Rolnictwo i przemysł na ziemiach polskich.

Rolnictwo stanowi jeden z podstawowych działów gospodarki. obejmuje uprawę roślin i hodowle zwierząt domowych oraz wstępną obróbkę uzyskiwanych wytworów.
Głównym celem rolnictwa jest dostarczanie ludności pożywienia w postaci produktów nadających się do bezpośredniego spożycia oraz w postaci surowców, z których po przeróbce uzyskuje się artykuły spożywcze. Produkcja rolnicza jest źródłem surowców roślinnych i zwierzęcych dla wielu gałęzi przemysłu.
Podstawowe funkcje rolnictwa w Polsce:

Rolnictwo jest działalnością gospodarczą człowieka, mająca na celu wyprodukowanie żywności przeznaczonej do bezpośredniego spożycia lub surowców do jego przetworzenia. Środkami realizującymi te cele sa uprawa roli i hodowla. Rolnictwo dzieli się na 2 zasadnicze działy:
1. produkcja roślinna ( do tego sektora zaliczamy sadownictwo )
2. produkcja zwierzęca ( do tego sektora zaliczamy rybołówstwo )
Polskie rolnictwo zatrudnia około 3 mln osób 26 % Naturalna baza działalności rolniczej jest gleba jej jakość, klimat pogoda zmienna, zasoby wody naturalnej i rzeźba powierzchni sa czynnikami naturalnymi decydującymi o możliwościach rozwoju rolnictwa.

Czynnikami poza rolniczymi współdecydującymi o możliwościach ekonomiczno społecznych rolnictwa sa:
1. wsparcie ze strony państwa,
2. przemysłu maszynowego i chemicznego przetwórstwa spożywczego,
3. dostęp do oświaty rolniczej, o poziomu kultury rolnej.

Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju rolnictwa:
Rolnictwo jest działem gospodarki narodowej, w który wywierają zasadniczy wpływ warunki naturalne. Decydują one o wielkości produkcji rolnej jej kierunkach technice upraw. Nizinność kraju sprzyja i ułatwia zabiegi agrotechniczne, transport Polska tutaj 91 % niziny. Nizinność sprzyja rolnictwu, ułatwia transport i wsiąkanie wilgoci. Urozmaicona rzeźba polski w przewadze równinna falista przeciw działa spływowi powierzchniowemu zatrzymując wodę. Powoduje to równomierne nagrzanie i naświetlane powierzchni uprawnej. Na terenach wyżynnych występuje zagrożenie erozja ponad 40% jest zagrożonych terenów i występuje ona szczególnie na górach i pojezierzach. Przyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa pozytywne:
4. wystarczające nasłonecznienie,
5. długo okres wegetacji roślin,
6. upały w lecie sprzyjają uprawie roślin okopowych.

Negatywne:
7. duże zróżnicowanie stanów pogody
8. gradobicie, letnie nawałnice, powodują wyleganie zbóż i utrudniają żniwa.
Stosunki wodne sa czynnikami najmniej sprzyjającymi rozwojowi polskiego rolnictwa:
zbyta mała ilość opadów Kujawy poniżej 500mm w skali roku. Sytuacja taka powoduje stepowienie klimatu 36% gleb w Polsce sa zbytnio przesuszone. Deficyt wód występuje na obszarach pozbawionych lasów Kujawy i Mazowsze, które utrąciły swoja zdolność retencyjna. 2 Nadmiar wód występuje w dolinach rzek obszarach na terenach bagiennych. 20% Gleb ma nadmiar wód. Powodzie niszczą gleby, załamują zasiewy, topią dobytek i majątek rolnika ( powódź lipiec 97 ). Gleby średniej jakości zajmują około 40 % ogółu użytków rolnych, a słabe około 35% Biorąc pod uwagę naturalne warunki rozwoju rolnictwa w Polsce instytut uprawy nawożenia i gleboznawstwa w Puławach ustalił kolejność regionów o najlepszych walorach rolniczych. Nizina Śląska Żuławy Wiślane Wyżyna Lubelska.
Poza przyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa:

