Ściągi na sprawdzian z biologii (skóra i jej funkcje, receptory, gruczoły, kości)

Włos - nitkowaty twór, pochodzenia naskórkowego, na powierzchni skóry, występujący u ssaków. Włosy znajdują się na całej skórze, z wyjątkiem wewnętrznej strony dłoni, podeszew i powierzchni zgięć stawów. Włosy wyrastają z zagłębień skóry tworzących kanał, zwany mieszkiem. Do tego kanału uchodzą przewody gruczołów łojowych.
Włosy u człowieka utraciły rolę ochronną przed utratą ciepła, pozostawiając jedynie funkcję w doborze płciowym. Zachowały się one głównie na głowie, w okolicach pachowych, na rękach i nogach oraz miejscach intymnych. Najmniejsze, słabo widoczne włosy (tzw. meszek) występują prawie na całej powierzchni skóry. Brwi występują tylko u człowieka.

Funkcje skóry:
*Ochrona organizmu
znaczenie mechaniczne, termoregulacyjne i wydzielnicze - zadania ochronne zapobiegają lub ograniczają przed uszkodzeniem przez:
* promieniowanie - szczególne znaczenie melaniny;
* utratę płynów jak i przed wtargnięciem wody z zewnątrz;
* drobnoustroje chorobotwórcze - jako przeszkoda mechaniczna oraz z wykorzystaniem biochemicznych mechanizmów obronnych - utrzymywanie kwaśnego odczynu.
*Termoregulacyjna funkcja skóry - tkanka podskórna i tłuszcz pełnią funkcje izolacyjne, zmienna rozszerzalność naczyń jest odpowiedzialna za zwiększone lub zmniejszone oddawanie ciepła. W procesie biorą udział gruczoły potowe regulując wydalanie wody (ciepło parowania) oraz włosy.
*Wydzielnicza funkcja skóry - realizowana poprzez gruczoły potowe (wydzielające pot i substancje zapachowe) i łojowe (odpowiedzialne za natłuszczenie skóry i włosów). Zatkanie ujść gruczołów łojowych w okresie dojrzewania jest odpowiedzialne za objawy trądziku młodzieńczego, czyli pojawianie się wykwitów skórnych.
*Skóra pełni także funkcję narządu czucia. Dzięki zaopatrzeniu w receptory (końcówki nerwów) skóra informuje nas o ucisku, dotyku, wibracji, chłodu, ciepła i bólu.
*Skóra stanowi magazyn energii na okres niedożywienia w postaci tłuszczu tkanki podskórnej, zawierającego istotne ilości białka i węglowodanów oraz zmienną ilość wody.

Receptory, struktury nerwowe (narząd zmysłowy), w którym dochodzi do przekształcenia energii działającego bodźca na impulsy nerwowe. Rozróżniane są dwie grupy receptorów:
1) eksteroreceptory - pobudzane przez bodźce wobec organizmu zewnętrzne tj.: czucia powierzchownego - dotyku, bólu( nocyreceptory) i temperatury (termoreceptory obwodowe) oraz czucia głębokiego (propioreceptory). Do eksteroreceptorów należą także narządy zmysłów: wzroku, słuchu, równowagi, smaku i węchu.
2) interoreceptory - pobudzane przez bodźce pochodzące z wnętrza organizmu tj. rozciąganie ścian narządów lub naczyń krwionośnych, poziom glukozy we krwi (glukoreceptory), stężenie dwutlenku węgla we krwi (chemoreceptory), temperatura ciała (termoreceptory ośrodkowe).
*Najwięcej receptorów dotyku znajduje sie na opuszkach palców, wargach, języku i skórze końca nosa a najmniej w skórze grzbietu, ud i ramion.
receptorami ciepła są ciałka zmysłowe - położone głębiej w skórze, receptorami zimna są kolby końcowe położone płycej pod powierzchnią skóry - duże ich zagęszczenie znajduje się na skórze pleców. receptorami bólu są wolne zakończenia włókien nerwowych.

Gruczoł - narząd lub jedna do kilku komórek gruczołowych, których podstawową funkcją jest wytwarzanie i wydzielanie substancji poza swój obszar. Substancje takie określa się ogólnie jako wydzielinę. zbudowany jest z tkanki nabłonkowej. Substancje wytworzone przez gruczoł mogą być wydzielane przez egzocytozę lub dzięki osmozie przechodzić bezpośrednio do płynów ustrojowych (krew, limfa).
Ze względu na sposób wydzielania wyróżnia się:
* gruczoły merokrynowe; że komórki gruczołowe w procesie wydzielania zachowują pełną integralność, tzn. nie ulegają zasadniczym zmianom lub uszkodzeniu. Wydzielanie polega na dyfuzji cząsteczek substancji ze szczytowej części komórki, co nie doprowadza do jej uszkodzenia. np: wątroba, ślinianki, trzustka, gruczoły potowe
* gruczoły holokrynowe;całe komórki przekształcają się w wydzielinę i odłączają się od nabłonka gruczołowego. Doprowadza to do powstawania ubytków w odcinkach wydzielniczych, które muszą być uzupełniane poprzez podziały pozostałych komórek. W związku z tym gruczoły muszą być wielowarstwowe. Przykładem gruczołu holokrynowego jest gruczoł łojowy, którego komórki przekształcają się w łój skórny.
* gruczoły ekrynowe, uchodzące bezpośrednio na powierzchnię skóry, rozmieszczone są wszędzie prawie równomiernie (jest ich trochę więcej na dłoniach i podeszwach stóp).
* gruczoły apokrynowe, uchodzące do mieszków włosowych, występują jedynie pod pachami,[potrzebne źródło] w okolicach narządów płciowych i odbytu. Uaktywniają się one w czasie dojrzewania płciowego. Wydzielają pot tylko pod wpływem bodźców emocjonalnych.

