie uczestniczyli autentycznie we władzy-robil to aparat partii(wódz Lenin i jego wpolpracownicy)
Charakter totalitarny :
-rozbieznosc miedzy ustalonym prawem a faktycznym
-podporzadkowanie ustawodawstwa interesom partii
-dominacja partii komunistycznych
-przenikanie się aparatu partyjnego z władzą
-likwidowanie opozycji
-walka z religią i kościołem , nakazali ateizm
-policja polityczna nadzorowala zycie publiczne jak i prywatne

Gospodarka radziecka :
-komunizm wojenny
-NEP – zniesiono rekwizycje płodów rolnych co pozwolilo chłopom sprzedawac nadwyżki i zaopatrywac się w produkty przemysłowe, zezwolono na zakladanie małych przedsiębiorstw a dużym narzucono odgorne zasady rynkowe, produkcja wzrosla o 40% dla Rosji bardzo korzystne, zlikwidowalo glod, polityke NEP-u zlikwidowal Stalin
-Kolektywizacja –(proces polegający na likwidowaniu indywidualnych gospodarstw i organizowania gospodarstw zbiorowych.byla srodkiem całkowitej likwidacji własności prywatnej oraz pelenj kontrolii partii nad gospodarką) po odstąpieniu od NEP-u zmuszano chłopów do tworzenia spółdzielni produkcyjnych, opornych wyworzono do obozów w tym czasie z glodu zmarlo około kilka milinow ludzi, reszta zgodzila się na tworzenie kołchozow
-nepman ( pogardliwa nazwa grupy drobnych właścicieli i rzemieślników w miastach
-Kułak – średniorolny chłop
-Kołchozy – gospodarstwa bedace formalnie spoldzielnia produkcyjną, chłopi nie byli już właścicielami tylko użytkownikami jak za czasow feudalnych, nie posiadali paspzortow przez co nie mogli opuszczac miejsca zamieszkania
-Gospodarka centralnie sterowana – opierala się na państwowej własności środków produkcji ( fabryk i ich wyposażenia ziemi)
, własność prywatna zostala zlikwidowana, Panstwo wprowadzalo pięciolatki(pięcioletnie plany) (glownie zbrojeniowe i przemysl ciezki) które z drobiazgowa dokładnością określały plan z każdej dziedziny zycia gosp. Kazde gospodarstwo każdy robotnik miał swoja norme do wykonania, za niewykonanie które uwazano za sabotaż karano obozem, nie kto lepiej a kto wiecej, rywalizacja
-moda na stachowcow ( przewodnicy pracy, wykonujący kilkaset % normy

Faszyzm – nazwa kierunku politycznego wprowadzona od wloskiego ‘fascio’ ruch spol-polityczny o skrajnie antydemokratycznych, nacjonalistycznych, antyliberalnych, totalitarnych dążeniach do stworzenia panstwa monopartyjnego.

Pakt antykomiternowski – zawarty w Berlinie miedzy Niemcami i Japonia przeciw Międzynarodówce, celem tych panstw było zdobycie hegemonii politycznej ( opanowania jak najwięcej terenu i sprawowania tam władzy)

Wojna domowa w hiszpanii –
1.kryzys monarchii – zacofania gosp, konflikty polityczne, wystapienia chłopów- przestarzaly ustroj feudalny i dziesięcina dla Kościoła)
2.powstanie organizacji faszystowskiej ‘Falanga’ – jako czolowej organizacji politycznej w Hiszpanii
3.Utworzenie frontu ludowego – jako masowego ruchu antyfaszystowskiego4. zwycięstwo w wyborach Frontu Ludowego ( komunistow)
4.spisek faszytsow przeciw komunistom, rzadom lewicy
5.wystapienie zbrojne dowodzone przez Franco
6.wojna domowa - fasyztom pomocy udzielili Niemcy i Włochy, komunistom związek radziecki i ochotnicy z 254 krajow w tym około 5 tys polakow dowodca Karol Świerczewski
7.zwyciestwo faszytow- Franco ograsz aise dyktatorem ‘ Caudillo8.abdykacja krola na rzecz franco który sprawuje faktyczne rzady

regent – osoba sprawujaca regencje rządy opiekuńcze, sprawowanie władzy król. przez osobę ustanowioną na pewien okres
NKWD
protektorat,
forma zależności państwa słabszego od silniejszego; państwo zachowuje swoje instytucje, rząd i administrację, lecz znajduje się pod kontrolą obcego państwa, które przejmuje jego obronę i prowadzenie spraw zagr.;

