Rozwój generatywny i wegetatywny roślin okrytonasiennych.

Rośliny okrytozalążkowe zwane też okrytonasiennymi to ogromna grupa roślin, która stanowi ponad ćwierć miliona gatunków. Do tej gromady należy zdecydowana większość współcześnie żyjących roślin. Są to rośliny szeroko rozpowszechnione na całej kuli ziemskiej i zajmują bardzo zróżnicowane środowiska (od siedlisk skrajnie suchych po zbiorniki słodko bądź słono wodne). Gromada okrytozalążkowych skupia rośliny zielne, dominujące liczbą osobników i gatunków, krzewy i drzewa. Okrytonasienne posiadają większe niż nagonasienne zróżnicowanie anatomiczne, które można zauważyć, np. w występowaniu naczyń w tkance przewodzącej. Organami wegetatywnymi tych roślin są KORZENIE, ŁODYGI i LIŚCIE, a organami generatywnymi – KWIATY. W kwiatach umieszczone są zalążnie, w których znajdują się zalążki (stąd nazwa – okrytozalążkowe). Rośliny te rozmnażają się za pomocą NASION, które schowane są wewnątrz OWOCÓW, co z kolei tłumaczy nazwę – okrytonasienne.

Gromadę okrytozalążkowych dzieli się na dwie klasy : DWULIŚCIENNE (Magnoliopsida=Dicotyledones) i JEDNOLIŚCIENNE (Liliopsida = Monocotyledones). Do klasy dwuliściennych należy około 200 000, do klasy jednoliściennych – około 70 000 gatunków.

Rozmnazanie generatywne i przemiana pokolen u roslin okrytonasiennych:

W cyklach życiowych roślin okrytozalążkowych pokoleniem dominującym jest sporofit. Pokolenie to ma postać ulistnionych, zielonych pędów opatrzonych palowym lub wiązkowym systemem korzeniowym. W okresie kwitnienia na szczycie niektórych pędów lub w pachwinach liści wyrastają organy generatywne – kwiaty.
KWIATY są przeważnie obupłciowe (zawierają jednocześnie pręciki i owocolistki) i wykazują ogromną różnorodność budowy. Owocolistki zrastają się i w ten sposób tworzą charakterystyczny dla okrytonasiennych – SŁUPEK. Typowy kwiat oprócz pręcików i owocolistków posiada PŁATKI KORONY i DZIAŁKI KIELICHA. Wszystkie te elementy osadzone są w postaci okółków na osi (silnie skróconej) zwanej DNEM KWIATOWYM.

Najbardziej zewnętrzny okółek kwiatu tworzy działki kielicha, które razem ze znajdującymi się w następnym okółku płatkami korony składają się na tzw. OKWIAT. Elementy okwiatu mogą być zrośnięte lub pozostawać wolne. Działki kielicha są zwykle zielone i znacznie mniejsze od wielobarwnych płatków korony. Okwiat który posiada oddzielnie kielich i koronę, zwany podwójnym, występuje u roślin DWULIŚCIENNYCH, dla JEDNOLIŚCIENNYCH typowy jest okwiat niezróżnicowany na kielich i koronę. Taki okwiat nazwiemy POJEDYNCZYM. Najważniejszą funkcją okwiatu jest ochrona pręcików i słupków przed niekorzystnym wpływem warunków zewnętrznych oraz, gdy kwiaty są zapylane przez zwierzęta – wabienie ich jaskrawymi kolorami.

