Klasycyzm (łac. classicus - pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) - prąd literacki, który rozwinął się w XVII w. we Francji i występował w rożnym nasileniu i postaciach w literaturach europejskich XVIII w. W niektórych krajach zanikł dopiero w pierwszym ćwierćwieczu XIX w. Nawiązuje programowo do estetyki i sztuki czasów starożytnych, przedstawiciele klasycyzmu dążyli do wypracowania uniwersalnych norm twórczości literackiej i podporządkowania im praktyki pisarskiej. Za najpełniejszą wykładnię klasycystycznej teorii literatury uznaje się Sztukę poetycką Boileau (1674). Klasycyzm uznawał za cel sztuki osiągnięcie doskonałości w realizacji piękna i prawdy jako zaakceptowanych przez rozum ponadczasowych wartości. Cel ten miał być osiągany przez naśladowanie doskonałych wzorów, głównie antycznych, oraz przez naśladowanie natury pojmowanej jako odkryta przez rozum istota rzeczy. Tematykę i budowę dzieł określały reguły, z których najogólniejszą była zasada decorum, a także wymogi prawdopodobieństwa, harmonii, umiaru i przestrzegania jednorodności estetycznej utworu. Przejawem formalnego rygoryzmu teorii klasycyzmu była m.in. zasada trzech jedności, obowiązująca w dramacie. Klasycyzm stawiał też wymogi jasności i czytelności języka, który winien być zarazem zwięzły, intelektualno-pojęciowy, odwołujący się do wzorców retorycznych. Ważnym przejawem teorii i praktyki klasycyzmu było przestrzeganie norm gatunków literackich, ich hierarchii i czystości. Najwyżej ceniono gatunki o tradycji antycznej: epos, tragedię, odę, list poetycki, bajkę, satyrę. W Polsce klasycyzm (zwany też klasycyzmem stanisławowskim) był głównym prądem literackim oświecenia, formułującym program piśmiennictwa zaangażowanego w społeczno-polityczną reformę kraju. Wystąpił w latach pięćdziesiątych XVIII w., w środowiskach magnackich (Wacław Rzewuski), następnie znalazł wyraz w twórczości najwybitniejszych pisarzy okresu: Ignacego Krasickiego, Adama Naruszewicza, Stanisława Trembeckiego, Franciszka Bohomolca oraz w traktatach i poetykach (m.in. Sztuka rymotwórcza Franciszka Ksawerego Dmochowskiego, 1788). Za sprawą klasycyzmu dokonały się w Polsce recepcja literatury europejskiej XVII w. oraz nawiązanie kontaktów ze współczesną europejską myślą estetyczną i twórczością poetycką. Założenia klasycyzmu osiemnastowiecznego zostały przejęte i częściowo przekształcone przez klasycyzm warszawski (postanisławowski). Klasycyzm postanisławowski, klasycyzm warszawski - tendencje i zjawiska występujące w literaturze polskiej pierwszego trzydziestolecia XIX w., głównie w środowisku warszawskim, związane z działalnością pisarską Ludwika Osińskiego, Kajetana Koźmiana, Alojzego Felińskiego, Franciszka Morawskiego, Franciszka Wężyka, Franciszka Salezego Dmochowskiego. Nawiązując do założeń francuskiego klasycyzmu, głosili oni w traktatach z zakresu estetyki literatury, utworach poetyckich i wypowiedziach krytycznoliterackich program literatury podporządkowanej normatywnym regułom gatunkowym oraz zasadom puryzmu językowego, odwoływali się zarazem do nowych kategorii estetycznych, takich jak smak i wzniosłość. Uprawiali twórczość o tematyce historycznej, głownie epos i tragedię, a także poemat opisowy i odę, zajmowali się pracą przekładową. W latach dwudziestych polemizowali z przedstawicielami romantyzmu, którzy atakowali epigoński charakter twórczości klasycyzmu warszawskiego oraz polityczną ugodowość jego przedstawicieli (walka klasyków z romantykami) i ukształtowali utrwaloną w historii literatury stronniczo negatywną opinię o klasycyzmie warszawskim, znajdującą wyraz m.in. w pejoratywnym określeniu "pseudoklasycyzm". Rokoko (franc. rococo, od rocaille - muszla zdobiąca grotę) - nazwa stosowana najpierw do określenia stylu w sztukach plastycznych i architekturze pierwszej połowy XVIII w., a następnie używana także w odniesieniu do zjawisk literackich, w których przejawiały się tendencje analogiczne do występujących w plastyce. Znalazły one wyraz w zainteresowaniu sferą przeżyć osobistych i kameralnych, erotyzmem, wysublimowaną elegancją życia środowisk dworskich. Zarówno w życiu, jak i w sztuce, którą traktowano jako formę wyrafinowanej zabawy, głównymi wartościami estetycznymi były wdzięk i smak. Realizowały się one w takich gatunkach, jak: anakreontyk, epigramat, salonowa komedia, rokokowa odmiana sielanki, a także w formach opartych na grze intelektualnego dowcipu, zaskakujących pointach, m.in. w powiastce filozoficznej i eseju. W Polsce rokoko literackie przejawiło się m.in. w twórczości Franciszka Dionizego Kniaźnina i Tomasza Kajetana Węgierskiego.
Zadanie brzmi: Dokonaj charakerystyki architektury okresu klasycyzmu. Proszę pomóżcie!
Odpowiedź
Dodaj swoją odpowiedź