Referat: Dorobek kulturalny Grecji i Rzymu.

Grecja i Rzym to dwie starożytne cywilizacje, które znacznie wpłynęły na życie w starożytności. Osiągnęły one bardzo wysoki poziom rozwoju już bardzo dawno temu, jednak ich osiągnięcia naukowe pozostały do dziś, nadal korzystamy z ich nauk, ale i podziwiamy ich wyczyny. Postaram się omówić dorobek kulturowy obu tych cywilizacji.
Dorobek kulturalny Greków dotyczył wielu różnych dziedzin – filozofii, matematyki, astronomii, medycyny, literatury i sztuki. Jednym z nich była także architektura. Niektóre z greckich budowli przetrwały do dziś, co jest uznawane za fenomen, zważywszy na narzędzia jakimi się posługiwali. Po za tym budowle te są olbrzymich wielkości. Sposób w jaki je zaprojektowano i wykonano jest wielką zagadką nawet dzisiejszych naukowców.
Sztukę Grecką ukształtowały warunki etniczne Grecji i kult dla tradycyjnych bóstw lub narodowych bohaterów. Zamiłowanie Greków do filozofowania sprawiło, że pierwsi na świecie wypracowali teorię sztuki, bardzo logiczną i prostą. Dzieje sztuki greckiej przypadają głównie na pierwsze tysiąclecie przed n.e. i wtedy też oddziaływanie tej sztuki osiągnęło szczyt. W czasach rzymskich i z początkiem chrześcijaństwa, a więc od I do IV wieku n.e. sztuka grecka, tak jak grecka filozofia, jak cała kultura tego kraju, żyła odblaskiem dawnej chwały.1
Najpiękniejszymi budowlami greckimi były różnorodne świątynie ,otoczone kolumnadą, w kształcie prostokąta, a także Partenon. Partenon dowodzi istnienia doskonałych proporcji w sztuce greckiej. Zbudowano go z białego marmuru, pochodzącego z kamieniołomów na zboczu Góry Pentelikon. Marmurowe rzeźby ustawiono wzdłuż świątyni, ozdabiały one również oba jej krańce2. W Grecji wytworzyły się także trzy style: dorycki, joński i koryncki. Tamte czasy zapoczątkowały także rozkwit sztuki rzeźbiarskiej. Tematem rzeźb było zazwyczaj przedstawienie człowieka w odpowiednich proporcjach. Posągi bogów umieszczane były głównie w świątyniach. Występowały również płaskorzeźby , przedstawiające historie bóstwa lub bohatera związanego z danym miejscem.
Kolejną dziedziną, której za twórców możemy uznać Greków, była filozofia. Grecy próbowali szukać odpowiedzi na pytania o istotę świata, jego praprzyczyny, rozwoju przyrody, a także o sensie życia człowieka, jego naturze i wartościach. Pierwszym filozofem był Sokrates, ale było także wielu innych takich jak Platon (twórca idealizmu), Arystoteles, Tales z Miletu, Anaksymenes, Anaksymandra, Heraklit oraz Demokryt. Ich teorie dały początki istotnym kierunkom filozoficznym, takich jak stoicyzm i epikureizm. Ich poglądy miały znaczny wpływ na dalszy rozwój nauki i filozofii europejskiej. Filozofie w Grecji nie gromadzili wiedzy, tylko próbowali ją wykorzystać. Kontynuowali dorobek innych cywilizacji w dziedzinie medycyny. Przejęli od Babilończyków i Egipcjan wiedzę astronomiczną i rozwinęli ją, podobnie jak arytmetykę i geometrię (twierdzenie Pitagorasa). Stworzyli także podstawy techniki wojennej. Arystoteles dokonał podziału nauk na trzy grupy: nauki teoretyczne (metafizyka, fizyka i matematyka), nauki praktyczne (etyka i polityka) oraz nauki wytwórcze (sztuka i retoryka). Zajmując się teorią polityki, wyodrębnił trzy ustroje prawidłowe (monarchię, arystokrację i politeję) i trzy nieprawidłowe (tyranię, oligarchię i demokrację).
Od położenia szkół Arystotelesa i Platona wiążą się nazwy dzisiejszych szkół: Liceum od ogrodów Lykejon i Akademia od gaju poświeconego greckiemu herosowi – Akademosowi.
