Sekretarze generalni ONZ
Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych - kieruje pracami Sekretariatu ONZ.Wybierany jest na kadencję pięcioletnią przez Zgromadzenie Ogólne na wniosek Rady Bezpieczeństwa (aktualnie jest nim Ban Ki-moon). Do kompetencji sekretarza generalnego należy zarządzanie majątkiem ONZ i prawo uczestniczenia w posiedzeniach wszystkich organów organizacji.
Obowiązki Sekretarza:
1. administracja i zarządzanie sekretariatem;
2. reprezentowanie NZ wobec wszystkich państw i organizacji;
3. utrzymywanie stałych kontaktów ze wszystkimi państwami członkowskimi;
4. prezentacja działania ONZ, światowej opinii publicznej;
5. koordynacja działania systemu ONZ;
6. kreowanie nowych koncepcji i strategii;
7. posrednictwo w sporach międzynarodowych;
8. nadzór nad przestrzeganiem praw człowieka.
Sekretariat składa się z wielu biur i departamentów zajmujących się bieżącą działalnością ONZ. Sekretariat ma swoje biura w Genewie, Wiedniu i Nairobi. W sekretariacie pracuje ok. 15 tys. pracowników.
9 października 2006 Rada Bezpieczeństwa ONZ nominowała Koreańczyka Ban Ki-moona na Sekretarza Generalnego. Ostatecznego wyboru dokonało 13 października Zgromadzenie Ogólne.
Hubert Miles Gladwyn Jebb
Okres urzędowania: 24 października 1945 – 2 lutego 1946
Kraj pochodzenia: Wielka Brytania
Jako pierwszy obowiązki sekretarza generalnego ONZ pełnił Sir Hubert Miles Gladwyn Jebb (urodzony 25 kwietnia 1900 w Firbeck Hall, w Anglii, zmarł 24 października 1996 w Halesworth, w Anglii) - polityk brytyjski, pełniący obowiązki sekretarza generalnego ONZ od 24 października 1945 do 2 lutego 1946 roku.
„Lie Trygve Halvdan”
Okres urzędowania: 2 lutego 1946 – 10 listopada 1952
Kraj pochodzenia: Norwegia
Lie Trygve Halvdan (1896–1968), norweski prawnik i polityk. Ukończył prawo na uniwersytecie w Oslo. Członek Norweskiej Partii Pracy, od 1926 jej sekretarz wykonawczy. 1935–1939 minister sprawiedliwości, 1939–1940 minister gospodarki. Po inwazji Niemiec na Norwegię (1940) wyjechał do Anglii, był ministrem spraw zagranicznych rządu emigracyjnego, który 1945 powrócił do kraju. W 1945 przewodniczący delegacji norweskiej na konferencję Narodów Zjednoczonych w San Francisco, 1946 został wybrany pierwszym sekretarzem generalnym ONZ.
Zwolennik Wspólnoty Atlantyckiej i uznania politycznej roli ZSRR, mediator w międzynarodowych sporach, po nastaniu zimnej wojny stał się przedmiotem ataków ze strony Moskwy, szczególnie po napaści Korei Północnej na Koreę Południową (1950). Nalegał wówczas na czynne zaangażowanie się ONZ przeciwko komunistycznemu agresorowi. W odwecie ZSRR nie uznał przedłużenia mu (1951) przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych mandatu o 3 lata i przestał go uznawać za sekretarza generalnego. 1952 zrezygnował z tej funkcji, 1953 po przekazaniu urzędu wrócił do Norwegii, gdzie 1963–1964 był ministrem przemysłu, 1964–1965 ministrem handlu.
Dag Hammarskjöld
Okres urzędowania: 10 kwietnia 1953 – 18 września 1961
Kraj pochodzenia: Szwecja
Dag Hammarskjöld (1905–1961), szwedzki polityk, dyplomata, ekonomista i prawnik. 1933–1936 wykładowca ekonomii na uniwersytecie w Sztokholmie. Od 1954 członek Akademii Szwedzkiej. 1936–1945 wiceminister finansów. 1941–1948 przewodniczący Rady Nadzorczej Banku Szwecji. 1948–1949 wiceprzewodniczący Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej. 1949–1951 wiceminister spraw zagranicznych.