Około 15 mln ludności polskiej to wiesniaki stanowią oni 38.2 % Mieszkańców kraju i obejmuje nie tylko rolników, 1 zatrudniony w rolnictwie wytwarza żywność dla 9 osób. Do cech charakteryzujących ludność rolnicza należą: większa liczba ludzi starych niż w mieście 11,8 % miasto wieś 15 %, liczniejsze rodziny, duża defeminizacja w grupie matrymonialnej 100 facetów / kobiet na wsi przy 100 / 101 w mieście. Niedobór kobiet w wieku do 30 lat, przewaga rolników z wykształceniem podstawowym. Rolnicze użytkowanie ziemi charakteryzuje się dużą ilością punktów ornych. Pola uprawne zajmują około 46 % obszaru polski. Pod tym względem w Europie wyprzedzają nas tylko Dania i Węgry. W Norwegii tylko 2 % pow. Stanowią grunty orne. Sady w Polsce zajmują około 0,9 % kraju, laki i pastwiska 13, lasy 28, pozostałe 11 pow. Stanowią nieużytki rolne ( siec komunikacyjna skały zabudowania).
Struktura obszarowa Polskich gospodarstw rolnych:

W latach 1990 2000 w powołana nowa instytucje Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Instytucja ta została powołana do prowadzenia inwestycyjnej polityki rolnej państwa np. skup i import produktów rolnych. Struktura obszarowa Polskich gosp. rolnych wskazuje na ich nadmierne rozdrobnienie. Sytuacja taka stanowi poważną barierę w rozwoju i intensyfikacji rolnictwa utrudnia prawidłowe wykorzystanie sprzętu zmechanizowanego. Przez gosp. rolne w Polsce uważa się obszar będący w użytkowaniu rolniczym o powie. Większej niż 0.5 Hektara. Przeciętna wielkość gosp. indywidualnego wynosi 7,6 hektara w tym użytków rolnych 6,7 % gospodarstwa małe liczące do 5 hektarów użytków rolnych stanowią aż 55 % gosp. indywidualnych. Liczbę tych gosp. określa się na ponad 2 mln. Gosp. liczących powyżej 15 hek. zajmują tylko ponad 8 % areału ziemi uprawnej. Wielkość gosp. w Polsce jest mniejsza niż w wielu państwach europejskich np. w WB gosp. sa większe 10 X a we Francji i Dani 5 X. Nawożenie mineralne ma duże znaczenie w intensyfikacji produkcji rolnej. Ilość nawozów stosowanych w polskim rolnictwie systematycznie wzrastała aż do 89’ ( 182 kg / hektar ). Po wprowadzeni mechanizmów rynkowych w naszej gospodarce ze względu na bardzo wysokie ceny ich użycie zmalało. W chwili obecnej polski rolnik wysiewa około 70 kg / ha Holandia 260, Niemcy Francja 150 Norwegia 200 Rosja 20 Ukraina 30.

Produkcja roślina w Polsce
Analizując przestrzenna strukturę zasiewów w Polsce stwierdzamy przewagę uprawy zbóż. Zbożami obsianych w Polsce jest 66,1% gruntów ornych. Pszenica zajmuje wśród zbóż uprawianych w Polsce od lat pierwsze miejsce powierzchni zasiewów. Zajmuje ona 18,7% powierzchni gruntów. Wymaga gleby żyznej o dostatecznej wilgotności ale jest tez zbożem najbardziej plennym (36 q/ha) (q-kwintal=100 kg). Uprawa koncentruje się na nizinie śląskiej, Lubelszczyźnie i Podkarpaciu. Jęczmień „udaje” się najlepiej na urodzajnych glebach o łagodnym klimacie niziny śląskiej, Kujaw i na Żuławach Wiślanych. Zboże to używane jest na pasze podobnie jak owies. Coraz większego znaczenia w ostatnich latach nabiera pszenżyto, zajmuje ono ok. 5% ogólnej powierzchni zasiewów. Ziemniaki sa tradycyjna polska uprawa, zajmuje 11,8% powierzchni zasiewów. Do najważniejszych roślin przemysłowych należą: -buraki cukrowe, -rzepak, -len, -konopie, -tytoń, -chmiel. Do roślin pastewnych zaliczamy: -buraki pastewne, -brukiew, -marchew, -kończynę, -lucernę. Dwie ostatnie sa roślinami motylkowymi wzbogacającymi glebę w związki azotowe. Wśród państw europy Polska wyróżnia się dużą produkcja warzyw. O ich wprawie decyduje popyt. Warzywa na duża skale uprawia się w pobliżu dużych miast i wielkich zakładów przetwórstwa warzyw. Warzywa zajmują ok.2% powierzchni zasiewów Polski. Produkcja warzyw pokrywa zapotrzebowanie krajowe oraz umożliwia eksport.