Kwiaty roślin okrytozalążkowych mają określoną symetrię budowy. Jeśli dane składniki w każdym okółku są jednakowe a ich ułożenie pozwala na przeprowadzenie wielu płaszczyzn symetrii, mówimy o symetrii promienistej. Jeżeli możemy przeprowadzić dwie płaszczyzny jest to symetria dwubocznie symetryczna. Jeśli kwiat posiada tylko jedna taką płaszczynę – mamy do czynienia z symetrią grzbiecistą, a gdy jest on bez jakiejkolwiek płaszczyzny symetrii jest to kwiat asymetryczny. Najczęściej spotykane są kwiaty promieniste i grzbieciste. Istnieją również odstępstwa od typowej budowy kwiatu ( brak poszczególnych elementów, zwiększenie lub zmniejszenie ich liczby, zmiana ich postaci, a co za tym idzie zmiana ich funkcji ). W procesie rozmnażania bardzo ważne jest wykształcenie się w kwiecie organów tylko jednej płci ( pręcików lub słupków ). Wskutek czego kwiaty są jednopłciowe ( męskie lub żeńskie ).

Kwiaty mogą występować pojedynczo lub zebrane w KWIATOSTANY. Wśród kwiatostanów możemy wyróżnić dwa zasadnicze typy:
 Kwiatostany groniaste – mają one wyraźną oś główną, monopodialną budowę, a kwiaty rozwijają się od nasady ku szczytowi osi. Do tej grupy należą kwiatostany proste (np. grono, kolba, kotka, baldach, baldachogrono, główka, koszyczek) i kwiatostany złożone (np. kłós złożony, wiecha, baldach złożony).
 Kwiatostany wierzchotkowe – oś macierzysta wcześnie przestaje się rozwijać, ponieważ na jej szczycie pojawia się kwiat, wyrastają jednak osie drugiego rzędu (z pachwin liści pod kwiatami), które również kończą się kwiatami. Z pachwin liści pod nowo wyrośniętymi kwiatami znów wyrastają osie – trzeciego rzędu itd. Są to ,np. wierzchotka jednoramienna (sierpik), skrętek, wachlarzyk, wierzchotka dwuramienna i wieloramienna.

Istnieją również kwiatostany mieszane, np. wiecha wierzchotkowata, wierzchotka z baldachami itp. Typowo wykształcony, obupłciowy kwiat okrytonasienny, jak już wspomniałam, składa się z dna kwiatowego, okwiatu, pręcików (pręcikowia) i słupków (słupkowia).

Okwiat otacza wyrastające z dna kwiatowego PRĘCIKI. Pręciki bywają ustawione w kwiecie pojedynczo, w grupach lub bywają zrośnięte. Elementy te jednak zwykle zebrane są w dwa okółki. Pojedynczy pręcik zbudowany jest z NITKI PRĘCIKOWEJ i GŁÓWKI. Nitka zawiera wiązkę przewodzącą i łączy główkę z dnem kwiatowym. Na główkę składają się dwa pylniki, z których każdy zawiera dwa wypełnione tkanką archesporialną – woreczki pyłkowe. W niektórych przypadkach pręciki nie są płodne (nie tworzą płodnego pyłku), lecz mogą pełnić inną rolę, (np. miodniki, podwabnia itp.), nazywamy je wtedy prątniczkami lub staminodiami. W wyniku mejozy komórek tkanki archesporialnej, w woreczkach pyłkowych powstają haploidalne ziarna pyłku. Pylniki łączą się ze sobą przy pomocy tzw. łącznika, do którego wnika biegnąca w nitce wiązka przewodząca.

