Ekosystem lasów

Ekosystem to zespół żywych organizmów tworzących biocenozę łącznie ze wszystkimi elementami środowiska nieożywionego, czyli z biotopem. Każdy organizm zamieszkuje dany ekosystem. Niżej postaram się przedstawić ekosystem lasów.

Las jest to zwarty zespół roślinności z przewagą roślin drzewiastych i swoistą fauną. W zależności od siedliska i klimatu tworzą się różne formacje leśne i typy lasów. Rozróżnia się m.in. lasy iglaste, liściaste, mieszane, wilgotne lasy tropikalne, lasy galeriowe, monsunowe. O ich typie decydują dominujące gatunki drzew. Las jest jednym z podstawowych ekosystemów lądowych , zapewniający równowagę środowiska przyrodniczego, zdolnych w wysokim stopniu, dzięki procesom fotosyntezy, do przetwarzania gazu cieplarnianego, jakim jest CO2, w węgiel (biomasa) i tlen, oddawany do atmosfery.

Lasy mogą rosnąć tam, gdzie sezon wegetacyjny jest dostatecznie długi, gdzie dociera dostatecznie dużo energii słonecznej, a także opady są dostatecznie wysokie i względnie równomiernie rozłożone w ciągu roku. W rozmieszczeniu różnych typów lasów można dostrzec pewne prawidłowości. Lasy są tym dorodniejsze, im rosną bliżej równika, jeżeli dostępność wody jest taka sama, a także , im więcej wody mają do dyspozycji, jeżeli szerokość geograficzne jest taka sama.
Lasy tworzą środowisko zróżnicowane przestrzennie; mają zawsze strukturę warstwową. Nawet w ubogich lasach można wyróżnić warstwę runa leśnego, czyli drobnych roślin zielnych, warstwę korony drzew, a także specyficzne środowisko, jakim są pnie drzew. Zwłaszcza dla zwierząt, które mogą się sprawnie poruszać, każda warstwa stwarza swoiste możliwości życiowe i ma wobec tego swoistą faunę. Nie jest to jednak ograniczone do zwierząt, są bakterie, grzyby żyjące w ściółce leśnej, są i takie, które żyją w tkance miękiszowej liści drzew, a są i takie, które żyją w drewnie.

W strukturze roślinności wyróżnia się piętra:
- drzewostan - warstwę najwyższą dużych drzew (sosny, świerki). W lasach naturalnych drzewostan dzieli się na kilka pięter w zależności od gatunków i wieku występujących drzew;
- podszyt - warstwę niższą, na którą składają się krzewy i młode drzewa;
- runo leśne - najniższą nadziemną warstwę lasu. Tworzą ją rośliny zielne, drobne krzewinki, paprocie, mchy, porosty, grzyby. Występuje tam największa ilość owadów oraz drobnych zwierząt kręgowych i płazów;
- ściółka leśna.
W różnych typach lasu różny jest skład runa leśnego i podszytu, jak również występują różnice w gatunkowym składzie lasu.

Rośliny leśne dostarczają pokarmu, stanowią kryjówki, gniazda. Zwierzęta wywierają wpływ na rośliny żerując na nich, niszcząc szkodniki, rozsiewając nasiona, zapylając kwiaty, przekształcając środowisko glebowe. Różnorodność i obfitość organizmów zwierzęcych w pełni zależy od ilości roślinnych, czyli od warunków pokarmowych. Rośliny są podstawą bytu zwierząt roślinożernych, które warunkują życie organizmów drapieżnych.

Las wpływa bardzo silnie na szereg warunków środowiskowych. Korony drzew w dzień osłaniają od zbytniego nagrzania przez słońce, w nocy zapobiegają wypromieniowaniu ciepła. W lesie w dzień jest chłodno, a nocą cieplej niż na otwartej przestrzeni. Podobnie mniejsze są różnice temperatury w lecie i w zimie. Las hamuje pęd wiatru; gdy ponad koronami szleje wichura, między czarnymi jagodami a mchem powietrze może być nieruchome. Ponieważ zarówno nasłonecznienie jak i wiatr działają osuszająco, osłona przed nimi powoduje, że wnętrze lasu utrzymuje stosunkowo wysoką wilgotność, jest jak gdyby naturalną cieplarnią dla wszystkich pomniejszych istot.

