Stanisław Wyspiański jako malarz.

Stanisław Wyspiański - znakomity polski malarz, dramaturg, poeta, grafik i scenograf.
Urodził się15 stycznia 1869 w artystycznej rodzinie krakowskiej, był synem rzeźbiarza.
Od 1880 wychowywał się u krewnych. Uczył się w gimnazjum Św. Anny, zaprzyjaźnił się wówczas z Józefem Mehofferem, Lucjanem Rydlem, Stanisławem Estreichem.
W 1887 rozpoczął studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, której dyrektorem był wówczas Jan Matejko. Matejko powierzył wyróżniającemu się studentowi współudział w wykonaniu polichromii odnawianego kościoła Mariackiego. W latach 1887-90 i 1896-1897 uczęszczał na Uniwersytet Jagielloński, gdzie słuchał wykładów z historii, historii sztuki i literatury. W 1890 udał się w podróż zagraniczną przez Włochy i Szwajcarię do Francji, następnie do Niemiec i Pragi. W latach 1891-1894 czterokrotnie przebywał w Paryżu, gdzie uczęszczał do prywatnej Acadėmie Colarossi, ulegał wówczas wpływom Paula Gauguinema, nabistów i japońskich mistrzów drzeworytu, uczęszczał na spektakle teatralne i operowe.
W czasie jego pobytu we francji powstalo wiele obrazów olejnych oraz monumentalne kartony witraży dla katedry lwowskiej - "Śluby Jana Kazimierza" wraz ze znakomitym jego fragmentem "Polonia", w którym pojawiły się pierwsze elementy ekspresjonistyczne.
uczęszczał na spektakle teatralne i operowe. Do Krakowa powrócił w 1904. Zaprojektował i częściowo wykonał polichromię w restaurowanym kościele Franciszkanów. Był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskiej Sztuki. Nawiązał współpracę z Teatrem Miejskim w Krakowie. W roku 1897 rozpoczął współpracę z krakowskim "Życiem" jako ilustrator i twórca nowej formy graficznej czasopisma, stał się współzałożycielem towarzystwa "Sztuka" w 1902 został docentem Akademii Sztuk Pięknych, w 1905 radnym miasta Krakowa.

Jego talent malarski wypowiedział się najlepiej w polichromii i witrażu, gdzie kompozycje figuralne, pełne ekspresji i dramatycznego wyrazu, łączą się z harmonijna dekoracją kwiatową, o śmiałej stylizacji, jego twórczość malarska, realizowana głównie była techniką pastelu (portrety, pejzaże, kwiaty), dominował symbolizm i stylizacja secesyjna. Podstawowym środkiem wyrazu była linia wijąca się wzdłuż konturu przedstawionych przedmiotów, zaznaczonych płaską plamą barwną. W projektach polichromii i witraży charakterystyczny był motyw płomienistych języków oraz kaligraficznie traktowanej roślinności. . Malował liczne portrety wybitnych współczesnych, autoportrety, portrety dzieci, dziewcząt i kobiet. Wyspiański zajmował się też grafiką książkową, był autorem projektów wnętrz i mebli. Nawiązując do dawnej sztuki polskiej i twórczości ludowej, dążył do stworzenia podstaw stylu narodowego, obejmującego sztuki plastyczne i rzemiosło artystyczne. Wspólnie z W. Ekielskim wykonał projekt przebudowy wzgórza wawelskiego ("Akropolis", 1904).
Wyspiański całą swoją działalnością związany był z Krakowem. Niektóre prace: witraże i polichromie znajdują się w krakowskim kościele Franciszkanów np. karton do witrażu „Kazimierz Wielki”, „Św. Franciszek” i „Św. Salomea”, kartony do witrażów dla katedry na Wawelu, dla katedry lwowskiej, dla kościoła dominikanów w Krakowie, studia główek dziecięcych, portrety, studia dekoracyjne i inne. Restaurował też malowidła w kościele św. Krzyża w Krakowie.
Ostatnim akordem był wyjątkowej wartości artystycznej cykl widoków na Kopiec Kościuszki, utrwalonych w różnych porach roku, w różnych oświetleniach i w zmiennych nastrojach umierającego artysty, który powiedział: "Zgodziłbym się cierpieć dziesięć razy więcej, gdybym tylko mógł malować".

Jedne z ważniejszych dzieł to:
- witraż z Apollinem
- autoportrety
- portret własny z żoną
- Dziewczynka z fiołkami
- Macierzyństwo
- Chochoły na Plantach
- Motyl
- Nasturcje
- Kopiec Kościuszki