Ziarno pyłku jest odpowiednikiem mikrospory, woreczki pyłkowe odpowiadają mikrosporangiom, zaś pręciki – mikrosporofilom.
Takie ziarna zwykle mają okrągły bądź elipsoidalny kształt. Ich ściana złożona jest z dwóch warstw: ityny (celulozowa, wewnętrzna warstwa) i egzyny (warstwa zewnętrzna przesycona sporopolleniną, odporna na gnicie i wykazująca bogatą i bardzo różną ornamentację). W warstwie zewnętrznej umieszczone są specjalne pory (niekiedy zamknięte wieczkiem), przez które wyrasta łagiewka pyłkowa. Przed opuszczeniem woreczków pyłkowych ziarna pyłku rozwijają się w silnie zredukowane przedrośla męskie. Każde takie przedrośle składa się z dwóch komórek: WEGETATYWNEJ – dużej i GENERATYWNEJ – małej. Na tym etapie rozwoju ziarna pyłku opuszczają dojrzałe woreczki pyłkowe.
Otwieranie się woreczków pyłkowych następuje dzięki systemowi otwierającemu ( zbudowanego przez zaangażowanie się warstwy włóknistej ). Komórki, które mają wpływ na pęknięcie ściany pyłkowej, mają nierównomiernie zgrubiałe ściany. Tam gdzie ściana jest cieńsza, pod wpływem utraty wody, komórki te ulegają skurczeniu (tworzą się szczeliny, ściana ulega rozluźnieniu i w końcu pęka). U niektórych roślin otwieranie się woreczków następuje przez rozpuszczenie ściany w niektórych miejscach. Znajdujący się wewnątrz każdego woreczka pyłkowego archespor daje początek komórkom macierzystym pyłku. Każda z tych komórek dzieli się dwukrotnie, przechodząc podział redukcyjny i daje cztery haploidalne (wcześniej wspomniane) ziarenka pyłku, które odpowiadają tetradzie mikrospor.
Wielkość ziaren takiego pyłku jest różna. U większości roślin okrytonasiennych dojrzałe ziarna pyłku tworzą luźną masę, która znajduje się w woreczku pyłkowym, ale również w pewnych grupach roślin ziarna zlepione są w tetrady, a u storczyków przenoszona jest cała zawartość pylnika zwana pyłkowiną.

Dalszy rozwój ziaren pyłku rozpoczyna się dopiero po zetknięciu się ich ze znamieniem słupka. Taki proces przeniesienia ziaren pyłku na znamię nazywamy ZAPYLENIEM.

Znamię to najwyżej wzniesiona część słupka, uczestniczy w procesie ( wcześniej opisanego ) zapylenia. Znamię połączone jest za pomocą szyjki z zalążnią, w której ukryte są zalążki. Ich liczba zależy od sposobu i liczby zrośnięcia się owocolistków. Ze względu na sposób osadzenia na dnie kwiatowym wyróżnia się słupki dolne i górne. SLUPKI GÓRNE wyrastają na szczycie dna kwiatowego, lub w jego wgłębieniu ( gdy dno kwiatowe nie zrasta się ze ściankami zalążni ). SŁUPKI DOLNE otoczone są wklęsłym dnem kwiatowym, które zrasta się ze ścianami zalążni, a niejednokrotnie również z szyjką słupka. Słupki górne występują w kwiatach dolnych i kołozalążniowych, słupki dolne zaś – w kwiatach górnych.

Zalążki ukryte w słupkach powstają w wyniku działalności merystematycznej tkanki zwanej ŁOŻYSKIEM. Każdy zalążek składa się z wielokomórkowego ośrodka, dwóch osłonek z okienkiem oraz sznureczka, który łączy zalążek ze ścianą zalążni. W wyniku mejotycznego podziału jednej z komórek ośrodka ( komórki macierzystej makrospor ) powstają cztery haploidalne komórki ( odpowiedniki makrospor u paprotników różnozarodnikowych ). Trzy spośród nich zamierają, a jedna rośnie tworząc w ten sposób gametofit żeński zwany u okrytonasiennych WORECZKIEM ZALĄŻKOWYM. Powstałe w ośrodku komórki odpowiadają makrosporom, ośrodek to odpowiednik makrosporangium. W tym przypadku pojedynczy owocolistek to makrosporofil, zaś słupek to makrosporofilostan. Zwracając uwagę na powyższe homologie, cały kwiat trzeba by traktować jako zmodyfikowany KŁOS ZARODNIONOŚNY ( zawierający zarówno mikrosporofile jak i makrosporofile ).