Ściółkę leśną zamieszkują głównie organizmy saprobiontyczne zwane edafonem. Schemat organizmów saprobiontycznych można przedstawić następująco:


bakterie
SAPROFITY grzyby
rośliny z rodzin storczykowatych
SAPROTROFY
detrytofagi
SAPROFAGI koprofagi
nekrofagi

Rola lasów jest istotna także w skali całej Ziemi - ze względu na wielką biomasę pni drzew są one jednym z wielkich magazynów węgla na naszej planecie. Ponadto lasy umożliwiają zachowanie różnorodności genetycznej roślin i zwierząt, są jednym z istotnych czynników mających wpływ na regulację stosunków wodnych i ochronę gleby przed erozją. Las spełnia różnorodne funkcje, zarówno w sposób naturalny jak i poprzez umiejętną gospodarkę człowieka, wykorzystującego przyrodę dla swych potrzeb. Można wymienić trzy podstawowe funkcje lasów:
ekologiczne - stabilizacja obiegu wody w przyrodzie, kształtowanie klimatu, stabilizacja składu atmosfery i jej oczyszczanie, przeciwdziałanie powodziom, lawinom, ochrona gleb przed erozją i stepowieniem, tworzenie warunków do zachowania potencjału biologicznego wielkiej liczby gatunków, zapewnienie lepszych warunków zdrowia i życia ludzi;
produkcyjne - zachowanie trwałego użytkowania drewna przy jednoczesnym zwiększeniu jego zapasów, pozyskiwanie z lasu użytków ubocznych;
społeczne - kształtowanie warunków zdrowotnych i rekreacyjnych, wzbogacanie rynku pracy, tworzenie różnorodnych form użytkowania lasu przez społeczność lokalną, zagospodarowanie terenów zdegradowanych i gleb margialnych.

Wzrost zagrożenia lasów i wzrost znaczenia ich różnorodnych funkcji wymuszają podjęcie niezbędnych działań mających na celu:
- zapewnienie trwałości lasów,
- powiększenie zasobów leśnych i ciągłości ich wykorzystywania,
- polepszenie stanu zdrowotności i ich kompleksową ochronę,
- restytucję i ich rehabilitację poprzez przebudowę drzewostanów,
- regenerację zdewastowanych i zaniedbanych drzewostanów,
- ochronę zasobów glebowych i wodnych,
- reorganizację zarządzania lasami z modelu surowcowego na proekologiczny,
- uregulowanie stanu zwierzyny do poziomu nie zagrażającego celom hodowli na obszarach leśnych,
- uregulowanie i ukierunkowanie rekreacji i turystyki,
- zwiększenie prawnej ochrony wszystkich gruntów leśnych.


Trwałość i kondycja lasów uzależniona jest od warunków przyrodniczych, prowadzonej
działalności gospodarczej oraz różnego rodzaju zagrożeń, zarówno o charakterze naturalnym jak i antropogenicznym. Do antropogenicznych czynników zalicza się między innymi zanieczyszczenia powietrza, wód, gleb, zmiany stosunków wodnych, przekształcenia powierzchni ziemi i pożary. Wśród najistotniejszych czynników biotycznych należy wymienić masowe pojawienie się szkodliwych owadów oraz zagrożenie chorobami roślin. Trzecią grupę zagrożeń stanowią czynniki abiotyczne, związane z warunkami atmosferycznymi, właściwościami gleby i warunkami fizjograficznymi. Dzięki kontynuowaniu zabiegów profilaktyczno–ratowniczych w uszkodzonych drzewostanach, nastąpiło znaczne zmniejszenie zagrożenia ze strony szkodników wtórnych.