Skutki wynalezienia druku, odkryć geograficznych, reformacji i humanizmu w sztuce i literaturze.

WYNALEZIENIE DRUKU
Około 1450 r. niemiecki rzemieślnik Jan Gutenberg wpadł na pomysł drukowania książek przy zastosowaniu ruchomych czcionek: na każdej z nich była wytłoczona pojedyncza litera. Czcionki dawały się zestawiać w dowolne słowa, a położywszy na nie kartę papieru i docisnąwszy ją prasa drukarską, otrzymywano zadrukowaną stronę.

Wynalazek druku pozwalał powielać tys. stron dziennie. Dostępność książek przyspieszyła obieg informacji i ułatwiła zdobycie wykształcenia. O edukację synów dbała nie tylko szlachta, ale także mieszczaństwo. Wśród władców modne stało się zakładanie uniwersytetów.

Dzięki wynalazkowi druku poglądy Marcina Lutra, powielone w tysiącach egzemplarzy, po kilku tygodniach były znane w całych Niemczech.


ODKRYCIA GEOGRAFICZNE
W 1492 r. Krzysztof Kolumb - genueńczyk w służbie hiszpańskiej, szukając zachodniej drogi do Indii, odkrył nowy kontynent – Amerykę. Zamieszkiwały ją plemiona Indian (np. Azteków i Inków) – doskonali budowniczy i astronomowie. Przez chciwość najeźdźców, ich wspaniała kultura, religia i wysoko rozwinięta cywilizacja zostały zniszczone.
Europejczycy przywieźli do Ameryki osiągnięcia ich kontynentu – chrześcijaństwo, kulturę i naukę. Z drugiej strony przywieźli również pogardę dla innych ras, okrucieństwo, nietolerancję i chciwość.


REFORMACJA
Ostatniego dna października 1517 r., młody zakonnik z Wittenbergi – Marcin Luter, ogłosił 95 tez przeciwko odpustom. To wystąpienie wywołało ruch na rzecz kościelnej reformacji, który ostatecznie doprowadził do rozłamu w chrześcijaństwie.
Reformacja wskazywała na grzeszność człowieka. Obca jej była humanistyczna tolerancja dla odmiennego światopoglądu.


HUMANIZM
Humaniści interesowali się naukami przyrodniczymi i kładli nacisk na zaniedbane w średniowieczu metody badań: obserwację i doświadczenie. Głosili że należy się troszczyć o wszechstronne wychowanie człowieka, zarówno fizyczne jak i umysłowe.
Mężowie humanizmu nawiązywali w swojej sztuce do kultury antycznej Grecji, odnajdywali i przepisywali starożytne księgi, zachwycali się starożytną łaciną. Starali się żyć i tworzyć według myśli starożytnego pisarza Terencjusza – „Jestem człowiekiem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”.

Włoscy artyści odkryli perspektywę, tzn. sposób przedstawiania trójwymiarowej przestrzeni na płaszczyźnie. To odkrycie zafascynowało malarzy.

Pod koniec XV w. stolicą renesansu stał się Rzym. Na polecenie papieża zburzono Bazylikę św. Piotra w Watykanie. Budowę nowej świątyni rozpoczął według własnego projektu Donato Bramante, kończył zaś jeden z największych artystów wszechczasów, geniusz architektury, malarstwa i rzeźby – Michał Anioł. Porywczy i konfliktowy, tworzył rzeźby określane jako „boskie” oraz „poruszające dramatyzmem”. Freski na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie malował przez 4 lata. 20 lat później, na ścianie ołtarzowej tej samej kaplicy, stworzył równie wielkie dzieło – „Sąd Ostateczny”.

Za najbardziej wszechstronnego geniusza renesansu uchodzi Leonardo da Vinci. Malarz, rzeźbiarz, inżynier, poeta – zaprojektował „machinę latającą”, łódź podwodną i spadochron, udoskonalił przekładnię zębatą. Wiele jego pomysłów pozostało w rękopisach, nieznanych aż do XIX w., toteż nigdy ich nie zrealizowano.

Za najwybitniejszego myśliciela spoza Włoch uchodzi Holender Erazm z Rotterdamu – filozof, pisarz i katolicki duchowny, zwany „księciem humanistów”. Przygotował i opublikował wydanie Nowego Testamentu po grecku. Prowadził też korespondencję z setkami humanistów w całej Europie, głosząc w listach umiłowanie prostoty, wolności i pokoju.