Od 1953 sekretarz generalny ONZ, zwolennik większej samodzielności tego urzędu. Przyczynił się m.in. do rozwiązania kryzysu sueskiego 1956, a także kryzysowej sytuacji w Libanie i Jordanii 1958.
Zginął w katastrofie lotniczej (prawdopodobnie zestrzelony) w czasie pełnienia misji pokojowej związanej z kryzysem kongijskim.
W 1961 nagrodzony pośmiertnie pokojową Nagrodą Nobla. Autor autobiografii Drogowskazy (1963, wyd. pol. 1967).
U Thant
Okres urzędowania: 30 listopada 1961 – 31 grudnia 1971
Kraj pochodzenia: Birma
U Thant (1909–1974), polityk birmański. 1949–1957 minister ds. informacji. Od 1957 stały przedstawiciel Birmy w ONZ. 1961–1962 pełnił obowiązki sekretarza generalnego ONZ po śmierci D. Hammarskjölda, następnie sekretarz generalny ONZ przez dwie kadencje (1962–1971).
Do osiągnięć jego polityki zaliczyć należy pośrednictwo w rozwiązaniu kryzysów: kubańskiego (1962), kongijskiego (1961–1964), chińsko-indyjskiego (1962 i 1967), cypryjskiego (1964) - wysłał wojska ONZ z misją pokojową, oraz zakończenie wojny indyjsko-pakistańskiej (1964–1965) i wojny izraelsko-arabskiej (1967). Za jego kadencji przyjęto Chińską Republikę Ludową do ONZ i Rady Bezpieczeństwa. Odmówił sprawowania urzędu sekretarza generalnego ONZ przez trzecią kadencję w proteście przeciwko eskalacji działań wojennych Stanów Zjednoczonych w Wietnamie.
Kurt Waldheim
Okres urzędowania: 1 stycznia 1972 – 31 grudnia 1981
Kraj pochodzenia: Austria
Waldheim Kurt (ur. 1918), polityk austriacki, sekretarz generalny ONZ. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Wiedeńskim. W czasie II wojny światowej służył w stopniu oficerskim w Wehrmachcie, m.in. na Bałkanach. Po 1945 pracował w austriackiej służbie dyplomatycznej. W latach 1955–1956, 1964–1967 był stałym przedstawicielem Austrii przy ONZ.
Ambasador w Kanadzie 1956–1960. W latach 1968–1970 pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych. W 1971 kandydował bez powodzenia w wyborach prezydenckich. 1972–1981 sekretarz generalny ONZ. Od 1982 profesor dyplomacji na uniwersytecie w Waszyngtonie. 1986–1992 prezydent Austrii, mimo że w trakcie kampanii wyborczej pojawiły się zarzuty dotyczące jego współudziału deportacjach Żydów i zbrodniach wojennych. 1988 uwolniony od zarzutów współuczestnictwa w zbrodniach przez międzynarodową komisję historyków. Zrezygnował w 1991 z ubiegania się o reelekcję.
Javier Pérez de Cuéllar
Okres urzędowania: 1 stycznia 1982 – 31 grudnia 1991
Kraj pochodzenia: Peru
Javier Pérez de Cuéllar (ur. 1920), dyplomata peruwiański, Po studiach prawniczych rozpoczął w 1944 pracę w służbie dyplomatycznej. Od 1964 był ambasadorem w Szwajcarii. Od 1966 minister spraw zagranicznych, a 1969–1971 ambasador Peru w Moskwie i jednocześnie w Warszawie.
1971–1975 przedstawiciel Peru w ONZ, 1975–1977 przedstawiciel sekretarza generalnego. W 1978 został zastępcą sekretarza generalnego ONZ do spraw politycznych (do 1981), sekretarz generalny ONZ w latach 1982–1991.
Dzięki zdolnościom do zawierania kompromisów doprowadził do zakończenia licznych konfliktów zbrojnych, m.in. wojny iracko-irańskiej w 1988 i odzyskania niepodległości przez Namibię w 1990.