Gospodarka hodowlana.
Chów zwierząt jest działalnością człowieka, mająca na celu wyprodukowanie mięsa, mleka, jaj, wełny, stale podnoszenie jakości zwierząt, wyprodukowanie nowych odmian. Na poziom gosp. Hodowlanej w kraju ma wpływ wiele czynników:
1. ilość, jakość wyprodukowanych pasz,
2. stan ilościowy zwierząt hodowlanych,
3. liczba zatrudnionych i kwalifikacje ludzi zatrudnionych w tej dziedzinie rolnictwa, 4)stan pomieszczeń gospodarczych przeznaczonych do hodowli i ich wyposażenie,
4. opłacalność chowu. Pogłowie zwierząt gospodarskich w Polsce, kształtuje się na przestrzeni kilkunastu lat na następującym poziomie: -bydło 6mln, -trzoda chlewna 15mln, -owce 600tys, -konie 300tys.

Przemysł
Dział nierolniczy produkcji materialnej, w którym wydobywanie zasobów przyrody oraz ich przetwarzanie w dobra zaspokajające potrzeby ludzi jest prowadzone w dużych rozmiarach, przy zastosowaniu podziału pracy i uszyciu maszyn (do przemysłu nie zalicza się rzemiosła i budownictwa). Rozwój Przemysłu w sposób decydujący wpływa na poziom i tempo rozwoju gosp., gdyż przemysł jest jedynym działem wytwarzającym dobra inwestycyjne. Miary rozwoju przemysłu (uprzemysłowienia) to: udział przemysłu w tworzeniu dochodu nar.; udział wartości środków trwałych w przemyśle w całym majątku trwałym gospodarki nar.; udział zatrudnionych w przemyśle w zatrudnieniu ogółem; udział wyrobów przem. w obrotach handlu zagr., a zwł. w eksporcie; wielkość produkcji przem. na 1 mieszk. kraju. Tempo rozwoju przemysłu charakteryzuje wskaźnik, wyrażający procentowy stosunek przyrostu globalnej produkcji przem. w danym okresie (liczonej w cenach stałych) do wielkości tej produkcji w okresie za bazowy; tempo to jest zależne od poziomu wyjściowego udziału inwestycji w produkcie nar. brutto i od trafności decyzji gospodarczych. W zależności od ekon. przeznaczenia, wyroby wytwarzane w poszczególnych gałęziach przemysł dzieli się na dobra kapitałowe (inwestycyjne) i konsumpcyjne. Ze względu na charakter działalności rozróżnia się przemysł wydobywczy, obejmujący bezpośrednio pozyskiwanie zasobów przyrody (górnictwo węgla, rud metali, ropy naft., kamieniołomy itp.), oraz przemysł przetwórczy — uszlachetnianie i przetwarzanie surowców i materiałów w celu przystosowania ich do różnorodnych potrzeb konsumpcyjnych i produkcyjnych. Zależnie od rozmiarów zakładów wytwórczych rozróżnia się przemysł wielki, średni i drobny. Używane sa także określenia: przemysł ciężki (wytwarzający dobra inwestycyjne) i lekki (wytwarzający dobra konsumpcyjne). W Polsce (1992) stosuje się podział przemysłu na 9 podstawowych grup: przemysł paliwowo-energ. (przemysł węglowy, paliw, energ.), metalurgiczny (hutnictwo żelaza, przemysł metali niezel.), elektromaszyn. (przemysł metalowy, maszyn., precyzyjny, środków transportu, elektrotechn. i elektron.), chem., miner. (materiałów bud., szklarski, ceramiki szlachetnej), drzewno-papierniczy, lekki (włók., odzież., skórz.), spoz. oraz grupę obejmująca pozostałe gałęzie przemysłu, w tym m.in. przemysł paszowy i utylizacyjny oraz poligraf.; grupy te dzieła się na gałęzie, branże i rodzaje przemysłu. Gałęzie poszczególnych przemysłów obejmują przedsiębiorstwa opierające swa produkcje na podobnych surowcach (np. przemysł drzewny, cukru.), wytwarzające produkty o takim samym przeznaczeniu (np. przemysł odzieżowy) lub mające podobny proces technol. (np. przemysł dziewiarsko-ponczoszniczy).
Surowce mineralne podział:
1. energetyczno-chemiczne: węgla kamienny, węgla brunatny, ropa naftowa
2. metaliczne: rudy żelaza, rudy cynku i ołowiu, rudy miedzi, rudy niklu
3. chemiczne: sole kamienne, sole potasowo-magnezowe, siarka, baryty
4. skalne: granity i bazalty, wapienie i margle i dolomity i gipsy, iły i gliny, piaskowce, piaski i żwiry
Wydobycie surowców energetyczno-chemicznych:
a) węgiel kamienny:
1. Górnośląski i Rybnicki okręg przemysłowy (węglowy) – 70 mld ton,
2. Dolny Śląsk (okolice Wałbrzycha),
3. Zagłębie Lubelskie (okolice Bogdanki) – 20/40 mld ton; wydobycie węgla maleje, bo wydobywanie na większych głębokościach jest kosztowne i likwidowane sa niebezpieczne kopalnie, udział Polski w światowym wydobyciu węgla wynosi około 4%
b) węgiel brunatny (nie jest surowcem energetycznym): Zagłębie Konin Kolo Turka, Okolice Bełchatowa, Bogatynia (Turoszów), Sieniowa, Józwin, Kazimierz Biskupski; jego wydobycie wzrasta (ok. 67 mln ton rocznie), jest on wydobywany metoda odkrywkowa