Także w dziedzinie teatru i literaturze Grecy mają swoje osiągnięcia podziwiane przez wszystkich, aż do dziś. Podobnie jak przy architekturze i rzeźbie, wiele rozwiązań zawdzięczali cywilizacjom Bliskiego Wschodu. Przejęli od Fenicjan alfabet i przetworzyli go zgodnie z charakterem swojego języka. Dzięki temu mogły zostać spisane poematy epickie Homera: Iliada i Odyseja. Stały się one podstawą greckiego wychowania. Także wielkim poetą epickim Grecji był Hezjod. Jego najważniejsze dzieło to Teogonia. Utwory tych twórców są dziś niezwykle cennymi dziełami, by zrozumieć również sens życia, poznać piękno formy, a także by poznać dawne obyczaje i kulturę Greków, a także móc wzoraować się na postawie głównych bohaterów. Najpiękniejszym wyrazem kultury starożytnych Greków były mity, służące wyjaśnianiu zwyczajów i wierzeń, początków świata i ludzi oraz bogów. W mitach znajdują wyraz przede wszystkim odwieczne problemy nurtujące czlowieka.
Również w Grecji rozwinęła się trzecia poezja liryczna. Głównymi lirykami byli Safona i Anakreont. Ich utwory, zachowane do dziś, budzą podziw u każdego czytelnika. A także zawierają alegorie, które pouczają nas jak trzeba żyć.
W Grecji wykształcił się również trzeci rodzaj literacki – dramat, dzielący się na tragedię i komedię. Wybitnymi tragikami okresu klasycznego byli Ajschylos (Persowie), Sofokles (Antygona , Król Edyp) i Eurypides (Medea). Najbardziej znanym autorem komedii był Arystofanes. W związku z obchodami teatralnymi ku czci Dionizosa powstała budowla teatralna o niezwykłej konstrukcji. Wznosząc efektowne teatry, Grecy zapoczątkowali rozwój europejskiej sztuki scenicznej. Kamienne ławki, usytuowane w taki sposób, iż dalsze rzędy znajdowały się wyżej niż miejsca z przodu, zapewniały doskonałą widoczność całej 15000-ej widowni. Bardzo dobra akustyka natomiast powodowała, że w najdalszym rzędzie można było usłyszeć nawet szept ze sceny.
Drugą, wielką, starożytną cywilizacją, która posiada ogromny dorobek kulturalny był Rzym. Jeden z wielkich poetów łacińskich, Horacy, napisał: „Zdobyta Gracja podbiła dzikich zwycięzców”. To stwierdzenie nie jest przypadkowe, gdyż w rzeczywistości tak było, że Rzymianie górowali siłą nad państwami greckimi, lecz ustępowali Grekom w dziedzinie kultury. Rzymianie, których było stać na kształcenie synów, uczyli ich języka greckiego i wysyłali na studia do wybitnych mówców i filozofów działających w miastach greckich. W szkołach rzymskich uczniowie czytali utwory greckie tłumaczone na łacinę, łacińscy pisarze wzorowali się na dziełach greckich, podobnie postępowali malarze i rzeźbiarze. Naśladowanie Greków nie przeszkodziło jednak Rzymianom w tworzeniu własnej, pięknej literatury, ciekawej filozofii, bardzo oryginalnej sztuki. Pozostałości po kulturze i osiągnięciach Rzymian pomogły w rozwoju późniejszym cywilizacjom.
Największym wkładem starożytnych Rzymian w dziedzictwo kulturowe Europy było stworzenie ustroju republikańskiego i prawo rzymskie. Sprecyzowane przez Rzymian pojęcia i przepisy prawne na stałe weszły do nauki prawa we współczesnej Europie.