W 1995 przegrał wybory prezydenckie w Peru z urzędującym prezydentem A. Fujimori. 2000–2001 był premierem Peru.
Boutros Boutros-Ghali
Okres urzędowania: 1 stycznia 1992 – 31 grudnia 1996
Kraj pochodzenia: Egipt
Butrus Butrus Ghali, Boutros Boutros-Ghali, (ur. 1922), egipski politolog, polityk, prawnik, chrześcijanin koptyjski. Był dziennikarzem, następnie profesorem prawa międzynarodowego na Uniwersytecie Kairskim (1949–1977). Minister spraw zagranicznych (1977–1991), odegrał dużą rolę w rozwiązywaniu konfliktów politycznych w Afryce i na Bliskim Wschodzie. Opowiadał się za normalizacją stosunków z Izraelem i zbliżeniem ze Stanami Zjednoczonymi.
W 1977 towarzyszył egipskiemu prezydentowi Anwarowi al-Sadatowi w jego pojednawczej podróży do Izraela. Odegrał dużą rolę w egipsko-izraelskich rozmowach pokojowych w Camp Dawid, a następnie doprowadził do podpisania traktatu pokojowego pomiędzy Egiptem a Izraelem (1979). Przyczynił się do uwolnienia z więzienia Nelsona Mandeli w 1990. W okresie agresji irackiej na Kuwejt propagował przyłączenie się krajów arabskich do koalicji alianckiej.
W 1991 był wicepremierem, 1992–1996 sekretarzem generalnym ONZ (nie uzyskał poparcia Stanów Zjednoczonych dla swej reelekcji). Pełniąc tę funkcję zajmował się łagodzeniem konfliktów w różnych krajach świata (m.in. w Jugosławi, Somalii) oraz rozwiązywaniem ekonomicznych i etnicznych problemów tzw. Trzeciego Świata.
Kofi Annan
Okres urzędowania: 1 stycznia 1997 – 31 grudnia 2006
Kraj pochodzenia: Ghana
Annan Kofi (ur. 1939), ekonomista ghański, 7. sekretarz generalny ONZ. 1962 wysoki urzędnik ds. administracji i budżetu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). 1980–1983 wicedyrektor administracji i szef personelu w Biurze Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR). 1984–1987 dyrektor ds. budżetu w Biurze Obsługi Finansowej ONZ. 1987–1990 asystent sekretarza generalnego w Biurze Zarządzania Zasobami Ludzkimi i Koordynator ds. Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych.
1990, po inwazji Iraku na Kuwejt (wojna o Kuwejt), prowadził negocjacje w sprawie repatriacji ponad 900 pracowników instytucji międzynarodowych oraz uwolnienia zachodnich zakładników. Autor programu "ropa za żywność", którego celem było złagodzenie kryzysu gospodarczego wywołanego działaniami wojennymi oraz sankcjami gospodarczymi nałożonymi na Irak po zakończeniu wojny.
1990–1992 asystent sekretarza generalnego ds. planowania, budżetu, finansów i kontroli. 1993–1996 podsekretarz ds. Operacji Pokojowych ONZ – z przerwą od listopada do marca 1996, kiedy pełnił funkcję specjalnego reprezentanta sekretarza generalnego ONZ w byłej Jugosławii. Nadzorował tam podporządkowanie sił zbrojnych Bośni i Hercegowiny wojskom wielonarodowym (IFOR), podległym NATO, co było konsekwencją zawarcia w 1995 porozumienia pokojowego w Dayton.
Nadzorował również trzy kolejne misje pokojowe w byłej Jugosławii. 1996 wybrany przez Zgromadzenie Ogólne ONZ na stanowisko sekretarza generalnego (kadencja 1997–2001), reelekcja w 2001.
W 2001 został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla za wkład na rzecz pojednania i pokoju na świecie. W uzasadnieniu Komitetu Noblowskiego podkreślono, że Kofi Annan wniósł do Narodów Zjednoczonych "nowe życie" walcząc z międzynarodowym terroryzmem, broniąc praw człowieka i prowadząc akcje mające zapobiegać rozprzestrzenianiu AIDS. W 2003 otrzymał Nagrodę Niemieckich Mediów za zaangażowanie w rozwikłanie kryzysu irackiego.