c) ropa naftowa i gaz ziemny (ropa występuje tylko z gazem, a gaz może występować sam): Podkarpacie (okolice Krosna, Jasła, Gorlic), Zapadlisko Podkarpackie (Kazimierza Wielka), Nizin
d) gaz występuje a Wielkopolska, Pomorze Zachodnie w okolicy Kamienia Pomorskiego, Morze Bałtyckie (część przybrzeża – platforma wiertnicza „Petrobaltic”). Ropę importujemy z Rosji rurociągiem „przyjaźń:, w Polsce jest 7 rafinerii (Płock, Czechowice-Dziedzice)
na Podkarpaciu, w okolicach Lubaczowa, aż do Zamościa, Nizina Wielkopolska, Pomorze Środkowe i Zachodnie, Ostrów Wielkopolski, Trzebnica; gaz sprowadzamy z Rosji, nasze zasoby pokrywają 27% zapotrzebowań.
Wydobycie surowców metalicznych
a) rudy żelaza (linoryty, symoryty): Wyżyna Śląska, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Wyżyna Kielecko – Sandomierska, okolice Łęczycy (mało), Częstochowa, (rudy sprowadzamy z Ukrainy, Szwecji i Brazylii)
b) rudy cynku i ołowiu:(+ srebro i kadm): Wyżyna Śląska (Bukowno)
c) rudy miedzi: (+ srebro, nikiel, ołów, cynk, kobalt, wanad, molibden, selen) Lubinsko-Glogowskie zagłębie miedziowe, Bolesławiec, Polkowice, Sieroszowice
d) rudy niklu: Dolny Śląsk (okolice Ząbkowic Śląskich i Szklar)
Wydobycie surowców chemicznych:
a) sól kamienna: Podkarpacie (Bochnia, Wieliczka – nie wydobywa się), Kujawy (Inowrocław, Kłodawa, Ciechocinek, Szubin, Janikowo, Wapno), okolice Pucka i Wejherowo (nie wydobywa się)
b) sól potasowa: Kujawy, okolice Pucka i Wejherowa
c) siarka: Nizina Sandomierska – Jeziorko, Tarnobrzeg, Staszów, Grzybów, Basznia Górna (wydobywanie odkrywkowe i komorowe); Polska jest na 5. Miejscu pod względem zasobności
d) baryty: Dolny Śląsk – Stanisław, Grzędy
Wydobycie surowców skalnych:
a) piaski – cala Polska (szkło, materiały budowlane)
b) piaski szlachetne: Sudety, Wyżyny (Krakowsko-Czestochowska)
c) iły – cala Polska
d) piaskowce (posadzki, płyty nagrobkowe): Przedgórze Sudeckie, Sudety, Wyżyna Kielecko-Sandomierska
e) granity: okolice Sudety, Strzegom, Strzelin, Wałbrzych, Jawor
f) marmury: Sudety
g) gipsy: Niecka Nidzianska
Przemysł energetyczny Polski:
1. Największe polskie elektrownie cieplne:
R baza surowcowa – węgiel kamienny:
Łaziska Górne, Lagisza, Siersza, Jaworzno, Rybnik, Skawina, Trzebinia, Połaniec, Stalowa Wola, Kozienice, Dolna Odra, Ostrołęka
R baza surowcowa – węgiel brunatny.: Bełchatów, Konin, Turek, Turów