Proces ZAPYLENIA może odbywać się przy udziale wiatru (rośliny wiatropylne), owadów (rośliny owadopylne) lub w inny sposób. Przy przenoszeniu pyłku z pręcika na słupek w kwiatach obupłciowych istnieją następujące możliwości:
 Zapylenie odbywa się w obrębie tej samej rośliny ( idiogamia ), przy czym pyłek może pochodzić z tego samego kwiatu co słupek ( samozapylenie, autogamia ) lub z kwiatu innego ( zapylenie sąsiedzkie, geitonogamia )
 Zapylenie następujące za pomocą innej rośliny ( zapylenie krzyżowe, obcopylność, ksenogamia ).

U rośli obcopylnych występują różne mechanizmy zabezpieczające przed samozapyleniem takie jak : przedprątność, przedsłupność i różnosłupkowość ( heterostylia ). Dwa pierwsze mechanizmy polegają na nie równoczesnym dojrzewaniu pręcików i słupków w jednym kwiecie. Przedprątność polega na wcześniejszym dojrzewaniu pręcików, przedsłupność na wcześniejszym dojrzewaniu słupków. Róznosłupkowość polega na róznym ustawienu słupków względem pręcików w kwiatach roślin tego samego gatunku. Zjawisko to bardzo sprzyja zapylaniu krzyżowemu.

Po zapyleniu komórka wegetatywna przekształca się w łagiewkę pyłkową, a komórka generatywna ( będąca odpowiednikiem plemni roślin zarodnikowych ) dzieli się na dwie komórki plemnikowe. Łagiewka zaczyna wrastać w słupek, przeprowadzając obie komórki plemnikowe w kierunku zalążni, gdzie rozwijają się zalążki, a w nich gametofity żeńskie. Rozwój gametofitu żeńskiego ( woreczka zalążkowego ), rozpoczyna się wzrostem rozmiarów jednej z czterech makrospor, powstałych w zalążku. Jądro tej komórki dzieli się mitotycznie, a powstałe jądra potomne przemieszczają się na bieguny tworzącego się woreczka zalążkowego. Każde z jąder przechodzi dwie mitozy ( tworzy się ośmiojądrowy komórczak – cztery jądra na każdym biegunie ). Dwa jądra ( po jednym z każdego bieguna ) przechodzą na środek woreczka, gdzie dochodzi do ich połączenia. W ten sposób powstaje diploidalne wtórne jądro woreczka zalążkowego. W wyniku kolejnego etapu, zwanego cytokinezą komórczak przekształca się w wielokomórkowy twór. Od strony okienka w woreczku powstają dwie synergidy i komórka jajowa ( są to komórki haploidalne i tworzą one aparat jajowy – odpowiednik rodni ). Na przeciwnym biegunie tworzą się antypody ( nie biorą udziału w zapłodnieniu – niedługo po powstaniu degenerują ). W centralnej części woreczka wytwarza się diploidalna komórka tzw. komórka centralna ( zawiera ona wtórne jądro woreczka zalążkowego ). Dojrzały gametofit żński składa się więc z siedmiu komórek, sześć z nich to komórki haploidalne, jedna zaś diploidalna.

Gdy woreczek zalążkowy osiągnie dojrzałość łagiewka pyłkowa, która wrosła wcześniej w szyjkę słupka dociera do zalążni. Wnika ona przez okienko do zalążka, przerasta ośrodek i dostaje się do woreczka zalążkowego, gdzie uwalnia obie komórki plemnikowe. Jedna z komórek plemnikowych łączy się z komórką jajową, co prowadzi do powstania zygoty. Druga komórka plemnikowa łączy się z komórką centralną, w wyniku czego powstaje triploidalna komórka zwana komórką macierzystą bielma. Ponieważ w zapłodnieniu u okrytozalążkowych udział biorą obie komórki plemnikowe, proces ten określany jest mianem podwójnego zapłodnienia.

