Dobrze, zacznę od ogólnego zarysu. Generalnie rozróżniamy cztery typy liryki, jeżeli chodzi o sposób ukształtowania wypowiedzi podmiotu:
a.bezpośrednia
b.pośrednia
c.podmiotu zbiorowego
d.zwrotu do adresata, czyli inwokacyjna
Ich teoria nie jest przesadnie skomplikowana, więc postaram się Ci ją troszeczkę przybliżyć.
a.Liryka bezpośrednia- bezpośrednia, podmiot- czyli tzw. „ja liryczne” wyraża swoje myśli, uczucia, poglądy wprost- charakterystyczna jest wypowiedź w 1. os. l. pojedynczej. Liryka bezpośrednia dzieli się na trzy rodzaje:
>osobista- gdzie bezpośrednie wyznania prezentują rozważania na temat myśli, której autorem może być twórca wiersza- pamiętaj jednak, że nie wolno utożsamiać podmiotu lirycznego z autorem.
>roli- podmiot wchodzi w rolę jakiejś postaci (historycznej, istotnej dla społeczeństwa)
>maski- podmiot przyjmuje postać rośliny, przedmiotu, zwierzęcia (w odróżnieniu od roli, gdzie wciela się w postać ludzką)
b. Liryka pośrednia- podmiot nie ujawnia się, pozostaje ukryty, lecz mimo tego prezentuje swoje myśli, czy rozważania poprzez opisy zjawisk i sytuacji- utwory mają zwykle charakter narracyjny (dłuższe opisy) lub dialogowy (elementy konwersacji- zdarza się, że występuje dialog pozorny, w którym podmiot rzekomo zadaje pytania jakiejś osobie, po czym sam na nie odpowiada). Stąd istnieje kilka odmian:
>opisowa- uczucia podmiotu lirycznego wyrażone są za pomocą opisu przedmiotu, krajobrazu
>sytuacyjna (narracyjna)- w formie narracji (forma zbliżona do relacji) lub dialogu podmiot prezentuje zdarzenia (sytuacje- stąd nazwa), w których nie brał udziału. Jeżeli mamy do czynienia z narracją, to pojawia się również bohater liryczny (opisują go np. sielanki „Laura i Filon”)
>podmiotu zbiorowego- podmiotem jest grupa osób (co najmniej dwie), tzw. liryczne „my”, która prezentuje zbiorową myśl
>zwrotu do adresata (tzw. inwokacyjna)- podmiot jest obecny, ale kieruje swoje myśli do konkretnego adresata (człowieka, myśli, pojęcia abstrakcyjnego, przedmiotu, zjawiska…). Najbardziej znany dystych (dwuwiersz)- „Litwo, ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie, ile Cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, kto Cię stracił…”