Ban Ki-moon
Okres urzędowania: 1 stycznia 2007– teraz
Kraj pochodzenia: Korea Południowa
Informacje personalne
Ban Ki-moon urodził się 13 czerwca 1944 roku. Żonę Yoo (Ban) Soon-taek poznał w szkole średniej w 1962 roku. Ma syna i dwie córki. Ban Ki-moon poza językiem koreańskim, włada również angielskim i francuskim.
Kariery zawodowa
W trakcie wyborów nowego Sekretarza Generalnego ONZ, Ban Ki-moon pełnił funkcję Ministra Spraw Zagranicznych i Handlu w Republice Korei. Jako wieloletni pracownik ministerstwa pracował w placówkach w New Delhi, Waszyngtonie i Wiedniu. Ban Ki-moon piastował różne stanowiska, w tym Doradcy Prezydenta ds. Polityki Zagranicznej, Głównego Doradcy Prezydenta ds. Bezpieczeństwa Narodowego, Zastępcy Ministra Planowania Polityki i Dyrektora Generalnego ds. Ameryk. W swojej karierze zawodowej miał na względzie pokojowe współistnienie na Półwyspie Koreańskim, i zwiększenie roli Półwyspu w kwestiach pokoju i rozwoju w całym rejonie, jak również na świecie.
Ban Ki-moon od wielu lat związany jest z Organizacją Narodów Zjednoczonych. W 1975 roku pracował w departamencie koreańskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych ds. ONZ. Współpraca ta zacieśniła się z upływem lat poprzez objęcie stanowiska Pierwszego Sekretarza w Stałym Przedstawicielstwie Republiki Korei przy ONZ w Nowym Jorku, następnie Dyrektora Wydziału ds. ONZ w siedzibie Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Seulu, oraz Ambasadora Republiki Korei w Wiedniu. W trakcie pełnienia tej ostatniej funkcji, w 1999 roku był Przewodniczącym Komisji Przygotowawczej ds. Organizacji Traktatu o Całkowitym Zakazie Prób Jądrowych (CTBTO). W latach 2001-2002, jako szef gabinetu podczas przewodnictwa Korei Południowej w Zgromadzeniu Ogólnym, przyczynił się do szybkiego przyjęcia pierwszej na sesji rezolucji potępiającej ataki terrorystyczne do jakich doszło 11 września. Podjął również szereg inicjatyw mających wzmocnić funkcjonowanie Zgromadzenia Ogólnego, tym samym sprawiając, że sesja rozpoczęta w kryzysie i chaosie zakończyła się skutecznym przyjęciem kilku ważnych reform.
Ban Ki-moon był również aktywnie zaangażowany w kwestie stosunków pomiędzy państwami koreańskimi. W 1992 roku, po przyjęciu historycznej Wspólnej Deklaracji o Rozbrojeniu Jądrowym Półwyspu Koreańskiego, będąc Specjalnym Doradcą Ministra Spraw Zagranicznych sprawował urząd Wiceprzewodniczącego Wspólnej Komisji Korei Południowej i Północnej ds. Kontroli Jądrowej. We wrześniu 2005 roku, jako Minister Spraw Zagranicznych, odegrał główną rolę w zawarciu kolejnego fundamentalnego porozumienia mającego na celu zapewnienie pokoju i stabilności na Półwyspie Koreańskim, uwieńczonego podczas rozmów sześciostronnych wspólnym oświadczeniem w kwestii posiadania broni jądrowej przez Koreę Północną.
Wykształcenie
W 1970 roku Ban Ki-moon uzyskał tytuł licencjata stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Krajowym w Seulu. W 1985 roku w Kennedy School of Government na Uniwersytecie Harvard�a otrzymał tytuł magistra administracji publicznej.
Nagrody i odznaczenia
Ban Ki-moon otrzymał liczne krajowe i zagraniczne nagrody, ordery i wyrazy uznania. Trzykrotnie, w latach 1975, 1986 i 2006 otrzymał Najwyższy Order Zasług za służbę dla kraju, przyznawany przez Republikę Korei.