2. Elektrociepłownie – w dużych miastach: Siekierki (Warszawa)

3. Hydroelektrownie: Żarnowiec, Porabka-Zar, Solina na Sanie, Pilchowice na Bobrze, Włocławek na Wiśle, Rożnów-Czechów na Dunajcu, Czorsztyn na Dunajcu;
Przemysł metalurgiczny: hutnictwo
a) żelaza: Huta „Katowice” – Dąbrowa Górnicza, Huta im. Sendzimira – Kraków, Świętochłowice, Bytom, Gliwice, Ostrowiec Świętokrzyski, Częstochowa, Warszawa, Stalowa Wola, Zawadzkie, Siemianowice, Chorzów, Sosnowiec, Ruda Śląska, Szczecin, Zawiercie, Bochnia. Hutnictwo znajduje się w trudnej sytuacji finansowej z powodu spadku cen żelaza na rynku.
b) cynku i ołowiu (produkcja stopów, blach, rur, lakierów i farb): Kombinat Górniczo-Hutniczy – Bukowno, Olkusz, Piekary Śląskie, Miasteczko Śląskie, Bytom, Trzebinia.
c)miedzi: Zukowice, Orsk, Legnica, W-wa, Czechowice-Dziedzice, Głogów, jesteśmy jednym z największych dostawców w Europie, podczas wytopu uzyskujemy duże ilości srebra;
d) aluminium: Skawina, Konin – huta Maliniec (pokrywa 50% zapotrzebowań)