Rzymianie zasłynęli także w dziedzinie architektury i budownictwie. Otóż posługiwali się oni po mistrzowsku cegłą. Wynaleźli cement, co umożliwiło im stosowanie zaprawy przypominającej dzisiejszy beton. Dzięki temu mogli budować ogromne gmachy i wielkie sale, przykryte nie płaskimi stropami, lecz sklepieniem beczkowym i krzyżowym, a także kopułami. Specjalny gatunek cementu pozwalał im na budowanie murów odpornych na działanie wody. Ułatwił także wznoszenie mostów i nadbrzeży portowych. Najbardziej charakterystyczne budowle dla Rzymu to Koloseum, Panteon. Największym osiągnięciem w dziedzinie architektury i budownictwa były pierwsze wodociągi (akwedukty). Doprowadzały one, rurami z ołowiu lub wypalonej gliny, wodę ze źródeł w górach do miasta. Budowano do tego specjalny rodzaj mostów złożonych z łuków, na których układano te rury. Należy także wspomnieć, jako o wielkim osiągnięciu Rzymian, o systemie bardzo rozbudowanej sieci dróg. Istniało powiedzenie: „Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”.
Kolejnym wynalazkiem Rzymian były termy, czyli tak zwane „łaźnie” rzymskie. Było to miejsce na kąpiel, ale i relaks, odpoczynek, wspólną zabawę i spotkań.
Rzymianie chętnie zajmowali się historią, gdyż w powszechnym przekonaniu poznawanie przeszłości przygotowało do działalności politycznej, uczyło, jak postępować w czasach pokoju, jak prowadzić kampanie wojenne, jak staczać bitwy. Jedno z Rzymskich przysłów, które zachowało się aż po dzień dzisiejszy brzmi: „Historia magistra vitae” („Historia jest nauczycielką życia”). W Rzymie wysoki poziom osiągnęła historiografia. Pamiętniki ,relacje z ważncyh wydarzeń, wojen, to dzisiaj wielkie dzieła, podziwiane przez czytelników, będące dla nas bardzo przydatnym źródłem historycznym. Pierwsze poematy w języku łacińskim powstały jeszcze w III w. p.n.e. Pod wpływem Greków, poprzez czerpanie od nich wzorców pisania poezji i innych dzieł literackich, Rzymianie zaczęli sami, swą twórczość pisarską. Ich dzieła okazały się wybitne i do czasów współczesnych są omawiane w szkołach, jako wzorce. Najważniejszymi poetami byli Wergiliusz, Horacy, Owidiusz. Rzymianie zaczęli również zajmować się filozofią, tak jak na przykład Seneka.
Rzymianie również w 45 r. p.n.e. zreformowali kalendarz, który był pierwowzorem naszego dzisiejszego kalendarza.
Jak widać przedstawiony dorobek cywilizacyjny Greków, jak i Rzymian jest bardzo obszerny. Wszystkie osiągnięcia tych dwóch cywilizacji przyczyniło się znacznie do rozwoju filozofii, budownictwa, nauk ścisłych, jak i literatury oraz wielu innych nauk w całym świecie.
Myślę jednak, że największym osiągnięciem jaki dokonali Grecy było tworzenie pięknych utworów literackich. I z tym zwłaszcza kojarzy mi się dorobek kultury greckiej. Dzięki temu każdy człowiek mógł zobaczyć ich mądrość, myśli i sposób postrzeganie świata, poprzez słowa przelane na papier. Można w nich natknąć się na nutę filozofii, jak i odrobinę subiektywnego spojrzenia autora na świat. Ich utwory, zarówno epickie, jak i liryczne oraz dramaty, zawierają w sobie alegorie i symbole, które każdy człowiek może odczytać inaczej, jednak dla każdego znaczą one coś więcej niż tylko puste słowa. Czasem stają się myślą przewodnią, która pozwoli im inaczej postrzegać świat. Te cechy utworów starożytnych Greków sprawiają, iż są one wyjątkowe.
Natomiast dorobek cywilizacyjny Rzymu to głównie architektura i budownictwo. Uważam, że właśnie w tym tkwił geniusz Rzymian. Konstruowali niesamowite budowle, akwedukty, pałace, świątynie, stworzyli nowe materiały budulcowe, wprowadzili nowe style architektoniczne. Wielu dzisiejszych architektów opiera swą naukę na właśnie osiągnięciach i wynalazkach starożytnych Rzymian. Ich odkrycia doprowadziły do znacznego rozwoju budownictwa i gdyby nie one nie mielibyśmy dzisiaj choćby wodociągów...
Moim zdaniem całkowicie słuszne będzie powiedzenie, iż matkami dzisiejszej kultury i nauki, które dały początek rozwojowi ludzkości są właśnie cywilizacje Rzymu i Grecji.