Po zapłodnieniu zalążek przekształca się w nasienie. Proces ten zachodzi w następujący sposób: osłonki zalążka przekształcają się w łupinę nasienną, z zygoty rozwija się zarodek, zaś komórka macierzysta bielma dzieli się mitotycznie ( daje początek tkance odżywczej zwanej bielmem ). Chciałabym zaznaczyć, że zarodek i łupina nasienna są tworami diploidalnymi, podczas gdy bielmo ( powstałe z zapłodnionej komórki ) – triploidalne. Nasienie rośliny okrytozalążkowej składa się więc z diploidalnej łupiny, triploidalnego bielma i diploidalnego zarodka. Zarodek zawiera w sobie zawiązek korzenia, zawiązek pędu oraz liści zarodkowych – liścieni. Zarodki roślin jednoliściennych mają jeden liścień, a dwuliściennych – dwa liścienie. Ostatecznie wykształcone nasiona przechodzą w stan spoczynku.

Podczas transformacji zalążka w nasienie więdną pręciki, odpadają płatki korony, a ściany zalążni zmieniają się w owocnię. Liczba nasion w owocni jest zależna od ilości zalążków w zalążni. Funkcją owocni jest ochrona nasion znajdujących się w niej i udział rozprzestrzenianiu ich. Owocnia wraz z nasieniem tworzy charakterystyczną strukturę dla roślin okrytozalążkowych – OWOC. Niekiedy w tworzeniu owocni bierze udział dno kwiatowe lub okwiat.


Owoc = Owocnia + Nasiona


Owoce charakteryzują się dużym zróżnicowaniem budowy, wielkości i kształtów. W zależności od liczby zalążni, które biorą udział w tworzeniu owocu wyróżnia się owoce pojedyncze, zbiorowe i owocostany.
1.Owoce pojedyncze – powstają z jednej zalążni:
 owoce mięsiste – gdy owocnia pozostaje soczysta
 owoce suche – gdy owocnia w czasie dojrzewania wysycha
 pękające
 niepękające
2. Owoce zbiorowe – powstają z wielu zalążni. Występują one u roślin posiadających wielosłupkowe kwiaty ( gdyż powstaje on z wielu zalązni jednego kwiatu ). W tworzeniu takiego owocu bierze udział także dno kwiatowe.

Z wielu zalążni powstają oprócz owoców zbiorowych owocostany ( przy czym są to zalążnie z wielu kwiatów ). W powstawanie owocostanów biorą udział także dna kwiatowe i okwiaty poszczególnych kwiatów. Gdy uwolnione z owoców nasiona trafią na odpowiednie podłoże i sprzyjające warunki – zaczynają kiełkować. Podczas kiełkowania pęka łupina nasienna, a zarodek rozwija się początkowo w niewielką roślinę zwaną siewką. Po tych procesach powstaje dojrzały sporofit.

Kwiaty roślin okrytozalążkowych mają określoną symetrię budowy. Jeśli dane składniki w każdym okółku są jednakowe a ich ułożenie pozwala na przeprowadzenie wielu płaszczyzn symetrii, mówimy o symetrii promienistej. Jeżeli możemy przeprowadzić dwie płaszczyzny jest to symetria dwubocznie symetryczna. Jeśli kwiat posiada tylko jedna taką płaszczynę – mamy do czynienia z symetrią grzbiecistą, a gdy jest on bez jakiejkolwiek płaszczyzny symetrii jest to kwiat asymetryczny. Najczęściej spotykane są kwiaty promieniste i grzbieciste. Istnieją również odstępstwa od typowej budowy kwiatu ( brak poszczególnych elementów, zwiększenie lub zmniejszenie ich liczby, zmiana ich postaci, a co za tym idzie zmiana ich funkcji ). W procesie rozmnażania bardzo ważne jest wykształcenie się w kwiecie organów tylko jednej płci ( pręcików lub słupków ). Wskutek czego kwiaty są jednopłciowe ( męskie lub żeńskie ).