Przemysł elektromaszynowy
a) metalowy: Białystok, W-wa, Radom, Olkusz, Lublin, Wrocław, Myszków, Kraśnik, Poniatowa, Włocławek, Kraków, GOP, Częstochowa
b) maszynowy: GOP, Warszawa (Ursus), Pruszków, Poznań, Bydgoszcz, Elbląg, Brzeg, Grudziądz, Mielec, Kraków, Kutno, Lublin, Płock, Strzelce Opolskie, Słupsk, Bielsko-Biała, Gorlice, Nowa Dęba, Racibórz, Nowa sól
c) elektroniczny, elektrotechniczny: Wrocław, W-wa, Nowy Sącz, Piaseczno, Gdańsk, Białystok, Mława, Cieszyn, Września, Dzierżoniów; (maszyny biurowe, komputery, sprzęt radiowy, telewizyjny, komunikacyjny); przemysł jest wrażliwy na współprace międzynarodowa, często angażuje się kapitał zagraniczny, np. Alcatel, Siemens, Curtis
d) środków transportu: W-wa (Daewoo – FSO), GOP, Bielsko-Biała (Volkswagen), Lublin, Sanok (Autosan), Laskowice (Jelcz), Szczecin, Wrocław (Volvo), Gliwice (Opel), Starachowice (Star), Gdynia, Gdańsk\, Świdnik, Nowy Sącz, Dębica, Olsztyn, Słupsk; polowa przedsiębiorstw to własności prywatne
e) okrętowy: Szczecin, Gdynia, Gdańsk; posiada 3% światowych zamówień; to strategiczny sektor gospodarki narodowej
f) kolejowy: Wrocław (Parfag), Świdnica, Poznań (Zastal-Wagony), Chorzów, Ostrów Wielkopolski.
Przemysł chemiczny:
ma ponad 11% udziału w ogólnej wartości przemysłowej
a)farmaceutyczny: W-wa, Poznań, Kraków, Kutno, Rzeszów, Pabianice, Jelenia Góra, Grodzisk Mazowiecki, Stargard Gdański; reprezentowany jest przez 14 przedsiębiorstw Polfa, ponad 65% naszego rynku kontrolują zachodnie koncerny
b)nawozów sztucznych: Tarnów-Moscice, Puławy, Włocławek, Police, Gdańsk, Tarnobrzeg, Luboń, Wrocław, Kędzierzyn Koźle
c)gumowy: Olsztyn, Sanok, Wolbrom, Grudziądz, Dębica, Bydgoszcz
d)tworzyw sztucznych: Gorzów Wielkopolski, Tomaszów Mazowiecki, Pionki, Toruń, Szczecin, GOP, Oświęcim, Sochaczew
Przemyśl mineralny:
a)szklarski: Krosno, Piotrków Trybunalski, Wołomin, Inowrocław, Stronie Śląskie, Jarosław, Sandomierz, Dąbrowa Górnicza
b)cementowy: Działoszyn, Ożarów, Górazdze, Tarnów Opolski, Strzelce Opolskie, Chełm, Bielawy, rudniki, Wierzbica, Kielce
c)betoniarski: W-wa, GOP, Kraków, Lublin, Gdańsk, Gdynia, Wrocław, Łódź
d)porcelanowy: Opole, Chodzież, Krasnystaw, Wałbrzych, Tulowice, Ćmielów, Boguchwała, Lubiana, Włocławek, Pruszków
Przemysł drzewno – papierniczy:
a)tartaczny: Slawno, Ustianowa, Rzepedz, Starachowice, Barlinek, Hajnówka, GOP
b)celulozowo – papierniczy: Kwidzyn, Swiecie, Ostrołęka, Kostrzyn, Klucze
c)meblarski: Radomsko, Zamość, Swarzędz, Jarocin, Elbląg, Wyszków, Suwałki, Słupsk
Przemysł lekki:
a)włókienniczy: Kalisz, Turek, Siedlce, Dzierżoniów, Łowicz, Gorzów Wielkopolski, Białystok, Toruń, Zamrów, Andrychów, Łódź, Bielsko-Biala; 350 zakładów, niestety kiepska jakość wyrobów, słabe technologie, procesy techniczne
b)skórzany: Stargard Gdański, Skarzysko-Kamienna, Włodawa, Lubartów, Prudnik, Oleśnica, Chelmek, Żywiec, Nowy Targ, Gniezno, Słupsk, Kepice, Radom, W-wa, Chełm; dobry poziom wyrobów
Przemysł polski, obejmujący wiele gałęzi, jest zjawiskiem bardzo szerokim i skomplikowanym do opracowania, pozwalającym jednak na bliższe poznanie problemów naszego kraju jak i jego dobrych stron, umożliwiających szybki rozwój Polski oraz dorównanie przemysłom krajów Europy Zachodniej. Stanu przemysłu narodowego Polski nie można określić jako jednego z bardzo złych czy jednego z najlepszych, gdyż od lat zauważa się jego powolne prosperowanie, co pozwala ocenić perspektywy jego rozwoju na całkiem dobre i , być może, gwarantujące nam lepsza przyszłość. Takie sa wnioski większości ludzi, jednak w dzisiejszej prasie, telewizji , czy innego rodzaju mediach można zaobserwować nagminne wytykanie wad poszczególnym gałęziom przemysłu krajowego. Niestety z przykrością należy stwierdzić, iż owe media przekazują odbiorcom okrutna, boląca prawdę. Powolna klęska naszego przemysłu spowodowana jest przede wszystkim brakiem wystarczających funduszy pozwalających na utrzymanie polskiej gospodarki przemysłowej na wysokim poziomie dorównującym krajom zachodnim, oraz słabo wyszkolona kadra dowodząca i słabo przygotowanymi do zawodu pozostałymi pracownikami, porównującymi się, pod względem wykształcenia, tylko w niewielkim stopniu do pracowników z krajów Zachodu.

adamu