Piastowski orzeł.

Symbol białego orła towarzyszy Polaków od setek lat, jednak historia tego znaku nadal pozostaje niewyjaśniona. Badacze próbują ustalić jego pochodzenie na podstawie legend oraz zachowanych do czasów współczesnych przekazów i zabytków. Według najbardziej znanej legendy przed wiekami bracia, Lech, Czech i Rus wspólnie poszukiwali miejsca, w którym mogliby założyć swoje siedziby. Każdy z nich wybrał inną okolicę. Legendarny przodek Polaków – Lech –postanowił osiedlić się tam, gdzie rosło rozłożyste drzewo, na którym gniazdo zbudował orzeł. Stąd, jak przypuszczano, pochodzi zarówno nazwa pierwszej stolicy Polski –Gniezna –jak i symbol dynastii Piastów –biały orzeł. Opowieść jest ta jednak mało wiarygodna, ponieważ została spisana przez kronikarzy dopiero w XVI w. Dlatego badacze, aby zdobyć pewniejsze informacje na temat historii herbu Polski, musieli sięgnąć do starszych źródeł. Z czasów Bolesława Chrobrego pochodzi jedna z najstarszych polskich monet –srebrny denar z napisem „ Princes Polonie” czyli książę Polski. Na awersie znajduje się wizerunek ptaka, którego przez dziesiątki lat badacze uważali za pierwszego znanego piastowskiego orła. Jednak jego wygląd w niewielkim stopniu przypomina symbole umieszczane na późniejszych herbach Polski –ptak ten nie miał bowiem rozpostartych skrzydeł, a za sprawą rozłożonego w wachlarz ogona przypominał raczej koguta. Mimo to twierdzono, że na monecie znajduje się rysunek orła –wiarę w prawdziwość tej teorii podtrzymywała narodowa tradycja, zgodnie z którą historia polskiego godła sięga początków państwa Piastów. Dość nietypowy wygląd ptaka tłumaczono natomiast brakiem precyzji wykonania, charakterystycznym dla ówczesnego stylu rysowania. Obecnie większość heraldyków, czyli uczonych zajmujących się herbami, oraz numizmatyków badających dawne monety uważa, że na denarze pochodzącym z 1000 r. nie przedstawiono orła. Niektórzy badacze przypuszczają, że ukazany ptak to gołębica, która symbolizuje Ducha Świętego. Znak ten wskazywał na boskie pochodzenie władzy książęcej i zastępował krzyż, umieszczany na większości ówczesnych monet. Część uczonych sądzi, że na denarze widnieje wizerunek pawia, uznawanego wówczas przez wschodnich chrześcijan za symbol władzy królewskiej. Mimo że jednoznaczne określenie, jaki ptak znajduje się na monecie jest bardzo trudne, i z pewnością nie ma on związku z orłem z późniejszego herbu Polski. Symbol orła pojawił się w dziejach Polski dopiero po ponad 100 latach od wybicia denarów z wizerunkiem pierwszego ptaka. Co prawda na początku XII w. Gall Anonim w swojej kronice wspominał o znakach piastowskich, lecz nie opisywał ich wyglądu. Dlatego trudno stwierdzić, czy była wśród nich podobizna orła. Kilkadziesiąt lat później pierwsze monety pojawiły się i pieczęcie z symbolem orła, którego wygląd nie budził już żadnych wątpliwości. Od połowy XII w. umieszczali go na swoich monetach synowie Bolesława Krzywoustego –książęta Władysław Wygnaniec, Bolesław Kędzierzawy i Kazimierz Sprawiedliwy. Wzmianki o znaku białego orła można znaleźć w pochodzącej z XIII w. kronice Wincentego Kadłubka, opisującego bitwę w której uczestniczyli Polacy pod dowództwem Kazimierza Sprawiedliwego. Także w kronikach czeskich wspomina się o wizerunku tego ptaka używanych przez polskie wojska. Początkowo był on tylko symbolem poszczególnych książąt piastowskich i dopiero z czasem zaczął pełnić funkcję herbu całej dynastii. Natomiast w 1295 r. orzeł stał się także znakiem całej Polski. Momentem przełomowym okazała się koronacja Przemysła II.