Wegetatywne ( rostowe ) rozmnazanie sie okrytozalazkowych:

Wśród okrytonasiennych wegetatywny sposób rozmnażania jest zjawiskiem dosyć pospolitym. Nie jest związany ze szczególnymi grupami systematycznymi, ale wykazują różną intensywność u różnych roślin. Niekiedy ma związek z warunkami siedliska i stanowi reakcję rośliny na ich oddziaływanie. Bardzo często dzieje się tak w regionach klimatycznych o bardzo krótkim okresie wegetacyjnym, podczas którego nie jest ona w stanie w pełni wytworzyć w miarę licznych diaspor generatywnych a nawet jeśli się pojawią mają zbyt mało czasu by wykiełkować i dać siewki, które mogą przetrwać okres zimowy.

Sposoby rozmnażania wegetatywnego:

FRAGMENTACJA organizmu macierzystego – to najprostszy sposób rozmnażania wegetatywnego. Polega ona mechanicznym oddzieleniu już ukształtowanej części rośliny zdolnej do samodzielnego życia i rozrodu. Taka roślina to występująca u nas moczarka kanadyjska, która rozmnaża się u nas tylko drogą wegetatywną, gdyż występuje tylko w postaci okazów żeńskich. Jej łodygi łatwo odłamują się, dając początek samodzielnie bytującym roślinom. Na jesieni wytwarza ona również pączki zimowe, które też służą również do rozmnażania wegetatywnego. Z FRAGMENTACJĄ również związane jest zjawisko zakorzenienia się wygiętych i opierających się na zimę pędów. Zakorzenione pędy w skutek gnicia lub mechanicznego uszkodzenia tracą kontakt z rośliną macierzystą, stając się roślinami samodzielnymi. Ten sposób rozmnażania przez tzw. ODKŁADY doskonale wykorzystywany jest w ogrodnictwie. Głównie stosowane w sadownictwie, gdzie szlachetne odmiany drzew owocowych rozmnaża się przy pomocy tzw. SZCZEPIENIA (odcinanie od „szlachetnej” rośliny macierzystej jej fragmentu z pączkiem lub pączkami i przeniesieniu go na pień rośliny „dzikiej”, z którym się zrasta.

Wiele roślin wykształca organy nie przeznaczone specjalnie do rozmnażania wegetatywnego, ale mogące w pewnych sytuacjach do tego służyć. Są to przede wszystkim różne KŁĄCZA i ROZŁOGI, których poszczególne człony mogą tracić ze sobą kontakt, dając początek nowym, samodzielnym organizmom. W przypadkach roślin wodnych, człony takie mogą być przenoszone przez wodę na znaczne odległości.
Istnieją jednak specjalnie do celów rozmnażania przystosowane długie, cienkie rozłogi, które kształtują w węzłach pączki i korzenie, za pomocą których przyczepiają się do podłoża. Gdy ROZŁÓG ulegnie przerwaniu i straci kontakt z rośliną macierzystą, powstająca z pączka młoda roślina zakorzenia się i rozpoczyna samodzielny żywot.
Wśród organów podziemnych służących do rozmnażania się w drodze wegetatywnej u niektórych roślin występują BULWY PĘDOWE ZIEMNIAKA. Jedna roślina może wytworzyć ich kilkanaście.
U niektórych roślin są specjalne drobne organy, które służą do rozmnażania wegetatywnego, zwane ROZMNÓŻKAMI, które bardzo łatwo odpadają rośliny macierzystej. Należą tu bulwki pędowe, cebulki pędowe. W pewnych przypadkach w kwiatostanach w miejsce kwiatów formują się drobne, ulistnione pędy, które z łatwością odpadają od rośliny macierzystej i zakorzeniając się mogą dawać początek nowym roślinom. W kwiatostanach mogą tworzyć się również bulwki.
Również liście mogą brać udział w rozmnażaniu wegetatywnym. W niektórych przypadkach w określonych miejscach na liściu powstają łatwo odpadające rozmnóżki, w innych zaś gdy liść jest złożony, diasporą może stać się listek. Listki u nasady tworzą pączki i korzonki, przy czym bardzo łatwo odpadają od liścia. Tak uformowane diaspory mogą być przenoszone przez wodę na dużą odległość od rośliny macierzystej.
Zjawisko to najczęściej możemy zaobserwować w okresie wiosennym w rowach melioracyjnych, gdzie pływają ogromne ilości takich właśnie listków – diaspor. Do tego rodzaju rozmnażania może służyć także fragmentacja liścia co bardzo często stosowane jest w praktyce ogrodniczej w przypadku ukośnicy. W niektórych przypadkach także cały liść może dać początek nowej roślinie.