Gruczoły potowe - gruczoły cewkowate ssaków. Uchodzą wprost na powierzchni ciała lub do mieszka włosowego. Ich wydzieliną jest pot, który jest bezbarwny lub zabarwiony. Gruczoły te są silnie zredukowane u ssaków drapieżnych. Gruczoły potowe wydzielają pot, który poza wodą zawiera zbędne związki powstałe w procesie przemian metabolicznych.
Gruczoły mlekowe - zazwyczaj parzyste gruczoły charakterystyczne dla gromady ssaków. Gruczoły mlekowe wydzielają mleko, które jest pokarmem młodych ssaków. Zazwyczaj mleko wydzielane jest przez sutki, jednak u ssaków niższych oraz stekowców mleko wydzielane jest przez gruczoł w konkretnych miejscach bezpośrednio na skórę samicy. Sutki położone są najczęściej po stronie brzusznej.
Gruczoł łzowy - (łac. glandula lacrimalis) - to owalny, gruczoł, leżący w przednio- górnym kącie oczodołu, w zagłębieniu zwanym dołem gruczołu łzowego. Dzieli się na dwie części: część górną - oczodołową i dolną - powiekową z których wychodzą przewodziki wyprowadzające łzy do worka spojówkowego.
Gruczoł łojowy ? gruczoł pęcherzykowaty skóry ssaków wydzielający łój, który uchodzi do mieszka włosowego. Jego wydzielina natłuszcza włosy i naskórek. Gruczołów tych nie posiadają walenie, syreny, kret złocisty i leniwce.
Tłuszczopot - chroni skórę przed wysychaniem, rozwojem grzybów
schorzenia skóry mogą być wywoływane przez bakterie, grzyby świerzbowca, nurzeńca


Funkcje Kośćca:
* stanowi bierną część aparatu ruchu
* stanowi podporę oraz miejsce przyczepu dla mięśni
* umożliwia utrzymanie odpowiedniej postawy ciała
* elementy szkieletu chronią narządy wewnętrzne
- czaszka- mózg i narządy zmysłów oraz początkowe odcinki przewodu pokarmowego i oddechowego
- klatka piersiowa- płuca i serce, częściowo wątrobę
- kręgi kręgosłupa chronią rdzeń kręgowy
- kości miednicy osłaniają częściowo narządy układu rozrodczego i wydalniczego
* klatka piersiowa uczestniczy w wymianie gazowej
* kości stanowią rezerwuar soli wapnia, magnezu i fosforu
* czerwony szpik kostny wypełniający jamy kości uczestniczy w wytwarzaniu elementów morfotycznych krwi

kości podzielono na kilka grup:
* kości długie, np. kość udowa, ramienna
* kości płaskie, np. kości czaszki, łopatka
* kości krótkie , np. kości nadgarstka, stępu
* kości różnokształtne np. kręgi

Czaszka składa się z następujących elementów:
- mózgoczaszka - czołowa, ciemieniowe, potyliczna, skroniowe, klinowa, sitowa
- twarzoczaszka - policzkowe [jarzmowe, szczęki górnej] żuchwa, nosowe, łzowe, lemiesz nosza, melżowiny nosowe, podniebienie

klatka piersiowa
zbudowana jest z 12 par żeber odchodzących od wyrostków poprzecznych kręgów piersiowych kręgosłupa
- 7 pierwszych par żeber łączy się za pomocą chrząstki żebrowej z mostkiem [tzw żebra prawdziwe]
- 3 kolejne pary żeber łączą się z żebrem 7 pary tworząc tzw łuk żebrowy - to żebra rzekome
- ostatnie 2 pary kończą się wolno w powłokach brzusznych - są to tzw żebra wolne
- mostek składa sie z 2 rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego

Budowa kręgosłupu:
Pierwsze 2 kręgi szyjne to dzwigacz i obrotnik- dzieki nim obracamy naszom głowe na boki
Odcinki w kręgosłupie:
1)szyjny- 7 kregów
2)piersiowy-12 kregów
3) lędzwiowy-5 kregów
4)krzyżowy-5 kregów zrośnietych w kośc krzyzową
5)guziczny 4-5 kregów
Pomiedzy kręgami są chrzestne dyski
Kręgosłup człowieka jest esowato wygięty