NKWD, Narodnyj komissariat wnutriennich dieł, Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych, centralny organ administracji państw. w sowieckiej Rosji (od 1917) i ZSRR (1934–46) oraz policja polit.; powołany przez rząd Lenina jako centrala umundurowanych sił bezpieczeństwa (m.in. milicji i wojsk wewn.), zyskał na znaczeniu po wchłonięciu VII 1934 działającego przy Ros.FSRR GPU (OGPU), jednoczył wszystkie siły policyjne i porządkowe (straż pożarna, leśna) z zarządem Gułagu i z wywiadem politycznym. W wewn. polityce Stalina gł. narzędzie terroru i ludobójstwa (wielka czystka, procesy polityczne w ZSRR), wymierzonego przeciwko wszyskim warstwom społ. i narodowościom, także Polakom (deportacje ludności, 1940 wymordowanie oficerów pol. w Katyniu i in. miejscowościach); kolejni zwierzchnicy: G.G. Jagoda (do 1936), N.I. Jeżow (do 1938) i Ł.P. Beria (wszyscy straceni); przejściowo II–VII 1941 i 1943–46 wyłączono z NKWD policję polit. NKGB, ale resort spraw wewn. spełniał funkcję jego zaplecza operacyjnego, zachował kontrolę nad wojskami wewn. i nadgranicznymi oraz Gułagiem, zarządzając jego przedsiębiorstwami
Gestapo
(Geheime Staatspolizei), policja polit. III Rzeszy, utw. 1933 do zwalczania przeciwników hitleryzmu; w czasie II wojny świat. realizowało politykę terroru i zagłady w krajach okupowanych; w procesie norymberskim uznane za organizację przestępczą.
SA, niem. Die Sturmabteilung der Nationalsozialistischen Deutschen Arbeiterpartei, Oddział Szturmowy NSDAP, organizacja paramilitarna, utworzona 1921 ze sprzyjających Hitlerowi kombatantów, czł. Freikorpsów z marginesu społ.; pierwsi dow.: H.U. Klintzsch i 1923 H. Gring; 1923 rozwiązana za współudział w puczu monachijskim, 1925 na nowo zorganizowana wraz z NSDAP; 1926–30 dowodzona przez P. von Salomona, następnie przez Hitlera; szefami sztabu byli: 1929–30 O. Wagener, 1931–34 E. Rhm, 1934–43 V. Lutze i 1943–45 W. Schepmann; najpotężniejsza samodzielna organizacja członkowska NSDAP; 1930 liczyła ok. 70 tys. czł., 1931 — 260 tys., I 1933 — ok. 600 tys.; po przejęciu władzy przez Hitlera i po włączeniu do SA organizacji Stahlhelm osiągnęła ponad 2 mln uzbrojonych i umundurowanych członków; SA odegrała dużą rolę w zwycięstwie hitleryzmu i utrwaleniu totalitarnego systemu w Niemczech (bójki uliczne, akcje terrorystyczne, współorganizacja obozów koncentracyjnych). Na skutek konfliktów wewnątrz ruchu hitl. i po wymordowaniu ok. 50 czł. kierownictwa SA w czasie „nocy długich noży” 30 VI 1934 SA utraciła znaczenie polit. na rzecz SS; jej członkowie nadal jednak uczestniczyli w specjalnych akcjach (m.in. w „nocy kryształowej”), podczas II wojny świat. spośród czł. SA rekrutowała się znaczna część urzędników aparatu okupacyjnego i wielu z nich dopuściło się zbrodni wojennych na ludności krajów okupowanych.
1921 – powstanie Narodowej Partii Faszystowskiej
1922 – marsz na Rzym – zamach stanu
1928 – powstanie Rady Faszystowskiej
1936 – porozumienie ‘Osią Berlin-rzym’

1933 dojście Hitlera do władzy
1934 noc dlugich noży
1935- ustawy norymberskie
1938 noc krysztalowa
1933 dojście Hitlera do władzy
1937 pakt antykomiternowski

1936-1939 wojna domowa w Hiszpanii

1922 powstanie ZSRR
1924 smierc Lenina