U części roślin wodnych na okres zimowy zawiązują się PĄCZKI PRZETRWALNE ( zimowe ), które 5również służą do rozmnażania wegetatywnego. Ten sposób rozmnażania jest szczególnie ważny u gatunków, u których po wytworzeniu takich pączków, zwanych wówczas turionami, gdzie roślina macierzysta ginie, np. u pływacza.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że niektóre spośród roślin użytkowych rozmnażają się wyłącznie w drodze wegetatywnej. Taką rośliną jest, np. ziemniak, którego nasiona w naszych warunkach klimatycznych nie dojrzewają. Również szlachetne odmiany drzew owocowych rozmnażane są tylko w drodze wegetatywnej ( przez szczepienie ). Ciekawą rzeczą, o której chciałabym wspomnieć, że niektóre od dawien dawna uprawiane i rozmnażane rostowo rośliny użytkowe zatraciły w ogóle zdolność wykształcenia nasion, np. banan.

Ze zjawiskiem rozmnażania się drogą wegetatywną związany jest problem starzenia się uzyskiwanego tą drogą potomstwa. Rozmnażanie wegetatywne jest bowiem w zasadzie niczym innym jak tylko mniejszym lub większym zwielokrotnieniem tego samego organizmu. Stąd potomstwo jego zwane klonem, ma wiek taki jaki w danym momencie miałby organizm macierzysty ( im później wykształca się nowe pokolenie, tym jest ono starsze – każde następne jest starsze od poprzedniego ). Niektóre rośliny rozmnażające się tylko wegetatywnie wykazują po pewnym czasie objawy pewnej degeneracji. Nie jest to chyba przypadkiem, że pochodząca z Azji topola włoska, zwana inaczej topolą piramidalną, a rozmnażająca się tylko wegetatywnie, wyraźnie zmniejsza swą żywotność. Wiadomo również, że niektóre rasy róż szlachetnych degenerują, to samo stwierdzono u pewnych odmian ziemniaków. Jednak w tej chwili nie możemy dokładnie stwierdzić czy te objawy degeneracji można uważać za objawy starzenia się.

Wszystkie rośliny do prawidłowego rozwoju potrzebują odpowiedniej temperatury, wody czasami światła oraz tlenu. Niektóre rośliny mają zdolność wytwarzania różnego rodzaju form przetrwalnikowych, np. pączków przetrwalnych ( zimowych ). Czynniki środowiska naturalnego mają bardzo duży wpływ na rozwój roślin. Każda roślina posiada indywidualne kryteria dojrzewania i wyznacza sobie optymalne warunki do rozwoju. Im czynniki środowiska są bardziej zbliżone do tych „wyznaczonych” przez roślinę tym rozwój będzie przebiegał szybciej, bardziej prawidłowo, dojrzała roślina będzie „zdrowsza”. Rośliny różnie przystosowują się również do środowiska, w którym żyją lub do którego zostały przeniesione. Z tego wynika, że czynniki środowiska mają duży wpływ na rozwój roślin, choć na każdą z nich wpływają inaczej.